7^e paaszondag (2023) Bewaar hen in uw naam

Gond Mertens

Inleiding

In deze viering staan we stil bij het begin van het afscheidsgebed van Jezus uit Johannes hfdst 17

We kunnen dit mooie gebed ook interpreteren als het testament van Jezus, zijn laatste woorden enwilsbeschikking voor hen die achter blijven.

Ook vandaag zijn er heel wat mensen die wanneer zij de dood voelen naderen expliciet afscheid willen nemen van hun geliefden.

In heel persoonlijke woorden of via een ontroerend schrijven wil de stervende nog meedelen wat hem of haar héél nauw aan het hart ligt en wat troostend en inspirerend kan zijn om op terug te vallen in de dagen dat men fysiek niet meer aanwezig zal zijn.

In het Oude testament vinden we daar reeds voorbeelden van terug:

In Genesis 49 horen we de afscheidsrede van de aartsvader Jakob aan zijn zonen.

In een kort gesprek richt Jakob zich tot ieder afzonderlijk en zegent hij ook elk van hen.

In Deuteronomium 31 neemt Mozes in een meer uitvoerige toespraak afscheid van zijn volk en zegent nog een laatste maal de Israëlieten.

In hoofdstuk 17 laat Johannes Jezus met aandrang bidden voor zijn leerlingen, zij die hem gevolgd zijn en na zijn terugkeer naar de Vader, alleen moeten verder leven.

Dit gebed is ons ook bekend als het Hogepriesterlijk gebed omdat Jezus zoals een hogepriester bidt tot God en bij Hem voor alle mensen ten beste spreekt.

Er staat: Hij sloeg zijn ogen op naar de hemel en bad.

Het is onwaarschijnlijk dat Jezus dit gebed luidop zou gebeden hebben in het bijzijn van anderen.

Exegeten gaan ervan uit dat de evangelist Johannes deze afscheidswoorden in de mond van Jezus legde en er ook nog de laatste onderrichtingen van de Heer aan toegevoegd heeft. 

De nadruk in de lezing van deze dag ligt op de vraag van Jezus om zijn leerlingen te BEWAREN.

Johannes heeft het in dit gebed ook over de Verheerlijking van God en van Jezus zijn Zoon, het verlangen om de Vader te kennen, de gave en belofte van eeuwig leven. 

Straks wil ik wat dieper ingaan op enkele sleutelbegrippen uit het begin van hoofdstuk 17.

Eerste lezing

Enkele gedachten uit: Brood voor het hart (J Buskes)

God heeft de wereld lief, niet de vrome, maar goddeloze wereld.

Jezus is de grote grensoverschrijder, wiens liefde pas ophoudt, waar de wereld ophoudt, en dus nergens ophoudt. Jezus was geen sociaal hervormer, geen politicus, geen wijsgeer, geen geleerde, geen generaal, geen kunstenaar.

Hij was…de Zoon van God.

Homilie

Johannes peilt naar de ondoordringbare diepte van Jezus identiteit.
Hij mijmert na over de ‘Verheerlijking’ van God, de de naderende terugkeer van zijn geliefde zoon en de verheerlijking door zijn Vader. 

Het uur van Jezus’ dood is tegelijker tijd het uur van de Verheerlijking en de bekrachtiging van zijn Goddelijke zending en volmacht.

In dit hoogst heilige uur van zijn dood, bidt Jezus uit de diepte van zijn ziel tot God en belooft hijeeuwig leven aan zijn trouwe volgelingen, en aan allen die hem door de Vader werden gegeven.

Jezus heeft in en door zijn uitzonderlijk leven aan God de allerhoogste eer gegeven.

Hij heeft Hem verheerlijkt in en geopenbaard aan de wereld.

De Geest van Waarheid bezielde héél zijn leven en lichtte op in al wat hij was en deed.

Velen hebben zijn woorden ter harte genomen, ze hebben geloofd en erkend dat hij van de Vader was uit gegaan om bevrijding, heil en eeuwig leven te verkondigen aan de mensheid. 

Maar wat betekent ‘eeuwig leven’ ? 

Voor Johannes is Jezus meer dan een gewone mens, meer dan een buitengewone profeet!

Jezus is bij uitstek, het Woord van God. Hij was vanaf het begin bij God. Hij is het beeld van God.

Eeuwig leven is geloven in God. Hem kennen en erkennen als grondslag en diepste kern van het bestaan. Maar eeuwig leven is ook geloven in Jezus als enig geboren Zoon van de Vader.

En geloven dat hij de door God beloofde Redder of Bevrijder is, de lang verwachte Messias.

Het is ontroerend om te horen hoe innig de band is tussen de Vader en Jezus, maar ook tussen Jezus en de leerlingen.

De Zoon verheugt zich over de naderende terugkeer naar zijn Vader maar hij blijft ook diep verbonden en bezorgd om wie in de wereld achterblijven.

Jezus vraagt met aandrang om zijn leerlingen te bewaren voor het kwade.

BEWAAR in Uw Naam hen die Gij mij gegeven hebt

Die indringende bede komt 7x terug in de afscheidsrede.

In Jezus hebben wij voor eens en voor altijd een voorspreker bij God. 

Hij wil dat allen gered worden en tot kennis van de waarheid komen. 

Daarom overstijgt dit afscheidsgebed ook het historisch gebeuren en onttrekt het zich aan ruimte en tijd. Jezus bidt in dit uur voor de hele wereld.

In de eerste plaats bidt hij voor zijn trouwe leerlingen en vrienden maar ook voor meer lauwe en apathische zielen, de oprechte zoekers naar waarheid, de geboren twijfelaars en hen die bewust op afstand blijven en eerder wat argwanend toekijken aan de rand van kerk en maatschappij.

Ik neem aan dat Jezus zeker ook gebeden heeft voor de anders gelovigen en voor een wereld zonder God. Niet wie gezond is heeft een dokter nodig horen we bij Mt, maar wel de bedreigde en zieke mensheid. Het lot van de hele wereld gaat hem ter harte en voor allen bidt hij tot zijn Vader: 

BEWAAR HEN IN UW NAAM.

Allen zonder onderscheid worden geroepen tot kennis van God en eeuwig leven!

En er is sowieso meer dan één poort naar God, en meer dan één weg naar het Beloofde heil.

Wat later horen we de Heer nochtans zeggen: Niet voor de wereld bid ik…

Deze enigszins vreemde en nogal harde woorden mag men niet uit hun context losmaken. 

Jezus vraagt niet aan zijn Vader om zijn volgelingen uit de wereld weg te nemen, integendeel, zij blijven sowieso na zijn afscheid‘in’ de wereld, maar ze zijn niet ‘van’ de wereld. Zij weigeren te knielen voor geld en bezit en vechten niet voor de hoogste plaatsen op de sociale ladder, zoals velen die alleen zichzelf belangrijk vinden en enkel opkomen voor eigen voordeel of dat van de groep. Die egoïstische ingesteldheid maakt liefdevol samenleven in deze wereld onmogelijk. 

Wie daarvoor kiest verduistert Gods aanwezigheid in zijn leven en effent de weg voor onrecht en allerlei vormen van kwaad en kwade machten.

Jezus vraagt meermaals met aandrang: Heilige Vader BEWAAR in Uw Naam die U mij hebt toevertrouwd. BEWAAR HEN VOOR HET KWAAD.. 

Hij bidt ook met nadruk voor eenheid tussen alle mensen: Mogen allen één zijn, zoals Wij!

De Heer wil dat allen liefdevol en verbonden leven met hem en zijn Vader.

De band met God en Jezus in je leven kwijt geraken is alles kwijt geraken!

God is vanzelfsprekend niet onze buurman. Hij is de gans Andere!

Maar Hij komt ons héél liefdevol nabij in Jezus, onze Heer en Broeder.

Laten we, in het besef van Gods grootheid en heiligheid, Hem eerbiedig maar ook met aandrang vragen ons te willenbewaren en behoeden voor de banaliteit van het kwaad. 

Met Jezus bid ik hier en nu en al de nog komende dagen die mij gegeven zijn:

’Heilige Vader: BEWAAR IN UW NAAM hen die Gij mij gegeven hebt’.

Gebed

Heer God,

De grond waarop wij staan

is heilige grond

en onze aarde de akker 

waarop wij mogen werken

aan gerechtigheid, liefde en vrede 

voor alle mensen wereldwijd.

Bewaar in Uw Naam hen 

die Gij ons hebt gegeven.

Behoed ons en hen voor 

de banaliteit van het kwaad.

Maak ons tot een instrument van 

Uw liefdevol en zorgend nabij zijn.

Wij vragen U dit in naam van Jezus,

Uw Zoon, onze Heer en Broeder.

Hemelvaart (2023) Jezus, opgenomen in Gods heerlijkheid 

Marcel Braekers

Openingszang 368 Al heeft Hij ons verlaten

Begroeting 

Vandaag viert de Kerk het feest van de ten hemelopneming van Jezus. Ik verkies dit woord boven ‘hemelvaart’ omdat het gaat om een gebaar van de ene God die Jezus na zijn dood opneemt in zijn of hun liefde. Vele eeuwen was het een hoogfeest met processie en vanaf Rerum novarum met optochten van de christelijke arbeiders. Vandaag is het een welgekomen verlofdag en trekt men naar zee of naar het bos. Het feest verloor niet alleen zijn glans door de secularisatie, maar het beeld van ‘een hemelvaart’ is niet eenvoudig, en ik vond het dus uitdagend om daar dieper op in te gaan.

Het verhaal over de tenhemelopneming van Jezus is een mythisch verhaal en wil ook als zodanig worden begrepen. We moeten het niet ‘ontmythologiseren’ door een gemakkelijke hedendaagse uitleg, maar het erkennen in zijn mythische kracht. Het is geen objectief journalistiek verslag maar ontsnapt even goed aan rationele pogingen tot grijpen. Wat bezielde Lucas dan toen hij dit belangrijk gebeuren in deze verteltrant goot? En waarom vond hij het nodig dit verhaal twee keer te vertellen, zij het in wat gewijzigde vorm? We weten dat Pasen, Hemelvaart en Pinksteren één groot feest vormen waarin zowel de bestemming van Jezus als onze eigen toekomst worden gevierd. Waarom dan die opsplitsing in drie feesten. Is het misschien niet zo eenvoudig om te verhelderen wat bedoeld wordt met die bestemming?

Lofzang tot Drie-eenheid 537 - Zingt van de Vader

Gebed 

Jij Onnoembare alles overstijgende Nabijheid
Tot wie wij onze handen heffen, voor wie wij ter aarde buigen: 
wees hier aanwezig.
In mensen ons nabij
In deze gemeenschap
In alles om ons heen
En in de diepte van ons hart verankerd.
Behoed ons, opdat wij nooit verstarren
En krampachtig vasthouden aan wat ons ontglipt,
Maar dat wij durven in de stroom van het leven te staan,
En in het vinden, verliezen en weer ontdekken van uw nabijheid
Komen bij onze eigenlijke grond
Uw levensgrond waaruit we voortkwamen en ooit mogen terugkeren.

Lezing uit de handelingen der apostelen 1, 1 – 11

Lied 130 Alleluia (Taizé)

Homilie

Mythische vertellingen zijn heel bijzonder. Ik volg graag de redenering van C.G. Jung die aantoonde dat deze verteltrend altijd opduikt als mensen onder sterke spanning komen staan. Men voelt zich gegrepen door een diepe emotie of een inzicht waarvoor geen taal bestaat. In zulke momenten worden mensen overrompeld door een betekenisgave waar men nooit greep op krijgt. Zo’n mythe wil vanaf dan krachten mobiliseren en ze in een bepaalde richting stuwen. Dat is ook zo met dit verhaal van de hemelvaart. Spiritueel gezien is het een stil moment tussen twee krachtige gebeurtenissen, Pasen en Pinksteren. Maar inhoudelijk moest er een brug worden geslagen tussen de verrijzenis van Jezus en het ontvangen van de heilige Geest, tussen het leven van deze tsaddik dat eindigde in Gods liefde en hoe het verder ging met zijn volgelingen. Van de ene kant hangt rond dit feest verstilling, want de verhalen over verschijnen houden op. Een tijd van leegte is aangebroken met alle onzekere vragen over een mogelijke terugkeer erbij. Zo leefde de jonge kerk. Maar er is anderzijds ook een stuwende, opwaartse beweging. Zoals Elia in een vurige wagen naar de hemel voer, wordt Jezus opgenomen in een wolk. En terwijl Hij verdwijnt, zegent Hij zijn vrienden. Heb je ooit afscheid kunnen nemen van een geliefde die op het einde je bedankt voor het samenzijn of je zijn of haar zegen geeft? Het is van een onvoorstelbaar ontroerende kracht. Hebben de leerlingen zoiets beleefd?

Het verhaal roept niet alleen gemengde gevoelens op van afscheid en nabijheid, het wil ze ook verder in goede banen leiden. 

Galileeërs, wat staan jullie naar de hemel te kijken? Jezus, die uit uw midden in de hemel is opgenomen, zal op dezelfde wijze terugkomen als jullie hem naar de hemel hebben zien gaan.

Een nieuwe tijd en een nieuwe ervaring van het heilige staan voor de deur, zo suggereert het verhaal. God en het heilige wonen niet in de hoge en staan niet buiten de werkelijkheid. Ze zijn hier en nu aanwezig. 

Er was daarom een tussentijd nodig en een krachtig mythisch verhaal om te beseffen dat transcendentie en immanentie, heilig en profaan geen afzonderlijke werkelijkheden maar één ondeelbare eenheid vormen. Dat was zo’n belangrijke wending in het christendom dat een mythisch motief zich van de leerlingen meester maakte. Lees je de evangeliën erop na dan komt die idee van die ene, ondeelbare werkelijkheid altijd terug. 

“Alles kan heilig zijn. God woont niet exclusief in de tempel, maar in ieder mens en vooral in diegene die lijdt of wanhopig zoekt naar houvast. De sabbat is er voor de mens en niet omgekeerd. Niet de Thora is het zout der aarde, maar de arme” zo had Jezus gesproken. Hij had een andere kijk op de relatie God – wereld, heilig – profaan dan zijn volksgenoten. De evangelist Marcus drukte het met een krachtig beeld uit: toen Jezus stierf scheurde het voorhangsel van de tempel in twee. De afscheiding tussen het heilige der heilige en de rest was voorbij. Merkwaardig is dat dit inzicht altijd opnieuw moet verworven worden.

Deze andere visie heeft volgens mij enorme gevolgen. Ik noem er hier slechts enkele. Het betekent dat God en het goddelijke op de meest onverwachte momenten ons tegemoet kunnen treden: op straat, in de kerk, aan tafel, in het bos. Om God te vinden moeten we dus veel waakzamer zijn dan wanneer je altijd en zeker weet dat Hij daarboven is (Filosofen verwijten het christendom dat het verviel in een simplistische metafysica van aanwezigheid). Daarom roept Jezus in het evangelie zo dikwijls op tot waakzaamheid – opdat we in elke situatie alert zouden zijn of het niet gaat om een naderen van God. We zingen daarom op deze dag dat mooie lied: 

Al heeft Hij ons verlaten, Hij laat ons nooit alleen. 
Wat wij van Hem bezaten is altijd om ons heen.

Hoe anders wordt de werkelijkheid om ons heen als ook zij draagster kan zijn van goddelijkheid of plaats waar God zich openbaart, anders dan wanneer je van het religieuze een geïsoleerde realiteit maakt en de aardse werkelijkheid verarmt. Hemelvaart of tenhemelopneming was een krachtig en moeilijk moment, daarvan was Lucas zich goed bewust. Een krachtig, mythisch verhaalmotief maakt zich van hem meester over twee in het wit geklede mannen die meedelen dat Jezus definitief is verdwenen. Het is een belangrijk gebeuren waardoor voortaan de oriëntatie anders is zodat de leerlingen (en ook wij vandaag) zich gereed maken voor het ontvangen de heilige Geest.

Lied 317 die meegaat met mensen

Groot dankgebed 166

Na de communie 373

Afsluiting 

Ik las ooit een mooi gedicht dat wellicht in veel situaties kan gelezen worden, maar op dit feest een eigen betekenis krijgt.

Er was eindelijk licht,

De uitgesproken naam
Was naar het onuitspreekbare teruggekeerd

Het water was naar de bron teruggekeerd
En de bron was de naam van de bron ingegaan

Enkel
De leegte kwam
Iets naderbij.                            

 Yves Namur

De slotzin is fascinerend. Je kan lezen ‘dat de leegte wat meer nabij kwam’. Maar er kan ook staan ‘dat in de leegte iets nabij kwam’. Iets dat anders verborgen bleef.

6^e paaszondag (2023): Geest van Waarheid

Sabine Van Huffel                                       

OPENINGSLIED  371 Hou me niet vast

INLEIDING. 

Op deze 6de paaszondag horen we het vervolg van de afscheidsrede van Jezus tot zijn leerlingen. Vorige week hoorden we Jezus zeggen: ``Ik ben de weg, de waarheid en het leven’’. Vandaag gaat Hij hierin een stuk verder en plaatst de liefde centraal. 

Wat is die Liefde van Jezus waar het echt om gaat? Durven we geloven dat die Liefde ons de weg wijst naar het Leven, nooit verloren gaat en zelfs de dood overwint? Het antwoord hierop werd voor mij duidelijk tijdens mijn verwerkingsproces na het overlijden van ons 2-jarig zoontje Adriaan, nu 33 jaar geleden. Ik heb eigenlijk het leven gekregen op het meest doodse moment. Ik heb vooral veel steun gehad aan de Ignatiaanse spiritualiteit waarmee ik 7 jaar eerder kennismaakte. Deze gebedsvorm hielp me de juiste levenskeuzes te maken en mijn geloofsinzichten te verscherpen. Ik bleef worstelen met de vraag: wat is de zin van zijn leven? Hij heeft niet de kans gehad zijn talenten ten dienste van de maatschappij kunnen stellen. Het klopte niet met mijn levensmissie dat je loopbaan je alle levenszin geeft. Het antwoord kreeg ik tijdens een stilte-retraite in de abdij van Drongen drie maand na zijn dood.  Toen werd het mij zo duidelijk dat liefde sterker is dan de dood en nooit verloren gaat. Zo heeft  Jezus de dood overwonnen. Zijn Liefde gaat niet verloren maar blijft in ieder van ons wonen. Ik geloof dat die liefde de essentie is van iedere mens, zijn diepste identiteit, God-in-hem. Daarom is het ieders opdracht op aarde om lief te hebben. Het hele leven is een leerschool in liefhebben … en dit proces loopt door over de dood heen. Ik geloof dat God in mij woont, maar ik geloof ook dat ons zoontje Adriaan, vanuit de liefde die hij mij heeft gegeven, blijft verder leven in mij. Dat gaat niet verloren, dat is niet weg, hij blijft deel van wie ik ben. Dit is voor mij dan ook de essentie van Pasen: te weten, te voelen dat Jezus de dood overwon en als liefde onder ons blijft verder wonen. Hetzelfde geldt voor Adriaan die als liefde blijft verderleven in ieder die hij heeft liefgehad. Zo begrijp ik de betekenis van Pasen.

Die roep van Liefde vinden we in de stilte van eigen hart, als de weg om authentiek mens te zijn. Dit is ook de weg die Jezus ons heeft voorgeleefd tot het uiterste toe. Die weg moeten we gaan, maar Jezus belooft ons meer. Hij belooft zijn leerlingen een helper te sturen, een pleitbezorger bij de Vader. Het is de Geest van de waarheid, niet zomaar een hulpje. Dit vernemen we in de lezing van vandaag.

OPENINGSGEBED  (Bénédicte Lemmelijn) 

Lieve God,

Uit de diepst denkbare 
donkere nacht
breekt Uw licht door
als dageraad, onstuitbaar. Ondenkbaar brak U
de ketenen van angst,
de kluisters van wanhoop.
Leven overwon de dood. Onze tijd zucht onzeker. Ik bid U
om vast vertrouwen
dat ons mag stuwen, 
om de diepe aanwezigheid 
die ons mag dragen, 
om gulle geborgenheid 
die ons mag troosten, 
om een hoopvolle horizon
die ons mag wenken. Lieve God, 
U bent die horizon.
Wees onze hoop,
voorbij elke dood. 

LIED 369 Als een levende

EVANGELIELEZING Johannes 14, 15-21

In die tijd zei Jezus tot zijn leerlingen: “Als gij Mij liefhebt, zult ge mijn geboden onderhouden. Dan zal de Vader op mijn gebed u een andere Helper geven om voor altijd bij u te blijven: de Geest van de waarheid, voor wie de wereld niet ontvankelijk is, omdat zij Hem niet ziet en niet kent. Gij kent Hem, want Hij blijft bij u en zal in u zijn. Ik zal u niet verweesd achterlaten: Ik keer tot u terug. Nog een korte tijd en de wereld ziet Mij niet meer; gij echter zult Mij zien, want Ik leef en ook gij zult leven. Op die dag zult gij weten, dat Ik in de Vader ben en gij in Mij en Ik in u. Wie mijn geboden onderhoudt, die hij heeft ontvangen, hij is het die Mij liefheeft. En wie Mij liefheeft, zal door mijn Vader bemind worden; ook Ik zal hem beminnen en Ik zal Mij aan hem openbaren.

BEZINNING.

``Wie Mij liefheeft, zal door mijn Vader bemind worden; ook Ik zal hem beminnen en Ik zal Mij aan hem openbaren.” Hierin toont Jezus zich als weg. Hij is maar een tussenpersoon, een brugfiguur, de poort naar Zijn Vader. Wat een bescheidenheid! Dit was voor Jezus zijn levensmissie die Hij nooit in vraag stelde: mensen in levend contact brengen met God. Wel kende Hij tijden van wachten, afwachten of zijn leerlingen Hem zouden volgen, ja zeggen op het evangelie dat Hij voorleefde .. beslist geen gemakkelijke weg. Niet voor de leerlingen en niet voor ons. Jezus dwingt nooit, plaatst de liefde steeds centraal en die liefde laat zich niet dwingen. 

“Ik zal u niet verweesd achterlaten: Ik keer tot u terug.” en verder “Op die dag zult gij weten, dat Ik in de Vader ben en gij in Mij en Ik in u.” Zoals ik getuigde in mijn inleiding en zoals we ook hier horen in dit evangelie, geloof ik dat Jezus blijft verderleven als liefde in ieder die Hem heeft liefgehad, op de eerste plaats zijn leerlingen. Maar ook in ons blijft Hij wonen als liefde die niet verloren gaat en zich maar openbaart  naarmate wij Hem liefhebben.

En hoe kunnen zijn leerlingen en wij Hem liefhebben? Door zijn geboden te onderhouden, niet als een plicht, maar als een weg tot bevrijding. Het is niet doorheen het onderhouden van de geboden dat we tot liefde komen maar omgekeerd. Als we Jezus en via Hem de Vader zo liefhebben zullen we Hem willen volgen uit liefde en in vrijheid zijn geboden volgen om zo tot waarachtig leven te komen. Dit is een heel andere insteek dan de moraliserende insteek die de kerk jarenlang verkondigde. 

Die weg moeten we gaan, maar hoe houden wij dat vol? Jezus leeft met het vaste vertrouwen dat zijn Vader zijn leerlingen niet als wezen zal achterlaten. Daarom belooft Hij hen een helper te sturen, een pleitbezorger bij de Vader. Het is de Geest van de waarheiddie voor altijd met hen zal zijn.

Die Helper herken ik in mij als een stemmetje, een stuwkracht, die me tot inzicht brengt wat me te doen staat, mij attent houdt om te horen wat gehoord moet worden, me aanmaant te zeggen wat gezegd moet worden en te doen wat er gedaan moet worden. Die Helper herken ik ook in de ander, doorheen het effect van onze ontmoetingen wanneer we met elkaar in waarheid proberen om te gaan. Wat is die waarheid? Hoe komt die waarheid aan het licht?

In de geneeskunde spreekt men vaak over waarheidsmededeling: het meedelen van slecht nieuws  aan de patiënt en zijn familie: dat iemand terminaal ziek is en zijn geliefden alleen zullen  achterblijven. Niet gemakkelijk! Daarom volgen hulpverleners  professionele opleidingen om deze gesprekken zo goed mogelijk te voeren. De waarheid mededelen gaat niet alleen om de naakte feiten, de slechte diagnose en het lijden dat de patiënt te wachten staat, maar het is méér. Het is evenzeer ons medevoelen delen via onze woorden en ons gedrag: door onze spijt uit te drukken, respect op te brengen voor de ander zoals Jezus mensen respecteerde, door te zwijgen, te wachten of desnoods een stap achteruit te zetten als de ander er nog niet aan toe is. Het is “het vertrouwen dat als ik stil durf te staan bij wat moeilijk is, er iets in beweging kan komen in de ander. Waarheid is zó stilstaan bij de feiten dat er leven ontstaat”, aldus Marc Desmet (in zijn boek “Het evangelie volgens mij’, Lannoo, 2008).

Wie zo handelt met vallen en opstaan, zal merken dat er méér gebeurt dan wijzelf hadden kunnen verwachten. Er is iets of iemand die ons overstijgt. Dit is precies “de geest van de waarheid voor wie de wereld niet ontvankelijk is, omdat zij Hem niet ziet en niet kent”. Want niet iedereen ervaart dit zo en ook de wereld om je heen merkt dit zo niet op.   

Hoe kunnen we die weg van Jezus gaan en zijn Liefde centraal stellen, wetende dat de Geest van waarheid ons hierbij zal helpen?

Zoals ik reeds getuigde in mijn inleiding, leven is liefhebben. Dit is onze enige levensmissie. En als we de ander, zij het ons gezin, onze vrienden, onze collega’s maar ook elke mens die we ontmoeten, proberen lief te hebben, krijgen we een andere kijk op alle taken die we dagdagelijks doen. Als ik hen liefheb, ben ik blij voor hen te doen wat ze van mij verlangen. Het is dan niet langer een last, een moeten, maar een vrije keuze om die taken te mogen doen.

Bijvoorbeeld in het gezin: vanaf het moment dat ik de liefde voor onze kinderen voor ogen zag, begon ik de vele huishoudelijke taken, zoals wassen, poetsen, koken, … niet meer als een last te ervaren maar als een weg om hen liefde te mogen geven. Ook in mijn professioneel werk heeft deze levensmissie mij geholpen in mijn contact met studenten. Hen helpen en begeleiden tijdens hun studietraject werd mijn prioriteit, vooral als programmadirecteur. Dat heeft me veel tijd gekost, maar ik deed het graag, omdat ik op die manier in het brandpunt stond van mijn nieuwe levensmissie “leven is liefhebben’’. 

En uiteraard kunnen ook wij die Geest van waarheid voelen in elke ontmoeting met een mens in nood. Onze liefdevolle nabijheid en medevoelen zijn cruciaal. Samen herinneringen oproepen, samen worstelen met existentiële vragen, samen woordeloos verwijlen bij elkaar, biedt troost, erkenning, en kracht: een weg ten leven.

Die stuwkracht voelt aan als de Geest die ieder de richting wijst om authentiek mens te zijn: het zijn wegen van liefde die steeds naar de ander gericht zijn. Hoe meer je de stuwkracht voelt, hoe natuurlijker je de ander kan zien als broer of zus, … dan valt het niet moeilijk om de ander te beminnen en de geboden te onderhouden. Maar loop je weer leeg van liefde, dan wordt alles weer een last. Om die knop om te draaien, heb je de Geest nodig om jou te tonen hoe je jezelf kan laten vollopen met liefde. Het wordt echter nog eventjes wachten op die Geest tot de dag van Pinksteren.

GELOOFSBELIJDENIS

Op Witte Donderdag nam ik deel aan de dienst in het wit kerkje van de Dominicanen in Knokke. Daar werd hetzelfde evangelie als vandaag voorgelezen. Het maakt tenslotte deel uit van de afscheidsrede van Jezus. De geloofsbelijdenis die de kerkgemeenschap hierna uitsprak, sloot volledig aan bij deze lezing. Daarom nodig ik ook jullie uit ze hier samen met mij te belijden.

Ik kies voor liefde,

zelfs met een bedroefde ziel,

zelfs met een gebroken hart.

Ik kies voor liefde,

omdat de wereld gewond is,

niet enkel mijn klein stukje land,

waar het meestal veilig is,

waar ik me meestal goed voel,

maar in onze wereld overal,

elke dag.

Ik kies voor liefde, 

Omdat we meer licht nodig hebben,

niet méér doden,

niet méér macht,

niet méér bommen.

Ik kies voor liefde,

opdat onze kinderen veilig zouden zijn,

onze vrienden beschermd,

onze grenzen open.

Ik kies voor liefde,

zelfs met een bedroefde ziel,

zelfs met een bezwaard hart.

OFFERANDEMUZIEK

LIED 149: Oergebaar

Groot DANKGEBED  167 ``Gij zijt het’’

COMMUNIELIED 575: Geproefd, geleefd, herkend   

SLOTGEBED (Frank Cuypers)

Heer God en Vader
We danken U dat uw Zoon 
voor ons gebeden heeft 
en U gevraagd heeft 
om ons een pleitbezorger te zenden.Help ons om elke dag opnieuw
uw Geest die in ons binnenste woont,
te herkennen.
Laat die Geest zo krachtig worden 
dat hij onze daden richt
zodat we groter worden
in uw evangelische liefde.
Geef ons de bereidheid 
om ons leven te geven voor elkaar
zodat uw Zoon in onze gemeenschap 
kan komen wonen.Dat vragen we U 
door Christus onze Heer. Amen.

5^e paaszondag (2023): Hij is voor ons weg, waarheid en leven Jo. 14, 1 – 12

Marcel Braekers

Openingszang 371 Hou me niet vast

Begroeting

Elke zondagmorgen wordt op TF2 een gevarieerd programma uitgezonden rond de verschillende godsdiensten: het boeddhisme, de islam, jodendom, protestantisme, orthodoxie en katholicisme. Ik neem regelmatig enkele dingen op die ik later rustig kan bekijken. Vorige zondag was ik getroffen door het gesprek tussen twee theologen: een katholieke priester en een moslimtheoloog met de vaste moslimreporter als moderator. Ik was bijzonder getroffen door het respect waarmee ze elkaars eigenheid beluisterden en in relatie brachten met hun eigen traditie. Ik vond dit zo bemoedigend om te zien hoe men vanuit heel verschillende tradities openheid creëert naar het goddelijke vanuit het besef dat we daarbij elkaar nodig hebben om dit te realiseren. Ik weet wel dat er soms ook een andere coalitie tussen katholieken en moslims is maar om dan samen te strijden tegen allerlei morele vrijheden. Dit gesprek was van een heel andere orde.

Ik moest bij het zien terugdenken aan wat mijn overleden medebroeder Emilio Platti mij ooit vertelde. Hoe hij als expert in het Vaticaan was uitgenodigd om met een groep theologen een gesprek tussen islam en katholicisme op te bouwen. Maar de avond voor de eerste samenkomst kwam een bisschop de katholieken op het hart drukken dat men het over één zaak eens moest zijn: buiten Christus is geen heil mogelijk. ‘We zaten daar monddoodgemaakt en moesten met plaatsvervangende schaamte meemaken hoe de islamtheologen vanuit de hoogte werden behandeld’ zo vertelde hij. Er moet nog veel veranderen, ook al doet onze huidige paus Franciscus grote inspanningen.

Dat alles ging door mijn hoofd toen ik het evangelie van deze zondag las waarin Jezus in zijn afscheidsrede zegt: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand komt tot de Vader tenzij door Mij.’ Hoe kan ik die woorden tegelijk op hun waarde nemen én tegelijk een houding van diep respect bewaren naar de andere godsdiensten? Bij die gedachte wilde ik in deze woorddienst wat langer stilstaan.

Aanroeping van Christus 113

Gebed

Voer mij terug

Naar de oase van uw woord.

Haal mij weg

Uit het land van doem en noodlot.

Word in mij

Waakzaamheid,

Geduld, geheugen,

Rede, trouw.

Maak mij, naar uw beeld,

Een toekomst-mens.

Eeuwige

Leer mij de taal

Waarin ik U versta.

Voer mij terug

Naar de oase van uw woord.      (H. Oosterhuis, Gebeden en psalmpen p. 219)

Eerste lezing: Uit ‘vriend voor het leven van H. Oosterhuis p. 263

Lied 360 Christus is verrezen

Evangelie Jo. 14,1-11

Homilie 

“Niemand komt tot de Vader tenzij door Mij” staat in de tekst. Ik heb die lange tijd gelezen als een wat ongepast chauvinisme van de evangelist Johannes. Alsof buiten Jezus om niemand God zou kunnen ontdekken. Wat doe je dan met al die andere tradities van Godzoekers? Tot ik deze week las wat er eigenlijk staat. Wat Johannes Jezus in de mond legt is misschien veeleer: je leert God maar als een liefdevolle vader kennen via mij. Dat vind ik een boeiende gedachte, want daarmee laat Johannes openheid voor andere godsdiensten en erkent hij dat andere godsdiensten een eigen nadering van God en het goddelijke kennen. Maar het unieke van het christendom is dat men God als ‘Abba’, als eindeloos liefdevolle en zorgzame God belijdt. Het doet op geen enkele manier afbreuk aan de strengere en meer afstandelijke benadering die de islam en het jodendom kennen, en geeft een eigen, boeiende invulling van wat zo typisch is in het christendom. Stel je voor, voor die idee heeft Jezus zijn leven willen geven. Er bestond in zijn tijd voldoende geloof in God, maar dat die God zo op mensen was gesteld en hen daarom zo vrij liet, was voor de Joden ongehoord. Wat die zorgzame nabijheid inhoudt ontdek je op unieke wijze via de persoon en het leven van Jezus. Johannes noemt Jezus daarom:’ Weg, Waarheid en Leven’. Bij elk van de woorden had ik even willen stilstaan om zo dat typisch christelijke te omschrijven.

Jezus is de weg, zegt Johannes. Heel de geschiedenis van Israël was een geschiedenis van de weg. Jan Nieuwenhuis noemde ooit de Bijbel het boek van de weg. Vanaf Abraham, over de Uittocht, de terugkeer uit ballingschap, zoveel psalmen, altijd is er de idee van weg. En merkwaardig, de eerste christenen werden dikwijls ‘die van de weg’ genoemd (Hand.9,2). Vanuit heel die achtergrond noemt Johannes Jezus de weg, omdat Hij voor ons een voorbeeld is en de verbinding tussen ons en God als zorgende nabijheid.

Jezus is waarheid. Een zwaar beladen woord in onze Westerse traditie. Johannes verwijst daar niet naar want hij was te zeer vergroeid met de Joodse denkwijze. Waarheid verwijst hier naar het Hebreeuwse ‘emet’ wat zoveel betekent als ‘betrouwbaarheid, stevigheid’, iets dat je kan verifiëren door er praktisch mee om te gaan’. Als Jezus waarheid is, dan slaat dat niet op een of ander ingewikkeld dogma, maar op het gegeven dat je in zijn concrete levenswandel Gods betrokkenheid kunt nagaan.

Jezus is het leven. Een moeilijk woord, want wanneer heb je het gevoel dat je leeft? Nee, zegt Johannes, Hij straalde niet alleen levenskracht en levensvreugde uit, Hij gaf ook leven aan mensen die dachten dat voor hen alle leven was weggedeemsterd. En in Hem toonde God welke kracht Hij aan deze wereld geeft.

Ik keer terug naar mijn uitgangspunt. Al te lang hebben we deze teksten exclusief gelezen en ging men zich gedragen als de enige en ware godsdienst. Dat was weinig respectvol naar de andere en was vertekend door machtshonger, net het tegendeel van wat Jezus heeft getoond in zijn leven. Ik hoop dat we in een nieuwe fase zijn gekomen waar tegelijk respect voor elkaars eigenheid groeit, maar ook respect voor de verschillen. Het moet ons ervoor gevoelig maken hoe belangrijk dat eigene van het christendom is en wat het kan bijdragen aan een meer spirituele invulling van het leven. 

Groot dankgebed 154 Tafelgebed- Wij loven en danken U + 181Instellingswoorden

Na communie 196 Met vrede gegroet en gezegend met licht - Zegening