• Voor de meest recente zondagsvieringen Klik hier

Agenda vieringen op Filosofenfontein voor de goede week:
Viering Goede Vrijdag om 20 uur
Paaswake (zaterdagavond) om 21 uur
Géén viering op paasdag!

230406 - Witte donderdag 2023

Witte donderdag (2023) “Wat ik doe, begrijp je nu nog niet maar later zul je het wel begrijpen”

(Johannes, 13,7)

Witte Donderdag – Filosofenfontein 6 april 2023

Jef Schoenaerts

 

“Zomaar een dak boven wat hoofden…”  Lied 546

 

Welkom 

We zijn hier samen onder de hoede van onze god die wij noemen “Vader, Zoon en Heiligende Geest.  Laten we deze viering beginnen met het gebaar waarmee Jezus op de avond voor zijn lijden en dood gods liefde voor de mensen tastbaar heeft gemaakt tot op vandaag.

 

Voetwassing …   in stilte

 

Lezing Johannes 13,1-17

“If ye love me…”    (Thomas Tallis)

          If ye love me,

          keep my commandments,

          and I will pray the Father,

          and he shall give you another comforter,

          that he may bide with you forever,

          e'en the spirit of truth

 

Inleidende bedenking: “…later zul je het wel begrijpen…”

“Wat ik doe, begrijp je nu nog niet maar later zul je het wel begrijpen....”

Wat is dat “later” eigenlijk?   Bedoelde Jezus dat het diezelfde avond nog zou zijn als het stof van die verrassende gebeurtenis wat was gaan liggen? Is het misschien na de dood en de verrijzeniservaring van de apostelen?  Of is het pas nu, vandaag?.... Of nog later?...

Aan zijn leerlingen die dagelijks met hem meetrekken en zijn spreken en handelen van dichtbij meemaken, zegt Jezus dat ze hem nog steeds niet begrijpen.  Is er iemand van ons zo vermetel, zo zelfzeker dat hij de vraag “Begrijpen jullie wat ik gedaan heb?”  positief zou beantwoorden?...  Zou het trouwens kunnen dat de woorden van Jezus zo meerzinnig zijn en  dat zijn gebaren zoveel betekenislagen hebben, dat elke generatie opnieuw de zoektocht van het begrijpen moet gaan?  Zou het kunnen dat we de breedte van het gebaar van de voetwassing slechts kunnen benaderen en dan nog: kunnen benaderen door ze te doén en daarbij tegelijkertijd te buigen voor de diepte van het mysterie?   

Vanavond gedenken wij Jezus door letterlijk te doen wat Hij heeft gedaan: als een dienaar die de voeten van zijn leerlingen wast, als een man die zichzelf in een goddelijk gebaar breekt en deelt als brood opdat anderen zouden leven.  En laten we bij deze twee gebaren cirkelen rond het mysterie waarmee ze zijn omgeven  en met open ogen en oren reikhalzend uitkijken naar wat ze ons te vertellen hebben, naar wat ze ons te doen geven.

Laten we het stil maken in en rondom ons en bidden.

Gebed

 

Onnoembare en Nabije,

Vandaag vieren wij 

     hoe uw zoon ons zijn liefde tot het uiterste betoonde,    

     hoe in de twee gebaren die hij stelde zijn hele leven vervat zit.

Onpeilbaar voor ons is wat uw zoon ons hiermee over U openbaarde.

Te begrensd is ons verstand

     om de draagwijdte te zien van Jezus’ gebaar bij de voetwassing.

Te beperkt is onze verbeelding 

     om de diepgang te beseffen van zijn zelfgave in brood en wijn.

Laat ons nooit vergeten 

     dat de waarheid van die tekenen pas aan het licht komt door zijn woorden te leven.

Laat ons nooit vergeten

     dat het mysterie van die tekenen pas onthuld wordt in de mate wij één worden met U.

Door Hem die is, Uw zoon en onze broeder.

Amen.

 

Commentaar – Hebben wij het al begrepen?...

Is wat wij “Het laatste avondmaal” noemen echt verlopen zoals de evangelisten het beschreven hebben?  Wellicht niet.  De optekening ervan gebeurde pas tientallen jaren na de feiten waardoor de weergave op zich al bij de vier evangelisten niet identiek is.   Meer nog: wellicht probeerden  de evangelisten de ultieme erfenis van Jezus op het eind van zijn leven zo kernachtig mogelijk weer te geven: in een beeld dat op het netvlies blijft kleven, in een gebaar waar woorden secundair bij worden, in een verhaal waarmee ze willen begrijpen wat toen is gebeurd. En meteen krijgen de woorden van Jezus een diepere betekenis:  “Wat ik doe, begrijp je nu nog niet maar later zul je het wel begrijpen…”

Dat de apostelen het die avond niet begrepen, is duidelijk …  Denken we maar aan de reactie van Petrus en de terechtwijzing door Jezus, niet voor de eerste keer trouwens.  Of herinner u  het gekibbel onder de leerlingen tijdens die maaltijd over wie de grootste onder hen is.  En vergeten we niet dat die avond het verraad verscholen zat in eigen kring,….

Ook na de dood van Jezus was er geen eenduidigheid bij de leerlingen over wat Jezus nu gezegd en vooral over wat hij bedoeld had. Getuige daarvan het verschil in verhaal over die laatste avond tussen Johannes die de voetwassing centraal stelt en de synoptici die brood en wijn beklemtonen.   Sommige exegeten verklaren het verschil als volgt: Johannes heeft met het centraal plaatsen van het verhaal van de voetwassing zich afgezet tegen een vorm van verregaand “sacramentalisme “ in de eerste christelijke geloofsgemeenschappen. Johannes zou met zijn versie van de voetwassing de christelijke ethiek hebben willen op de voorgrond halen via het beklemtonen van de broeder- en zusterschap.  Je zou kunnen zeggen: Johannes wou het overwicht van het sacrament van de eucharistie compenseren vs het sacrament  van de broederschap.  Het zijn wellicht de twee keerzijden van dezelfde medaille.

Ook in de verdere geschiedenis van het christendom is die erfenis van Jezus op heel verschillende manieren gewikt en gewogen, benoemd, omschreven en geïnterpreteerd.

Installeerde Jezus een heel nieuwe vorm van autoriteit gebaseerd op dienstbaarheid?...

Kéérde hij de persoonlijke relaties tussen mensen door concurreren te vervangen door delen?..

Was Jezus een maatschappelijke revolutionair die het sociaal systeem onderuit haalde?...

Over deze en andere interpretaties ontstond vaak onenigheid tot zelfs verkettering toe.

Dat “later” van Jezus is tot op vandaag nog steeds bezig.   Ook wij hebben de plicht om die erfenis van Jezus voor onze tijd opnieuw te overwegen, ze te leren lezen en begrijpen.

Paus Franciscus kan ons daarbij tot voorbeeld zijn.   Tijdens zijn 10 jaar pausschap heeft hij al enkele keren de traditionele liturgie van Witte Donderdag verlaten om met een heel krachtig symbool de voetwassing een hedendaagse invulling te geven…  bij gevangenen, bij asielzoekers, bij mensen met een beperking, bij mannen én vrouwen, bij moslims.  Daarmee trekt hij dat gebaar open naar de armen, de  verstotenen van onze tijd en geeft hij dat oude gebaar een bijkomende dimensie, een nieuwe dynamiek.

Ook dat andere gebaar van Jezus – het breken en delen van brood en wijn - voeren we vanavond uit, Hem achterna.   Net zoals het gebaar van de voetwassing draagt ook dat gebaar  eeuwen van betekenislagen met zich mee, soms verduisterend soms verhelderend.  En ook bij dit “delen” is er geen ultieme afsluitende betekenis maar staat het gebaar open voor nieuwe, persoonlijke invullingen.

In de laatste huiskerk stond dat aspect van het “delen” centraal en hebben aanwezigen verwoord wat dit delen voor hen betekent.  We luisteren naar hun kort getuigenis en sluiten elke inbreng af met een acclamatie op tekst van Exodus 34, vers 6 en 7.   Omdat breken en delen ahw gods eigen handschrift is, roepen we met de woorden uit Exodus zijn naam af over onze eigen pogingen tot delen.  We beluisteren bij het begin een opgenomen versie van de acclamatie, daarna zingen we de acclamatie zelf na elke getuigenis.

+ Sabine: van concurrentie naar delen

In mijn job als prof vond ik het van essentieel belang om mijn expertise te delen met mijn doctorandi zodat zij al lerende hun eigen weg konden gaan om hun levenszending te vervullen. Ik voelde mij een schakel in dit proces.  Dit delen van kennis vormt eigenlijk een tegenstroom. In een competitieve wereld deel je de kennis niet want de concurrent zou met jouw ideeën kunnen gaan lopen en de eerste worden. Dit mag niet want jij moet de eerste zijn. Ik heb me hiertegen steeds verzet.  Deze zienswijze, het delen van kennis, heeft gezorgd voor een ongelooflijke groepsgeest en voor een grote verbondenheid  in de groep. 

+ Lut: wederkerigheid in geven en ontvangen 

Delen is natuurlijk vaak niet evident, maar kunnen ontvangen is vaak nog moeilijker. Petrus heeft moeite met het gebaar van Jezus die hem zijn voeten wil wassen. Een gebaar dat normaal gebeurt door een dienstbode, terwijl  Petrus heel erg naar Jezus opkijkt. Normaal dat dit hem in verwarring brengt! Jezus voelt zich zo sterk verbonden met zijn leerlingen tijdens deze laatste uren dat hij een gebaar wil stellen die zijn liefde en zorg voor hen uitdrukt. Doordat zijn handelingen gedreven worden vanuit authentieke liefde, worden ze zo vaak verkeerd begrepen, gaan ze vaak in tegen bestaande wetten en gebruiken of confronteren ze mensen sterk met hun eigen houding.

Waaraan zitten wij soms zo vast dat het ons moeilijk valt om te ontvangen?

+ Jef: belangeloosheid als uitgangspunt

Medelijden, meeleven, medeverantwoordelijkheid zetten ons allemaal aan tot delen met anderen. Maar daarnaast zijn er ook andere motieven: het stijgen in de achting van je medemensen of collega’s, de verwachting van wederkerigheid (“voor wat hoort wat” of “niets voor niets”), of zelfs een fiscaal attest is voor sommigen graag meegenomen. Ons delen is dus vaak niet verschoond van eigenbelang.

Als we vandaag het “breken en delen” van Jezus bij het laatste avondmaal in herinnering brengen, dan gaat het duidelijk om iets anders. Zijn doen en laten wordt juist gekenmerkt door de afwezigheid van eigenbelang. Integendeel zelfs, het leverde Hem vaak onbegrip, misprijzen en zelfs regelrechte haat op. Bewondering ook, maar dat heeft Hij bepaald niet gezocht; integendeel zelfs: het opzoeken van verworpenen, rechtelozen en zondaars spreken dat tegen. En waar Hij een wondere genezing naar lichaam of geest bewerkstelligde, verwees Hij steeds naar Zijn Vaders liefde voor hen als de reddende kracht, en verbood Zijn leerlingen en omstaanders aan anderen te vertellen wat ze hadden gezien. 

Als wij hier samenzijn getuigen we ervan dat we Hem als voorbeeld willen navolgen. De belangeloosheid van de liefde voor onze partner en onze kinderen willen wij ook nastreven binnen onze bredere samenleving en leefomgeving. Dat dit lang niet altijd het geval zal zijn mag ons niet beletten het te betrachten en te leren van ons falen.

+ Annette: iemand zijn voor iemand

 

Getuigen uit de huiskerk met acclamatie :“O Heer god, erbarmend, genadig, lankmoedig…”

 

O Heer God
erbarmend genadig lankmoedig
rijk aan liefde rijk aan trouw
bewarend liefde
tot het duizendste geslacht. (Ex.34,6-7)

Overgang naar het breken van het brood en het delen van de wijn:

“Vanavond gedenken we de twee essentiële gebaren waarmee Jezus in zijn laatste samenzijn zijn leven heeft samengevat.   We gedenken ze niet alleen, we doén ze ook!

Na het gebaar van de voetwassing bij het begin van de viering stellen we nu het gebaar van het breken van het brood en het delen van de wijn, Hem achterna.”

 

Eucharistisch gebed: 151 “Christus, de gestalte van god…  

 

Onze vader

 

Vrije voorbeden met acclamatie “Ubi caritas et amor…” 122

“Onze Vader, onze moeder staat open voor wat zijn kinderen in het hart dragen. Hij luistert naar hun noden of hun verdriet, hij deelt in hun vreugde om wat goed en bevrijdend is.

Laten we daarom voor god en voor elkaar uitspreken wat ons vreugdevol stemt of wat ons bekommert.”  Na elke bede zingen we de acclamatie…”

 

Communie: “Tafel van Eén, brood om te weten dat wij elkaar gegeven zijn…” 546

 

“Geproefd, geleefd, herkend…” 575

 

 

 

 

Op weg naar Getsemane….(kapelgedeelte) 

 

Ontkleding van het altaar

 

“Ik sta voor U in leegte en gemis…” 551

 

Overweging : “Begrijpen jullie wat ik gedaan heb?...”

Begríjpen wat jij voor ons doet: het lukt ons nauwelijks.

   We wíllen het wel graag: elkaar de voeten wassen, brood zijn voor de ander

   en hopen dat ons daagt wat jij belooft: “…gelukkig wie naar mijn woorden handelt.”

Begríjpen wie jij voor ons wil zijn: het lukt ons nauwelijks.

   We wíllen het wel graag: beseffen dat jij ons liefhebt tot het uiterste

   en hopen dat het ons aansteekt om voor elkaar zo goed als god te zijn.

Begríjpen welke unieke weg jij bent gegaan: het lukt ons nauwelijks.

   We wíllen het wel graag: jou volgen elke dag, zelfs tot in Getsemane

   en  hopen dat het ons aanzet het leed van anderen mee te dragen.

Begríjpen waar jij ons uiteindelijk heen brengt; het lukt ons nauwelijks.

   We wíllen het wel graag: jou vergezellen in het besef dat jij ons daarbij draagt

   en hopen dat we gaandeweg opgenomen worden in het mysterie van jouw leven.

Lucas 22,39-46

 

In stilte de nacht in …

Contactinformatie

©2005-2023 Filosofenfontein

✉️   info@filosofenfontein.be

Ondernemingsnummer: 0775.603.387

Bankgegevens:"FIFO Heverlee" 

KBC: BE11 7340 3906 5848

Volg ons op Sociale media

QR Code

Door je camera op deze code te houden krijg je het adres van deze website op je smartphone of tablet. Dan kan je de hele website bekijken.