Hemelvaart (2025) “Naar de hemel kijken”: een wereldvreemd idee? ...
Jef Schoenaerts
Verwelkoming
Laten we deze viering plaatsen onder de hoede van onze god die wij noemen: Vader/moeder, Zoon en heilige Geest. En zingen we over Hem: Hij laat ons nooit alleen, Hij is altijd om ons heen.
Openingslied “Al heeft Hij ons verlaten” (lied 368)
Inleiding
Ik herinner mij alsof het gisteren was. Mijn ouders hadden voor hun 30ste huwelijksverjaardag een reis georganiseerd voor groot en klein van het hele gezin. Allemaal samen de bus op om te gaan varen op de Gentse reien, om te wandelen in een provinciaal domein. Heel gezellig, ware het niet dat er één spelbreker was: regen. Maar niet getreurd: bij het vertrek werd er eerst gebeden opdat het weer zou opklaren en de chauffeur versterkte nadien het gebed door via de micro te melden dat de zon nu zeker zou doorbreken. Helaas: het regende de hele dag pijpenstelen.
Eeuwen lang was het in geloofsmiddens evident om via gebeden, novenen, rituelen de hulp van god in te roepen voor alles wat onszelf ontglipt: genezing van ziekte, voorkomen van droogte,… Zonder nu over dat geloof te willen oordelen, werd er heel vaak naar de hemel gestaard van waaruit zoniet álles dan toch heel veel heil werd verwacht. Daarmee zaten we trouwens in goed gezelschap: de apostelen. Ook nog tijdens hun groeiend verrijzenisgeloof horen we in de lezing vandaag hun hardnekkige eigen verwachting naar Jezus toe in de vraag: “Heer, gaat u binnen afzienbare tijd het koningschap over Israël herstellen?” Alle heil werd verwacht uit de hemel…
Vandaag leven we in een andere tijd. Waar je vroeger zou kunnen spreken over “hemelstaarderij” leven we nu eerder in een tijd van “navelstaarderij.” We geloven in een maakbare wereld waarbij we vooral rekenen op eigen kracht met een bijna oeverloos vertrouwen in onze intelligentie en onze technologie. God lijkt binnen het bestaan wel de grote afwezige.
Het verhaal over Hemelvaart roept over dat geloof van vroeger en nu wel wat vragen op.
De apostelen bleven in hun tijd in verwarring achter.. Enerzijds droeg Jezus hen op in Jeruzalem te blijven en te wachten op de kracht van de Geest. Even later in het verhaal wordt hen de vraag gesteld of ze nog lang naar de hemel blijven kijken. Klinken die twee vragen niet tegenstrijdig? Had het wachten op de Geest niet juist veel te maken met de verwachting van geestkracht van elders, met “kijken naar de hemel”?
En voor onszelf – wij, die het staren naar de hemel hebben afgelegd – is er de vraag of we – op een bepaalde manier - niet wat méér naar de hemel zouden kunnen staren.
Laten we het nu stil maken in en rondom ons en vragen om ontferming.
Kyriale “Bidden wij over dit huis” (Lied 115)
Gebed
Gij hebt onze hand gevraagd
en wij aarzelen.
Gij straalt uw licht over ons uit
en wij verbergen ons
in kilte, in schemer.
Gij hebt U gewaagd aan onze dood
maar wij geloven onze oren niet.
Gij drukt de aarde aan uw hart
tot zij vervuld is van uw barmhartigheid
maar wij durven zover niet te denken.
Houd dan toch aan ons vast
en blijf ons verwarmen met uw Geest
en verwarren met uw liefde
totdat het lied in ons wil bloeien.
(Sytze de Vries – Bij gelegenheid I pag 155)
Inleiding op de lezing
De apostelen hebben op hun geloofspad meerdere harde noten moeten kraken. Zo was de dood van Jezus voor hen een moment van totale ontreddering. Een tweede harde noot was hoe ze in hun groeiend verrijzenisgeloof stilaan afstand moesten nemen van de lichamelijke Jezus. Waar Jezus eerst nog met hen eet en aan Thomas vraagt om zijn wonden aan te raken, moeten ze dat verlangen loslaten: daarom het beeld van Jezus die opgenomen wordt in een wolk. En tegelijk is er nog een derde noot te kraken als hun al te menselijke verwachtingen over Jezus worden afgebroken: neen, Jezus zal niet voldoen aan hun verlangen naar het herstel van het koningschap over Israël. Loslaten is voor hen duidelijk een moeizaam proces van vallen en opstaan. Laten we luistern hoe Lucas een deel van dat proces beschrijft.
Lezing uit de Handelingen met vóór en na: “Blijf niet staren” (lied 566)
Homilie
Bruno Vanobbergen, de nieuwe topman van Katholiek Onderwijs Vlaanderen wil het concept van de katholieke dialoogschool zoals dat bedacht en uitgerold is door Lieven Boeve achter zich laten. Als alternatief spreekt hij over een nieuw “christelijk geïnspireerd project”. Dat project moet in eigentijdse taal en symbolen focussen op onze christelijke waarden.
In de twee schoolbesturen waar ik lid van ben is – los van Vanobbergen - het gesprek bezig over een actualisering van de visietekst. Dat is nodig want als de wereld verandert, moet je ook je visie onder de loupe nemen.
In één van die schoolbesturen bestaat de kern van de visietekst uit de invulling van vijf kernwaarden die in samenspraak met leerlingen, ouders en medewerkers zijn naar voor geschoven. Die vijf kernwaarden zijn: welbevinden, hartelijkheid, krachtgerichtheid, verbondenheid en professionaliteit. Heel voorzichtig wordt daar aan toegevoegd: “De kernwaarden zijn geïnspireerd door het christelijk verhaal. In de kernwaarden zitten dan ook christelijke waarden vervat.”
Los van de vraag of de vermelde waarden wel de benaming “christelijke waarden ”verdienen, voel ik een tekort. Als je een katholieke school wil zijn, zou je m.i. eerst de humus moeten beschrijven van waaruit die waarden ontstaan. Persoonlijk mis ik in dat hele denkproces de kerngedachte van christelijk geloven. Voor mij is dat het vertrouwen in de oergrond van ons bestaan, in de kracht van een uitstromende en ontvangende liefde die ons openbreekt om zelf steeds meer liefdevol te worden. Pas vandaaruit is het goed om bepaalde waarden tot de onze te maken. Ik verkies te beginnen met verder te kijken dan naar wat we evident te doen hebben. Ik verkies even naar de hemel te kijken om mij te laten doordringen van wat ik van elders te ontvangen heb.
Geen evidente opstelling tussen al de gesprekspartners rond de tafel.
Het voert mij terug naar het verhaal over de tenhemelopneming van Jezus en naar de spanning tussen enerzijds de uitnodiging te wachten op de Geest en anderzijds het verwijt te staren naar de hemel. Het naar de hemel kijken van de leerlingen ontstond vanuit hun verwachting over een deus ex machina die hun verlangens zou inwilligen. De aansporing van Jezus om uit te kijken naar de heilige Geest moest hen op het pad zetten om die ikgerichte focus los te laten. Pas dan zou er in hun hart ruimte ontstaan om op een andere wijze naar de hemel te kijken opdat ze zich zouden laten gezeggen wat heilzaam en helend is.
Zou het kunnen dat waar de apostelen teveel naar de hemel staarden, wij vandaag misschien te weinig die richting uitkijken? Als kinderen van onze tijd zetten we graag zelf de bakens uit, stellen we souverein onze waarden voorop, handelen we liefst volgens ons eigen kompas.
Het komende feest van Pinksteren zou een moment kunnen zijn van hernieuwde bescheidenheid. Een bescheidenheid waarin we onze autonomie niet langer verabsoluteren. Bescheidenheid waarin we ons oor te luisteren leggen naar wat in ons hart is ingeschapen als bron van leven in volheid. Bescheidenheid die ons hart klaarmaakt voor de Geest om hem van harte te kunnen verwelkomen met de woorden: “Gij zijt de lucht die wij ademen, de verte waarin wij turen, de ruimte die ons gegeven is.”
Na de communie kan er in vrije voorbeden tot die Geest gebeden worden. Laten we nu zingen opdat we net door los te laten door die Geest vervuld worden.
Lied “Hou me niet vast…” (371)
Muziek bij de aangebrachte kaarsjes met aansluitend “Oergebaar” (lied 149)
Groot dankgebed “Gij zijt het” (lied 167)
Onze Vader
Communie met aansluitend lied “Die er zal zijn” (lied 524)
Vrije voorbeden met acclamatie “Blijf niet staren” (lied 566)
Tekst “Hemel”
De hemel, zei hij, de hemel.
En iedereen keek omhoog.
Wat staan jullie daar toch te staren? vroeg hij.
De hemel, zeiden ze, de hemel…
En ze staarden zich een stijve nek,
zuchtten diep en lang, zo groot en zo veraf leek hij.
Kijk hier, zei hij,
hier kan de hemel tussen.
En hij hield zijn armen
een mensenbreedte uiteen.
Zegen
