15 augustus Hoogfeest van Maria (2024)
Marcel Braekers
Openingszang 593 lied van Maria
Begroeting
In onze kapel hangen links en rechts twee grote beelden, een van Dominicus naar een copy van het ontwerp van Matisse, en rechts in dezelfde stijl een beeld van Maria. Ze zijn beiden een voorbeeld van de weg die wij allemaal moeten gaan en tonen ons op een uitzonderlijke manier hoe God met mensen wil omgaan. Op 8 augustus vierden wij Dominicus, vandaag 15 augustus Maria. We weten van alle twee slechts iets via informatie van anderen en beiden muntten uit in bescheidenheid en vertrouwen. We hebben dus niet veel houvast om op te bouwen.
In de evangeliën krijgt Maria geen belangrijke rol. Voor de evangelist Johannes staat vooral symbool voor Israël, het volk dat de Messias verwacht. Alleen Lucas brengt haar ter sprake, en dan nog omdat hij de vrouwelijke lijn in de heilsgeschiedenis wil typeren. Dat betekent dat onze liefde voor Maria en haar verering niet steunt op Bijbelse kennis, maar op ons gevoel of op de diepe ervaring dat alle geloof, zowel dat van Jezus, dat van onze voorouders en van onszelf begint bij een vorm van oervertrouwen, een basis die de moeder in haar kind legt. Daarom zal deze viering vooral handelen over vertrouwen: hoe wij het verwerven en ermee omgaan, en bijzonder hoe Maria ons daarbij een voorbeeld is.
Lofzang 571 alles wat ademt
Gebed
Wees gegroet, Maria
Door u ontving onze wereld Jezus,
Beeld en gelijkenis van God.
Doorheen uw levenswandel leerden wij
Hoe vreugde en verdriet, nabijheid en verlatenheid
Een onvermijdelijk deel van ons bestaan vormen,
Maar ook, hoe God ons daarin nabij is.
Leer ons zoals Gij
Te luisteren naar Gods Woord,
Leer ons te hopen zoals Gij
En te dragen en verdragen wat het leven ons ongevraagd opdringt,
Opdat Gods Geest ook ons mag vervullen
Zoals hij eens in u deed.
Inleiding op de lezingen
De eerste lezing is genomen uit het boek van de Openbaring, het laatste boek van de Bijbel dat in mythisch beelden beschrijft hoe het einde van deze wereld zal zijn. Net zoals in zijn evangelie brengt de schrijver Johannes Maria ter sprake op een heel eigen manier. Voor hem is zij symbool van het Oude Israël dat op de drempel staat van een nieuwe tijd. Het is daarom niet verwonderlijk dat de tekst die we zullen beluisteren door de christenen begrepen werd als van toepassing op Maria terwijl het eigenlijk om het drama van het Jodendom gaat.
Apok. 11,19a;12,1-6a.10ab
Lied 501 Salve Regina
Lucas 1, 39 – 56
Homilie
Centraal staat vandaag de figuur van Maria, maar via haar gaat het fundamenteel om het meest centrale gevoel en de belangrijkste houding in ons geloof: om vertrouwen en overgave. Psychologen hebben vanaf de begintijd erop gewezen hoe belangrijk dit gevoel in ons leven is, maar het was vooral de kinderpsycholoog Erik Erikson die kwam aandragen met het begrip ‘oervertrouwen’. Hij bedoelde ermee de relatie tussen de moederfiguur en het kind in het eerste levensjaar waarin een basis van menszijn wordt gelegd die heel het leven zal tekenen. Door haar houding van intense betrokkenheid opent ze in haar kind een sluimerende potentialiteit van contact en wijst ze een richting die heel zijn leven zal bepalen. Erikson noemde dit ‘oervertrouwen’ omdat het voorafgaat aan alle latere vertrouwen en alle andere ermee verbonden gevoelens. Maar hij besefte ook dat dit vertrouwen nooit helemaal lukt, want zowel de moeder als haar baby worden getekend door hun beperkingen, waardoor ze elkaar nooit helemaal kunnen raken. Vertrouwen wordt altijd bedreigd door wantrouwen, liefde en overgave door twijfel en achterdocht. In elke latere relatie keert die spanning terug en vindt men meestal doorheen crisissen een zekere rust.
Ook ons geloof steunt uiteindelijk op dit al of niet verkregen oervertrouwen. “Al laten je vader en moeder je in de steek, Ik zal dat nooit doen” zegt Jahwe, alsof Hij voorvoelde hoe we op spiritueel niveau trachten te overstijgen wat in het dagelijkse leven zo moeilijk is. In ons geloof gaat het niet om geloofswaarheden, niet om rituele praktijken noch om morele principes maar om vertrouwen. Of misschien juister: om de worsteling om tot vertrouwen te komen. Op dat niveau zijn trouwens alle godsdiensten gelijk. ‘Inshallah’ zeggen de moslims, ‘indien God het wil’ zegden onze ouders. De kracht en de belangrijkheid van geloof wordt maar zichtbaar als je het vanuit deze hoek bekijkt. Hoe gaan we om met gevoelens van angst, met lijden en tegenslag? Hoe kunnen of durven we vertrouwen voorbij onze dood? Waarom voelen we troost en durven we te hopen? Dat alles wordt getekend door de graad van vertrouwen die we hebben verworven. “En ga met mij waar niemand met mij gaat” zingen we straks in dat prachtige lied van Oosterhuis.
Dit alles breng ik ter sprake op dit hoogfeest van Maria omdat zij concreet dit vertrouwen heeft geleefd. Ze heeft het als basis gelegd in haar Zoon. En omdat ze voor zovelen symbool werd van onvoorwaardelijke trouw. Toen ze bereid was in de heilsgeschiedenis van God mee te gaan, wist ze totaal niet wat dit voor haar zou betekenen. Maar ze vertrouwde op Hem waarover ze in het magnificat zingt: dat Hij eenvoudigen tot aanzien brengt en overlaadt met gaven wie daar staat met lege handen. Dat wonder van het leven vieren we vandaag.
Groot dankgebed 153 verschenen is de mildheid en de trouw
Na de communie lied 563 Kom in mij
Slotgebed: Magnificat vertaald door Oosterhuis in Stilte nu p.319
