Aandacht!

De goede week op Filosofenfontein 

Witte donderdag 6 april: Eucharistieviering om 20 uur
Goede vrijdag 7 april: Stille viering om 20 uur
Zaterdag 8 april: Paaswake om 21 uur
Zondag 9 april: Paasviering om 10u30
 --------------------------------------------------------------

Recente Zondagsvieringen

De vieringen uit het verleden zijn gepubliceerd per kerkelijke jaar in het Archief.

De meest recente vieringen zijn:

- 12.03.23:  Zich (be)keren naar de Bron (Marcel)
- 05.03.23: Trek weg… naar het beloofde land (Ides)
- 26.02.23: Wie bepaalt wat goed is en kwaad? (Marcel)
- 22.02.23: Aswoensdag (2023) – Scheur uw hart en niet uw kleren (Marcel)
- 19.02.23: Je vijand liefhebben (Herman)
- 12.02.23: God kijkt naar het innerlijke.(Lisette)
- 05.02.23: De armen van Jahwe als de nieuwe Thora (Marcel)
- 29.01.23: Gelukkig maar ook wee (Jan)
- 15.01.23: Hij is het lam Gods (Johan)
- 08.01.23: Feest van de Openbaring van de Heer - 2023 (Marcel)
- 01.01.23: Nieuwjaar 2023 – kijken in een wazige spiegel (Marcel, Lut, Jef)
- 24.12.22: Kerstmis (2022) Geboren in de stilte van de nacht (Marcel)
- 18.12.22: En in de schaduwen des doods,  Hij zich zijn witte weg zal banen (Ria)
- 11.12.22: Een zoekende woestijnmens (Marcel)
- 04.12.22: De profeten en de Geest wijzen ons de weg. (Frank)

De Preek van de week (Dominicanen) vind je via deze link: https://www.dominicains.be/nl/preekvandeweek

220501

01 mei 2022: 3e zondag van de paastijd (2022)

Perikelen in de eerste kerk (Jo. 21)

 

Marcel Braekers

Openingszang 361 Surrexit Dominus vere

Begroeting


De laatste tijd word ik hier op de Filosofenfontein verwend door het schitterend gezang van een grote lijster. Van de vroege morgen tot de late avond hoor je die borrelende klanken die je blij maken en in een lentestemming brengen. Ik zit dan een hele tijd op het muurtje om mij te laten meeslepen in zijn lied. Die ervaring verbind ik met de paastijd en de verrijzenis van Jezus. Is ook het besef van de leerlingen niet eerder iets geweest als het lied van mijn lijster? Een soort van blij gejubel omdat een zware tijd voorbij was en iets nieuw stond te gebeuren. Soms denk ik: hebben we in ons christendom niet teveel de klemtoon gelegd op het speculatieve en hadden we te weinig aandacht voor dat directe gevoel? Is het woord ‘verrijzenis’ niet op de eerste plaats een kreet, een uitroep of oproep eerder dan een ingewikkelde idee over leven na de dood, de bestemming van ons lichaam, enz. Het evangelie van vandaag wijst in die richting. Na een periode van leegte en verlorenheid weten de leerlingen dat Jezus bij hen is en ze roepen van vreugde. Daarom begonnen wij de viering met dat speelse refrein: surrexit Dominus vere, Christus is waarlijk opgestaan. Eerst moet je dat lenteachtige gevoel toelaten, zingen en dansen, pas daarna wil je weten wat er gebeurt en waarom je zo uit de bol kan gaan.

Laten we daarom dat refrein nog eens opnieuw zingen.

Lied 361 Surrexit Dominus vere
 
Gebed

Het Paaslicht
Hebt Gij ons gegeven,
En tot nieuwe mensen
Hebt Gij ons gemaakt.
 
Met nieuwe ogen
Mogen wij zien,
Mensen
Met goede moed,
Getroost door Uw Geest;
 
Blijf onze ogen openen,
En ons de adem geven
Voor het lied
Waarin de bevrijding weerklinkt,
Opdat wij instaan
Voor opstandingsleven,
Vrijheid en bloei
Van uw mensenkinderen.        (S. de Vries)
 
Lied 365 Licht dat ons aanstoot in de morgen - Lied aan het licht
 
Inleiding op de lezing

We zullen nu een heel merkwaardig stuk evangelie beluisteren, het slot namelijk van het evangelie van Johannes. Ik heb de tekst in twee gedeeld, omdat er ook twee situaties worden beschreven. Bij het begin krijg je de indruk dat de evangelist zijn tekst afsluit. Maar dan komt ineens iets nieuw. Alle specialisten zijn het vandaag erover eens dat het om een latere toevoeging gaat, die echter bijzonder boeiend is als document. Eerst verneem je hoe het de leerlingen is vergaan na de dood van Jezus. Ze keren terug naar hun dorp, naar hun job, maar niets lukt nog. De schrijver drukt het symbolisch uit: ze gaan vissen, maar vangen niets. Het leven is leeg, terugkeren naar het oude leven lukt niet meer, de spirituele vijver van het Jodendom is dood.

Johannes 20,30 – 21,3

Muziek

Johannes 21, 4 – 22

Homilie

Zo hebt u misschien zonder het te beseffen een boeiend stukje kerkgeschiedenis gekregen. Toen dit verhaal werd neergeschreven waren Petrus en de geliefde leerling al een hele tijd gestorven en had zich een eerste structuur van Kerk gevormd. Petrus had blijkbaar het voortouw genomen, maar wat dat precies inhield was niet duidelijk. Zeker had hij niet het aureool dat op vandaag aan een paus wordt toegekend. Petrus werd in Rome vermoord en aan de gemeente van Rome werd veel gezag toegekend. Zodanig dat een andere groep waar de geliefde leerling had geleefd zich achteruit gesteld voelde. Vermoedelijk stierf die in Efese. Je hoeft maar de sint Pietersbasiliek te vergelijken met het graf van de geliefde leerling in Selçuk om te begrijpen hoe zijn gemeente zich voelde. De kerk begon zich te ordenen volgens de Romeinse geest met zijn gevoel voor wet en orde. Maar voor velen was de geliefde leerling de geestelijke bezieler, de mysticus, gedreven door gevoel en fantasie.

Hoe kon men die twee met elkaar verzoenen? Het evangelie van Johannes geeft op een subtiele maar ook schitterende manier een antwoord. Zo staat er in een vorig hoofdstuk dat direct na de dood van Jezus Petrus en de geliefde leerling naar het graf gaan. De geliefde leerling komt het eerst toe, hij kijkt in het graf en ziet, maar hij laat Petrus voorgaan die binnen gaat. In de tekst van vandaag wordt verteld dat Jezus aan de oever staat, maar door niemand wordt herkend. Alleen de geliefde leerling zegt: het is de Heer. En dan springt Petrus in het water en gaat naar Jezus toe.

Zo geeft dit evangelie een antwoord op de spanning die in de jonge kerk was binnengeslopen. Petrus wordt erkend als de eerste tussen de  gelijken, maar de geliefde leerling is de echte ziener, de spirituele leider. Zo kunnen de twee strekkingen naast elkaar bestaan en hebben ze elk een eigen inbreng. Dat is zo tot vandaag. Er is structuur nodig en ordening en dankzij het recht zou aan iedereen vrijheid moeten toekomen. Maar belangrijker nog is de spirituele weg die men gaat. In onze katholieke kerk heeft men de fout gemaakt dat de bestuurlijke macht zich ook ging gedragen als de spirituele, inhoudelijke macht, terwijl dit aan allerlei plaatselijke figuren of bezielende profeten moet toekomen. Men was teveel bekommerd om de eenheid en de orde en fnuikte daarmee de spirituele bevlogenheid. Spijtig genoeg betaalt onze Kerk daarvoor een zware tol.
In dat opzicht staat er een merkwaardig detail in het verhaal dat we hoorde. Er staat dat na Jezus’ bevel de leerlingen een grote hoeveelheid vissen vingen, 153 om precies te zijn. Het waren er heel veel zonder dat het net scheurde. Specialisten hebben zich altijd afgevraagd waarom dat getal toch? (Volgens Hiëronymus omdat men 153 soorten vissen kende. Volgens de getallensymboliek verwijst 153 naar ‘ichthus’ vis. Maar onlangs zei Peter Schmidt langs zijn neus: misschien was dat het aantal volgelingen in de gemeente van de geliefde leerling.) Wat vooral belangrijk is om te onthouden is dat het net niet scheurde, alsof de schrijver wil zeggen: in de veelheid blijft er altijd wel een eenheid. Men moet dus niet bang zijn voor diversiteit, voor allerlei verschillen in beleving en formulering, het net zal niet scheuren. De verrezen en inspirerende Heer is overal aanwezig en brengt alles bij elkaar. In de Kerk is er ordening en gezag nodig en worden door handoplegging opdrachten doorgegeven, neemt men allerlei praktische engagementen op zich. Maar even belangrijk is de mystieke visie, de inspiratie, het gevoel voor schoonheid dat overal en onverwacht kan opduiken. Gemeenschappen moeten hun eigen weg kunnen en durven gaan, hun band met het grote geheel is verrezen Heer en zijn inspirerende kracht. Het doet me denken aan een pas gebeurde situatie. We hadden een mooie viering in de Paasnacht, de teksten en symbolen hadden hun werk gedaan. Maar enkele nieuwkomers voelden zich niet heel gerust en vroegen of dat hier wel een katholieke viering was? Ze vonden het mooi, maar waren niet gerust. Welke weg zullen ze gaan: die van het katholieke of die van het mooie? Het is een vraag die  hier en in veel lokale gemeenschappen regelmatig terugkeert. Met het evangelie van vandaag in mijn achterhoofd zou ik zeggen: het belangrijkste is dat we de aanwezigheid van de verrezen Heer kunnen voelen en in ons laten geboren worden. Het net zal niet scheuren en dat gevoel van veelstemmigheid is alleen maar een rijkdom.
 
Groot Dankgebed 150

Na de communie 368

220424

22 april 2022: 2e zondag van de paastijd (2022)

De veerkracht van de twijfel (Jo 20, 19-31)


Sabine Van Huffel

 
OPENINGSLIED  370: Een weg durven gaan
 
INLEIDING

Op deze 2de paaszondag horen we het welgekende verhaal van de ongelovige Thomas. Maar was Thomas wel zo ongelovig als de titel van het evangelieverhaal doet uitschijnen? Nee toch, hij twijfelde omdat de werkelijkheid om hem heen zo veranderd was. Een heel herkenbaar figuur trouwens in deze tijd waarin wij ook de werkelijkheid om ons heen zo sterk zien veranderen. Wie van ons voelt de grond niet onder zijn voeten schuiven? In deze maatschappij waarin de kerk door de media door allerlei schandalen negatief belicht wordt, waarin kerken leeglopen en kruisbeelden gebannen worden uit klaslokalen, waarin geloofsgemeenschappen meer gewantrouwd worden en aan steeds strengere eisen moeten voldoen om erkend te worden, is er moed nodig om te blijven geloven. Twijfels en vragen rond geloof steken de kop op. Maar is dit twijfelen zo negatief?  Zet het ons niet juist aan om ons geloof te herbronnen, terug te keren naar de essentie, de wortel van ons geloof? We grijpen terug naar de positieve herinneringen, wat ons geraakt heeft en tot geloof gebracht heeft en wat ons blijft boeien tot op vandaag. Uit deze overwegingen na twijfel putten we veerkracht om verder te gaan.

En als we dit samen doen staan we sterker. Onze gemeenschap staat open voor gelovigen die geboeid zijn door Jezus, maar ook voor zij die durven twijfelen en hiervoor uitkomen, hun geloof in vraag stellen en tegelijk zoekende zijn naar het mysterie van het leven.  Op de denkdag van 30 april komen we bijeen om met elkaar te delen waarom Filosofenfontein ons aantrok, en blijft boeien en hoe we vanuit deze terugblik  naar de toekomst durven kijken. Samen twijfels delen schept verbondenheid en is  onze veerkracht onderweg naar een nieuwe toekomst. Deze ervaringen van veerkracht uit twijfel wil ik vandaag met jullie delen.
 
OPENINGSGEBED  (Frans Cromphout, s.j.)
 

Wij vinden u niet
gij lijkt wel afwezig
in deze wereld van
woorden en beelden
steden vol mensen
huizen en eenzaamheid

gij lijkt wel afwezig
niet waar te nemen
en niet te tellen
machteloos in
het verloop van de wereld
altijd verborgen
achter de dingen
nergens een aangezicht
nergens een naam.

Traag is ons hart en
onverstandig
blind onze ogen
herkennen u niet
vreemdeling hier in
Jeruzalem
mens die met ons gaat
woord dat ons hart verwarmt
handen vol brood
vriend in de avond
Blijf bij ons, Heer
 
LIED 371: Hou mij niet vast
 
EVANGELIELEZING Johannes 20,19-31


Op de avond van de eerste dag van de week, toen de deuren van de verblijfplaats der leerlingen gesloten waren uit vrees voor de Joden, kwam Jezus binnen, ging in hun midden staan en zei: "Vrede zij u." Na dit gezegd te hebben toonde Hij hun zijn handen en zijn zijde. De leerlingen waren vervuld van vreugde toen zij de Heer zagen. Nogmaals zei Jezus tot hen: "Vrede zij u. Zoals de Vader Mij gezonden heeft zo zend Ik u." Na deze woorden blies Hij over hen en zei: "Ontvangt de heilige Geest. Als gij iemand zonden vergeeft, dan zijn ze vergeven, en als gij ze niet vergeeft, zijn ze niet vergeven." Thomas, een van de twaalf, ook Dídymus genaamd, was echter niet bij hen toen Jezus kwam. De andere leerlingen vertelden hem: "Wij hebben de Heer gezien." Maar hij antwoordde: "Zolang ik in zijn handen niet het teken van de nagelen zie, en mijn vinger in de plaats van de nagelen kan steken, en mijn hand in zijn zijde kan leggen, zal ik zeker niet geloven." Acht dagen later waren zijn leerlingen weer in het huis bijeen, en nu was Thomas erbij. Hoewel de deuren gesloten waren kwam Jezus binnen, ging in hun midden staan en zei: "Vrede zij u." Vervolgens zei Hij tot Thomas: "Kom hier met uw vinger en bezie mijn handen. Steek uw hand uit en leg die in mijn zijde en wees niet langer ongelovig maar gelovig." Toen riep Thomas uit: "Mijn Heer en mijn God!" Toen zei Jezus tot hem: "Omdat ge Mij gezien hebt gelooft ge? Zalig die niet gezien en toch geloofd hebben." In het bijzijn van zijn leerlingen heeft Jezus nog vele andere tekenen gedaan, welke niet in dit boek zijn opgetekend, Maar deze hier zijn opgetekend opdat gij moogt geloven dat Jezus de Christus is, de Zoon van God, en opdat gij door te geloven leven moogt in zijn Naam.

 
BEZINNING

Met dit paasverhaal eindigt Johannes zijn evangelie waarin Pasen verrassend genoeg samenvalt met Pinksteren. De leerlingen hadden zich opgesloten uit vrees voor de Joden. Ze moesten bekomen van de gebeurtenissen van de voorbije week, hun droom over Jezus’ koninkrijk is uiteengespat. Tegelijk voelen ze zich schuldig en beschaamd omdat ze Jezus in de steek hebben gelaten, of verloochend. Maar plots staat Jezus in hun midden, zijn wonden nog zichtbaar,  en zegt ``Vrede zij u’’. Hij verwijt hen niks, vreemd genoeg. Er klinkt geen boosheid, geen gramschap, in zijn stem. Integendeel, de woorden ``Vrede zij u’’ brengen bevrijding, alle schuld valt van hen af en ze worden vervuld van vreugde. Meer nog, ze ontvangen de Heilige Geest en worden uitgezonden om te doen zoals Jezus deed, namelijk te vergeven. Een krachtiger gebaar kan Jezus niet stellen. Hoe kan Hij die zo vernederd en bespot werd tot de kruisdood toe zijn daders blijven vergeven? Dit maakt ons nederig. Als wij Jezus hierin willen volgen hebben ook wij de Geest hard nodig om te blijven vergeven. “We kunnen de Geest niet voorbijsteken”, zegt Ignatius wat betekent dat er tijd nodig is om ons aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid. Het sterkste voorbeeld van vergeving ervaarde ik in volgend getuigenis van enkele jaren geleden in onze straat in Heverlee. Vier mensen, een moeder en dochter en 2 tweeling-vriendinnetjes werden doodgereden door 2 Roemenen in een dolle autorit. Deze Roemenen waren ongewild in de greep geraakt van maffiose drugmilieus waarvan zij het slachtoffer werden. De moeder van de tweeling (niet-gelovig) slaagde erin de doodrijders van haar kinderen te vergeven door begrip op te brengen voor hun kansarme situatie. Deze vrouw putte kracht uit het bezoeken van deze doodrijders in de gevangenis en hoopte vurig  dat zij een 2de eerlijker kans zouden krijgen na hun vrijlating maar in haar omgeving stootte zij enkel op onbegrip. De kracht die zij uitstraalde tijdens mijn ontmoeting met haar is mij altijd bijgebleven. Zij putte wijsheid uit Oosterse filosofie en kende geen wrok meer. Haar geloof oversteeg me.

 

Bevinden wij ons vandaag niet in een soortgelijke situatie als we de dagelijkse beelden aanschouwen van de oorlog Rusland-Oekraine? Wie voelt er zich als westerling niet schuldig aan het feit dat we jarenlang het regime van Poetin gedoogden omwille van onze economische belangen? Kunnen we onszelf vergeven? Kunnen we Poetin vergeven? Hoe zou Jezus reageren? Waar blijft Zijn Geest? Achter de gruwelijke beelden van verwoesting en haat zien we  een nieuwe werkelijkheid dagen. In de vele blijken van solidariteit, ook in eigen gemeenschap, om vluchtelingen op te vangen en openlijk te protesteren  zien we Zijn gezicht, voelen zijn Geestkracht. Zo sprak ook de paus op Pasen, in een toespraak die mij bijzonder raakte en eindigde als volgt: ``… vrede is noodzakelijk, vrede is de eerste verantwoordelijkheid van allen!”
 
STILTE: Laten we 1 minuut stilstaan bij de betekenis van vrede voor jou vandaag….
 
LIED 369 ``Als een levende gaat Hij ons voor’’
 
Richten we nu onze blik op Thomas. Hij was er niet bij en geloofde de leerlingen aanvankelijk niet. Hij leeft nog in het verleden. Hij die zoveel verwachtte van Jezus. Zijn dromen en verwachtingen sloegen aan flarden door de brutaliteit waarmee het Joodse volk komaf maakte met Jezus. Angst overmeestert hem als hij bedenkt dat hij mogelijks hetzelfde lot zou ondergaan. De wonden zijn het enig tastbaar bewijs en beeld van Jezus dat in hem blijft hangen. Hij wil ze zien met eigen ogen. Acht dagen heeft Thomas nodig om gegrepen te worden door het mysterie van de verrijzenis. Dit komt niet vanzelf. Pas als Jezus hem persoonlijk aanspreekt, opent zich voor hem een nieuwe werkelijkheid: de verrezen Jezus! ``Mijn Heer en mijn God’’, riep hij uit waarmee hij bedoelde ``Ik geloof! Jij, Jezus, bent mijn enige Heer en God die ik wil volgen “. Thomas wordt geraakt van binnen, getransformeerd door de nieuwe werkelijkheid die zich aanbiedt. Het mysterie blijft, maar zijn overgave brengt hem tot de essentie van zijn geloof. Dit geeft een boost, veerkracht, of noem het liever Geestkracht die hem stuwt.

En wij, hoe gaan wij om met dit mysterie? Durven we onze twijfels overwinnen en geloven dat God ons niet verlaat, ook in de ergste beproeving? Ik verduidelijk met een persoonlijk verrijzenisverhaal op de vooravond van de begrafenis van ons 2-jarig zoontje Adriaan, nu 32 jaar geleden.
 
2 mei 1990. Het was paastijd en hij lag in zijn witte kist net voor een wit doek van de verrezen Christus. Plots overviel me een grote rust toen ik inzag: ‘Adriaan lééft. Hij is verrezen en gelukkig bij de Heer. Waarom zou ik dan ongelukkig zijn als ik weet dat hij gelukkig is?’. We weten niet waarom hij moest sterven maar weten dat hij gelukkig is. Dit was voor mij als moeder een enorme bevrijding en maakte mij buitengewoon sterk tijdens zijn begrafenis. Ik beleefde hier een echt genademoment: ik was niet meer mezelf maar God werkte in mij en boog mijn verdriet om in blijheid.
 
Alhoewel deze toestand niet langer dan één dag duurde werd het gebeuren mijn belangrijkste kracht om mijn rouwproces in te gaan op zoek naar een nieuwe kijk op leven, dood, verrijzenis. Meer nog, na 32 jaar kan ik zeggen dat dit scharniermoment van twijfel mij net de veerkracht geschonken heeft om dieper te graven naar de oorsprong van alle leven en mijn leven op nieuwe wegen (boek Adriaan, geloofsengagement, o.a. in Filosofenfontein) gezet heeft. Een veerkracht die blijft doorwerken tot op vandaag!
 
Dergelijke verhalen stemmen tot hoop. Zelfs mensen die niet of anders geloven blijft God nabij als ze zich maar openen voor die innerlijke kracht, die Goddelijke Liefde. Het gebeurt op kleine schaal, dagdagelijks, in onze gemeenschap maar ook elders, zelfs in Oekraïne… Verrijzenis kunnen we NU reeds concreet beleven in elke levengevende ontmoeting, waarin God een mens weer levend maakt…. Als we verder durven kijken dan de twijfel, en ons durven overgeven aan Zijn veerkracht, komt Gods Liefde ons zo tegemoet. Laten we hier nooit aan twijfelen…
 

VOORBEDEN: ieder die wil, kan naar voren komen om een voorbede uit te spreken.
 

BEZINNINGSMUZIEK Taizé Resurrexit (lied 1 Christus resurrexit)
 
Lied 149: Oergebaar
 
Groot DANKGEBED  158 ``Gij die mij aankijkt’’
 
BEZINNINGSMUZIEK Taizé Resurrexit
 
ONZE VADER
 
COMMUNIELIED 575: Geproefd, geleefd, herkend
 
SLOTGEBED (Ides Nicaise)


Vergeef ons, Jezus, dat wij een beetje als Thomas zijn:
kritisch en proefondervindelijk gelovig.
Ook wij moeten zien om te geloven.
Maar voor ons hoeft dat niet fysiek te zijn.
Met Thomas en de andere leerlingen
worden wij overrompeld door jouw antwoord op de Dood en het Kwaad:
jouw antwoord van Liefde, vrede en vergeving.
Voor ons is het genoeg
dat je ons zo een tip van de hemelse sluier hebt gelicht.
Jouw aanwezigheid is als een brandmerk in ons hart.
Je woord en liefde in ons uitgezaaid
Jij die het steeds hebt opgenomen voor de kleinste mens.
Die zondaars hebt vergeven en bekeerd,
die onrecht onvervaard hebt aangeklaagd,
die ons hebt leren bidden tot je Vader,
die je beulen hebt vergeven.
Voor ons is dat alles meer dan genoeg.
Jij bent voor eeuwig
onze Heer en onze God. Amen.
 
ZEGEN

220416

16 april 2022: Pasen (2022)

Van schepping naar verrijzenis

 

Marcel Braekers

Openingszang 765 stilte nu

Begroeting


Dit is een nacht van stilte, de nacht van verbijstering en ongeloof, want iedereen bleef met de vraag achter: Is dit nu het einde van een leven dat begon als een verhaal van hoop, als een belofte van geluk, van rechtvaardigheid, van liefde voor alles en iedereen? Is dit het einde van elk leven, van deze wereld, de triomf van het absurde, de grenzeloze zinloosheid? Het antwoord dat in deze nacht wordt gegeven is meer dan verontwaardiging, meer dan zich angstvallig vastklampen aan een strohalm. Van onderuit werd geen afdoend antwoord gegeven. Alleen een reactie van de overkant kon een keer brengen. In deze nacht vieren en bezingen wij dat antwoord, in dankbaarheid om die liefdevolle God die zijn zoon niet in de steek liet. Niet alleen Hem, ook ons laat Hij niet verweesd achter en niet heel de schepping. Want keer je terug in de geschiedenis, overdenk je het verhaal van Israël, van Noach, van Adam en Eva, dan ontdek je dat die God altijd reeds liefdevol en reddend naar deze wereld heeft gekeken. Daarom beginnen wij deze nacht met het verhaal van de schepping. We zingen daarbij een nieuw refrein en blijven dit heel de viering herhalen als een rode draad doorheen de geschiedenis tot aan ons persoonlijk leven. De gedachte die ik in deze viering wil aanhouden is dat alles begint en eindigt met een goed verstaan van wat schepping betekent, want zij is geen eenmalig gebeuren maar een steeds zorgende en vernieuwende aanwezigheid van onze God.

Refrein: Lieve boetseerder, trek me uit de klei.
 
De scheppingsnacht  verteld door Nico ter Linden, het land onder de regenboog p. 31

Refrein: lieve boetseerder, trek me uit de klei

Gebed


In de schaduw van uw vleugels
Waken wij met uw licht voor ogen,
Bidden wij het donker door,
Zingen wij van zorgen vrij.
Kom in deze stilte ons tegemoet
Licht in ons hart zodat wij mogen zien,
Doe ons branden van liefde
Opdat Gij in ons geboren wordt,
God van alle eeuwen.
 
De uittochtnacht: kinderbijbel van Klink p. 138 - 140

Lied: nr. 582

Zegening van het water

Allen:  Water uit de hemel en van de diepste oceanen,
            vruchtwater dat het vroegste leven draagt,
            dat groeikracht geeft
            en onze diepste dorst lest,
            wek eerbied en heilig ontzag in ons.
            Was ons, maak ons schoon
            bevrijd van alles wat lichaam en geest bezoedelt.
Vrg.:    Gij met uw goddelijke hand,
            zegen (+) dit water van uw schepping.
            Trek als een bronader door ons,
            zoals Gij heb gedaan in Jezus.
            En ga met ons, als met uw volk destijds,
            dat nergens grond onder de voeten had,
            doorheen het water
            naar een land om eeuwig te verblijven.
            Mogen allen die zich tekenen met dit water
            volstromen van U en van elkaar.

 
Refrein: lieve boetseerder, trek me uit de klei
 
Gebed bij het vuur


Heer onze God,
U hebt het licht gescheiden van de duisternis
U bent meegetrokken met een groep vluchtelingen
Als een beschermende wolk in de dag,
En als een zuil van vuur in de nacht.
U hebt met uw licht het dode lichaam van Jezus omhuld.
 
Zegen (+) dit nieuwe vuur,
dat zal schijnen op de weg die wij hebben te gaan.
van duisternis naar licht, van angst en eenzaamheid naar leven in verbondenheid.
Maak in ons het verlangen wakker om nieuwe mensen te worden
Die herboren zijn in Jezus, uw toekomst-mens.

 
Doorgeven van het licht
3 X zingen: Licht van Christus – Heer wij danken U.
 
Evangelielezing: Johannes 20, 1 – 18 de nieuwe Adam en nieuwe Eva in de tuin
Nr. 369 als een levende

 
Hernieuwen van de doopbelofte

Vrg.     Dankzij de liefde die ons heeft gedragen
            en door de doop met water en geest,
            staat sinds het begin Gods naam in ons bestaan geschreven.
            In deze nacht worden wij uitgenodigd
            om uit vrije wil opnieuw ons woord te geven,
            aan Hem die eerste is en laatste,
            God van de hele schepping, God van Jezus.
 
Allen:   Ik zal de schepping liefhebben en haar behoeden.
            Ik zal niet rusten zolang onrecht deze wereld verscheurt.
            Ik zal met liefde en met vertrouwen
            mijn eigen wereld eindeloos proberen te herscheppen.
            Ik geloof in een goddelijke kracht
            die al het verstoorde en gekwetste kan helen en voltooien.
            Ik wil daarvan een levend teken zijn,
            met zorg en eerbied voor iedereen en alles op mijn weg.
            Ik zal wat mij gegeven is niet toeëigenen,
            geen voorrecht opeisen, maar voorrang bieden
            aan de meest kwetsbaren, zodat zij waardig kunnen opstaan.
            Ik wil het uitspreken en het ten einde toe herhalen
            dat Jezus onze weg en onze hoop is.
            Dat ik Hem wil herkennen in de mens naast mij.
            Dat de woorden die Hij heeft gesproken
            mij tot waarheid roepen en tot leven.
            En dat zijn geest, die ons gezonden wordt,
            mij kracht zal geven waar en zoals nodig is.

Lied aan het licht: nr. 365

Kaarsjes rond de Paaskaars en zegening met water

Refrein: lieve boetseerder

Homilie

“Lieve boetseerder, trek me uit de klei”. Indien je ooit op een nat Haspengouws veld hebt gestaan, dan klinkt dit gebed als: haal me alstublieft uit deze smurrie. Soms is het leven ook zo en is het een zang om van dit leven verlost te worden. Maar ik heb dit gebed gelezen als een Paaslied verwijzend naar de schepping en naar de verrijzenis. En dan klinkt het zo: Help mij, boetseerder, opdat ik vanuit de klei van mijn leven mijzelf kan worden. Trek mij omhoog, zodat ik mijn diepste zelf realiseer. Want dat diepste zelf is getekend door een goddelijke vonk, de mens als een verlangend wezen zoekend naar geluk, maar getekend door een goddelijke kern die wacht om tot leven te worden gewekt. Help mij, lieve boetseerder, opdat die vonk mag groeien tot een vlam of een laaiend vuur, want dat is onze bestemming. Dat wij doordrongen van liefde aan deze aarde en aan onszelf betekenis zouden geven.
 
Dat is voor mij de eigenlijke betekenis van het woord ‘schepping’. Schepping als het gebaar van de boetseerder, de stuwende kracht opdat wij mensen onszelf zouden kunnen worden. Het is een aanbod dat altijd en overal aanwezig is. Daarom worden mensen op de meest onverwachte plaatsen en tijden religieus, omdat plots het mysterie van het Oneindige hen raakt.

Over dat woord ‘schepping’ bestaan veel misverstanden. Scheppen betekent niet maken, alsof God uit het niets de zon en maan, de dieren en mensen zou hebben gemaakt. Laat het onderzoek over hun ontstaan over aan de wetenschap. Of nog een misverstand: alsof God zes dagen zou hebben gewerkt en vanaf de zevende zich terugtrok en de wereld aan zichzelf overliet. God is van alle tijden en ook nu scheppend in onze wereld. Schepping betekent Kracht, Aanwezigheid, Troost gegeven door God die geen eerste oorzaak is, geen hoogste zijnde, maar de Andere die vanuit dat anders zijn betrokken is op ons.  Dat was Hij vanaf onze oorsprong en dat is Hij op de meest onverwachte en verrassende momenten tot vandaag.
 
Ik vind het daarom niet verwonderlijk dat vanaf het paradijsverhaal de idee van eeuwig leven aanwezig is. Naast de boom van kennis van goed en kwaad stond een tweede boom, die van het eeuwig leven (waarvan de mens vergat te eten). De betekenis van dit symbool wordt maar aan het einde van onze Bijbel duidelijk met de dood en verrijzenis van Jezus (en van zoveel anderen). Slechts toen werd duidelijk wat de betekenis is van Gods scheppende aanwezigheid in deze wereld: de altijd en overal zich aanbiedende Liefde, de Kracht opdat wij onszelf zouden overstijgen. Voor mij zijn daarom schepping en verrijzenis wezenlijk met elkaar verbonden.

Dat wil ook het verhaal van Maria in de tuin duidelijk maken. Voor de evangelist zijn Jezus en Maria de nieuwe Adam en de nieuwe Eva. De tuin van Eden is verdwenen, maar er is een nieuwe tuin, een plaats waar God en mens elkaar op een nieuwe wijze ontmoeten. Zo schept God nieuwe toekomst, anders dan alles wat wij ons kunnen voorstellen.

In ons leven is er een neergaande en een opgaande lijn. De neergaande is die van ons lichaam dat geleidelijk zijn kracht verliest en faalt. Maar er is daar doorheen een opgaande lijn van groei in liefde en verbondenheid, de mogelijkheid om zich aan het Licht toe te vertrouwen. Die dubbele lijn werd op een verrassende manier duidelijk in het leven van Jezus. En het werd sindsdien de jubelende zang met Pasen: Christus is verrezen, Alleluia.

 
Groot dankgebed 167 gij zijt het

Na de communie 363 een lied van Jezus Christus

Paashymne
 

Licht ontloken aan het donker
Licht, gebroken uit de steen
Licht, waarachtig levensteken
Werp uw waarheid om ons heen
 
Licht, geschapen, uitgesproken,
Licht, dat straalt van Gods gelaat,
Licht uit Licht, uit God geboren,
Groet ons als de dagenraad
 
Licht, aan liefde aangestoken
Licht dat door het donker brandt
Licht, jij lieve lentebode
Zet de nacht in vuur en vlam
 
Licht verschenen uit de hoge
Licht gedompeld in de dood
Licht onstuitbaar, niet te doven
Zegen ons met morgenrood                                  (S. de Vries)

220410

10 april 2022: Palmzondag (2022)

Durf je meegaan in de stoet? (Lc 22, 39 – 23, 47)

 

Marcel Braekers


Openingslied 317 Die mee gaat met mensen
 
Intrede in Jeruzalem, N. ter Linden, Koning op een ezel, p. 171 - 172
 
Wijding van de palmtakken

God van leven, Gij laat uit koude winter en harde grond
Helder groen als een nieuwe lente opschieten.
Met deze takken zwaaiden de armen om Jezus te begroeten als hun redder.
Zegen deze altijd groene palmen
Zegen hen die ze straks een plaats geven in hun huis.
Zegen allen in wiens naam wij Jezus begroeten als teken van hoop en toekomst.
Zegen hen, waar ter wereld, opdat hen leven toestroomt in overvloed.
Zegen ons die met U meetrekken vandaag en tot op het kruis:
Gij Vader, Zoon en heilige Geest (+).
 
Geen processie maar we zingen zang 772B: Voor kleine mensen is Hij bereikbaar
 
Begroeting


Zijn we bereid om, zoals in de lezing werd verteld, in die stoet van enthousiastelingen mee te stappen en Jezus met palmtakken te begroeten. Maar beseffen we goed wat dit betekent? Want zo bekennen wij ons tot zijn visie en willen we leven zoals Hij. De stoet van volgelingen bestond uit mensen die zich door alles en iedereen in de steek voelde gelaten. Voor hen was Jezus een laatste houvast en dus stapten ze grimmig maar zelfbewust met Hem mee naar de tempel, het hart van de godsdienst. Als wij met de palmtak in de hand zingen dat onze God bereikbaar is voor kleine mensen, sluiten we ons aan bij die stoet van ontheemden, degenen van wie de religieuze leiders zegden dat ze boete moesten doen en zich bekeren, want hun situatie was het gevolg van hun zondigheid. De groep die Jezus toejuicht neemt dit niet meer en schudt de idee van een dreigende en straffende God van zich af.

In het verleden had in onze streken het palmtakje precies een omgekeerde betekenis. Het diende om het huis te beschermen tegen brand en slechte invloeden. Het werd op het veld neergepoot om te beschermen tegen hagel en tegenslag. Het takje was symbool van angstige mensen geworden die bescherming zochten tegen een toornige God. Opstappen in deze stoet is echter een gebaar van volwassen mensen die zich scharen achter de visie van Jezus van Nazareth en die geloven dat op die manier meer vrede en rechtvaardigheid kan komen, meer vertrouwen en liefde in het hart van mensen.
 
Na het verhaal over de intocht beschrijft Lucas hoe Jezus de kooplieden uit de tempel drijft. Het ultieme gebaar tegen de ontwijding en ontwaarding van het geloof van zijn voorvaderen. Maar dit gebaar zou de genadeslag voor Hem zijn. Vanaf nu stond het voor de geestelijke leiders vast dat deze man moest verdwijnen. Zoals elk jaar op Palmzondag wordt daarom één van de lijdensverhalen gelezen. Vandaag is dat de versie van Lucas.
 
Lijdensverhaal

Lucas 22, 39 – 53
Muziek

Lucas 22, 66 – 23,5
Lied 318 Beeld van een mens

Lucas 23, 26 – 32
Lied 311 O Hoofd vol bloed en wonden

Lucas 23, 33 – 47
Lied 314 Nu valt de nacht
 
Groot dankgebed 151

Communie
 
Lucas 23, 50 – 56
Lied 369 Als een levende
 
Gebed


Gij grote en verborgen God,
Dat wij ons laten leiden
Door het vertrouwen van uw Zoon
Waarmee Hij zijn weg is gegaan,
 
Dat wij ons laten leiden
door zijn liefde
die Hem alles kostte,
 
Dat wij in Hem de Mens zien,
Het schepsel naar uw hart,
naar uw beeld,
Hij die uw Naam heiligde
In leven en sterven.
 
Gij
die troont op onze gezangen
En woont in de liefde van uw Zoon
 
Leid ons door de Goede, Stille Week die komt:
Waarin wij alle tijd durven nemen
Om de weg te gaan
van Hem
Die ons gelaat onthult.             (S. de Vries, Bij gelegenheid II, p. 277.)

220403

03 april 2022: 5e zondag van de vasten (2022)

Ik, zegt hij, ga iets nieuws beginnen" (Jes. 43, 16-21 / Joh. 8, 1-11)

 

Geert Craps


(Gevierd op 27 maart 2022, Vierde zondag van de veertigdagentijd)

Openingslied: 319 Woestijnlied

Verwelkoming en kruisteken

Inleiding

Enige tijd geleden las ik in het tijdschrift MO een reportage over "de nieuwe paria's van Irak".  Vier jaar na de bevrijding van terreurgroep ISIS keren sommige Irakese ISIS-families terug naar huis. De weduwen en hun kinderen proberen zich opnieuw te vestigen in een  arme buitenwijk van Mosul, een stad die enorm te lijden heeft gehad onder de terreur van IS. Het spreekt voor zich dat dat moeite kost. Zo is er het verhaal van Itashar, een oorlogsweduwe, wiens man en vader een belangrijke rol hebben gespeeld in ISIS. Zij wordt geïsoleerd in de gemeenschap, en maar een paar verantwoordelijken nemen het op zich om haar een plaats te geven in de maatschappij. Alles kost haar veel meer moeite: steun vragen voor het herbouwen van haar huis, een officieel geboortebewijs krijgen voor haar zoontje,… Ze getuigt: "En dan zijn er de buurtkinderen, die die van mij uitschelden bij het spelen. ‘Daesh! Daeshi!’ klinkt het dan – de lokale, negatieve naam voor ISIS en zijn leden. Mijn zoontje kijkt dan ook liever thuis naar actiefilmpjes met veel geweld op een mobiele telefoon." Vele andere vrouwen en kinderen kunnen gewoon niet meer terug naar hun thuisstad. Een hele groep mensen wordt buitengesloten en tot paria gemaakt. ‘Hier zal de haat alleen maar toenemen.’ is de conclusie.

Het is een verhaal dat op heel veel manieren aanzet tot denken. Wie zou de moed hebben om deze vrouwen en kinderen een eerlijke kans te geven, na alle gruwelen die ze hebben gezien, en in vele gevallen ook zelf mee hebben gepleegd. Wie van u zou er bijvoorbeeld voorstander van zijn om ze over te brengen naar België, om ze hier een kans te geven op een nieuw begin? Je voelt toch zo bij jezelf de reflex opkomen dat ze eerst wel goed gescreend moeten worden en dat hun verleden moet worden uitgevlooid. En dan nog leeft er ongetwijfeld bij veel van ons het idee dat we toch liever niet in hun buurt zouden wonen.

En ondertussen vereenzamen hun kinderen steeds verder, en dreigt een nieuwe generatie van gefrustreerde en achtergestelde jonge mannen en vrouwen, opgevoed te worden. Het doorbreken van deze cirkel van frustratie, woede, achterdocht, revanche en veroordeling is, onder andere, het onderwerp van het evangelie van vandaag.


Openingsgebed

God onze vader, die wij aanwezig weten in ons vieren,
wij geloven wel dat onze wereld een wereld moet zijn
van rechtvaardigheid, vrede en verzoening,
wij weten wel dat Gij ons tot nieuwe mensen wil maken,
die een nieuwe wereld zijn voor elkaar.
Wij weten het wel.
 
Maar geef ons uw wijsheid, uw goedheid,
geef ons uw mateloos geduld, geduld met onszelf en met elkaar,
geef ons geloof in elkaar,
geef ons vertrouwen om nieuwe kansen te geven om te leven
Leer ons de mildheid van uw Zoon Jezus Christus, onze Heer. Amen

 

Lied 554 Voor mensen die naamloos

Evangelie: Joh. 8, 1-11

Jezus ging naar de Olijfberg, en vroeg in de morgen was hij weer in de tempel. Het hele volk kwam naar hem toe, hij ging zitten en gaf hun onderricht. Toen brachten de schriftgeleerden en de farizeeën een vrouw bij hem die op overspel betrapt was. Ze zetten haar in het midden en4zeiden tegen Jezus: ‘Meester, deze vrouw is op heterdaad betrapt toen ze overspel pleegde. Mozes draagt ons in de wet op zulke vrouwen te stenigen. Wat vindt u daarvan?’ Dit zeiden ze om hem op de proef te stellen, om te zien of ze hem konden aanklagen. Jezus bukte zich en schreef met zijn vinger op de grond. Toen ze bleven aandringen, richtte hij zich op en zei: ‘Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen.’ Hij bukte zich weer en schreef op de grond. Toen ze dat hoorden gingen ze weg, een voor een, de oudsten het eerst, en ze lieten hem alleen, met de vrouw die in het midden stond. Jezus richtte zich op en vroeg haar: ‘Waar zijn ze? Heeft niemand u veroordeeld?’ ‘Niemand, heer,’ zei ze. ‘Ik veroordeel u ook niet,’ zei Jezus. ‘Ga naar huis, en zondig vanaf nu niet meer.’

Bedenkingen bij het evangelie

Het verhaal van vandaag is een heel raar gedeelte van het Nieuwe Testament. Voor bijbeldeskundigen is de passage zeer bijzonder. Het verhaal, dat allicht een van de bekendste is in de bijbel, is namelijk een van de allerlaatste verhalen die aan het nieuwe testament is toegevoegd. Het zou oorspronkelijk bij Lukas hebben gestaan, is daarna verhuisd naar Johannes, en ook daar heeft het wat omzwervingen gemaakt. Het verhaal is bijna zeker van veel latere datum dan de andere delen van het Johannesevangelie. Mijn favoriete bijbeldeskundige, Bart Ehrman, heeft de hypothese dat het oorspronkelijk een verhaal was dat een scribent zich herinnerde naar aanleiding van een andere passage die hij overschreef, en het in de marge toevoegde, Een latere kopiist heeft het verhaal dan opgenomen in de lopende tekst van het evangelie zelf.

In elk geval  kende het een bewogen geschiedenis, en misschien was dat wel te wijten aan de toch nogal controversiële inhoud. Het is duidelijk dat de vrouw in het verhaal op heterdaad betrapt is op overspel, en dat was in het oude Israël, maar ook later een duidelijke zonde, zoals de wet van Mozes dat bepaalde. Dan een verhaal vertellen waarin de pointe is "wie zonder zonde is, werpe de eerste steen", is natuurlijk confronterend. Zowel de toehoorders in het verhaal zelf, als al degenen die later het verhaal lazen, zullen zich wel realiseren dat zij onder de categorie vallen van zij die gezondigd hebben. En ik denk dat wij ons daar ook wel vrij goed bewust van zijn. Iedereen maakt fouten, daar zijn we mensen voor. In de traditie heet dat "erfzonde". Het is een bepalende staat van onze menselijkheid.

Overigens was de traditie bij een joodse steniging dat de ergste zondaars als eerste stenen mochten werpen, en de meest deugdzame zich afzijdig hielden (zoals Paulus bij de steniging van Stefanus, als we Handelingen erop nalezen), of pas helemaal aan het einde ook een steen gooiden. Het verhaal is in alle opzichten dus een omkering van de waarden. De fundamentele boodschap is: veroordeel niets of niemand. Een fout maken kwetst mensen op zich al, er geen vergeving voor krijgen duwt ze nog dieper weg, en maakt ze misschien wel rancuneus en wraakzuchtig. Laten we ons niet moreel superieur opstellen ten opzichte van anderen. Het effect op de vrouw is verrassend: ze leeft helemaal op. De aanmoediging van Jezus om "niet meer te zondigen" is een explicitering van een intentie die zich ook al lang in haar gevormd heeft, denk ik.

Jezus bevrijdende houding is in ons tijdgewricht nog om een andere reden ongewoon. In verschillende contexten neemt de neiging toe, althans naar mijn aanvoelen, om "schuldigen" te vinden. Een begrip als "verantwoordelijkheid" wordt daardoor opgerekt tot "schuld", en om in mijn eigen werkgebied te blijven: zoiets als "politieke verantwoordelijkheid" verdwijnt volledig ten nadele van de platte, materiële schuldvraag. Wat doet zo'n zoektocht naar schuld met ons gevoel als gemeenschap? Groeien we werkelijk naar elkaar toe, door een zwart schaap de woestijn in te sturen?

Broederlijk delen stelt daar "Delen in Genade" tegenover. Het delen van de genade om een tweede kans te geven, zachtheid, barmhartigheid. De Wet van wat zondig is en wat niet, staat gegrift in harde steen maar de misstappen van mensen mogen met de vinger in het zand geschreven staan, zodat ze kunnen verwaaien.

En dan kom ik terug op mijn verhaal van de ISIS-weduwen in Mosoul. Want hun situatie stelt ons wel heel erg voor de grens van wat we met het evangelie van vandaag aan moeten. Tegenover die grens gezien, komt de oproep van Jezus tot een nieuwe kans, bijna over als een roep om ons rationele, degelijke, gezond-boerenverstand-denken opzij te zetten, en ons irrationeel over te geven aan grenzeloze barmhartigheid. Misschien moet je wel een beetje gek zijn, om goed te kunnen zijn…

Ik wil deze bedenkingen dan ook eindigen met het irrationele, grenzeloze visioen van Jesaja, dat ook een voorgeschreven lezing is van vandaag.

Jesaja 43:16-17 Dit zegt de HEER, die een weg baande door de zee en een pad door machtige wateren, die paarden en wagens liet uitrukken, een heel leger van geweldenaars –daar lagen ze, en ze stonden niet meer op, ze zijn vergaan, als een kwijnende vlam gedoofd. Blijf niet staan bij wat eertijds is gebeurd, laat het verleden nu rusten. Zie, ik ga iets nieuws verrichten, nu ontkiemt het – heb je het nog niet gemerkt? Ik baan een weg door de woestijn, maak rivieren in de wildernis. De wilde dieren zullen mij eer bewijzen, de jakhalzen en de struisvogels, omdat ik water schep in de woestijn en rivieren in de wildernis; het volk dat ik heb uitgekozen, laat ik drinken. Dit is het volk dat ik mij gevormd heb, het zal mijn lof verkondigen.


Voorbeden (Acclamatie bij de voorbeden 001 Wie anders zou de hemel dragen)


We delen de moed om iets nieuws te beginnen is het thema van Broederlijk Delen. Ik mag jullie uitnodigen om je droom van een nieuw begin, maar ook je zorgen om wat gebeurt, hier met ons te delen. Als laatste voorbede:

En Jezus schreef in 't zand

Jezus schreef met Zijn vinger in het zand.
Hij bukte Zich en schreef in 't zand, wij weten
niet wat Hij schreef, Hij was het zelf vergeten,
verzonken in de woorden van Zijn hand.
De schriftgeleerden, die Hem aan de tand
hadden gevoeld over een vrouw, van hete
hartstochten naar een andere man bezeten,
de schriftgeleerden stonden aan de kant.
Zondig niet meer, zei Hij, ik oordeel niet.
Ga heen en luister, luister naar het lied.
En Hij stond recht. De woorden lieten los
van hun figuur en brandden in de blos
waarmee zij heenging, als een kind zo licht.
Zo geestelijk schreef Jezus Zijn gedicht.
(Gerit Achterberg)

Stiltekring: we vormen een kring van stilte gedurende 1 minuut om alle slachtoffers, op welk manier dan ook, van de oorlog in Oekraïne te gedenken, zoals elke gelovige gemeenschap in Vlaanderen dat ook doet vandaag.

Onze Vader / Vredeswens

Lied 564 Gehoord van mensen

Slotbezinning: Psalm 64 in de hertaling van Huub Oosterhuis (uit 150 Psalmen Vrij)

De onpartijdige
die van de nuchtere feiten
die met hun bitterzoet gelijk
hun vlijmscherpe pennen
die mij honen
omdat ik vertwijfeld hoop
op een rechtvaardige wereld
"de lachwekkende utopieën "de lachwekkende utopieën
van de tomatenpriester"
ik zla ze niet, niemand zal ze
ook niet de god van mijn utopieën
die geen god is die terugslaat
die een zachte, vaste stem is
die niet aflaat.

 
Zegen

Contactinformatie

©2005-2023 Filosofenfontein

✉️   info@filosofenfontein.be

Ondernemingsnummer: 0775.603.387

Bankgegevens:"FIFO Heverlee" 

KBC: BE11 7340 3906 5848

Volg ons op Sociale media

QR Code

Door je camera op deze code te houden krijg je het adres van deze website op je smartphone of tablet. Dan kan je de hele website bekijken.