5de zondag van de vasten. Zie ik ga iets nieuws verrichten
Lut Saelens.
Inleiding
Met het lied: ‘Wie anders zou de hemel dragen’, dromen we van de dag waarop hemel en aarde door niets of niemand nog worden gescheiden.
Lied 001: Wie anders zou de hemel dragen?
Inleiding:
Wat zou jij ervan vinden als het Leuvens stadbestuur ervoor zorgde dat in het centrum van de stad de straten kraaknet zijn en dat alle afval van het centrum in de deelgemeenten wordt gedumpt? Deze dubbele standaard zou niemand accepteren. Dat is nochtans wat de Europese Unie doet met hormoon-verstorende en kankerverwekkende pesticiden die in Europa verboden zijn: ze vrijuit laten exporteren naar landen met een zwakkere regelgeving zoals onder andere Burkina Faso, Oeganda en Burundi.
Dit jaar hekelt Broederlijk Delen in zijn vastencampagne deze hypocrisie van Europa die de belangen van de chemische industrie boven de gezondheid van mens en milieu in landen buiten Europa zet. Dankzij aanhoudende maatschappelijke druk, onder andere van Broederlijk Delen, verbiedt België nu de export van bij ons verboden pesticiden. Toch al een stapje in de richting van een wereld waar het voor iedereen goed is om te leven.
De vastentijd nodigt ons uit om ons bewust open te stellen voor nieuwe manieren om in het leven te staan en om los te komen van alles wat vastzit en niet meer werkt.
‘Zie ik ga iets nieuws beginnen’, zegt God bij Jesaja. Laten wij ons bekeren en herbronnen om te ontdekken hoe wij onrechtvaardige systemen kunnen omvormen, en mee ons steentje kunnen bijdragen tot een toekomst die wij voor ieder op aarde wensen.
In psalm 126, de voorgeschreven psalm van vandaag, lezen we dat zij die zaaien met tranen, zullen oogsten met jubel. Als dat niet hoopgevend is! We zingen en bidden samen dit prachtige lied van hoop en vertrouwen.
Lied 826: Psalm 126
We bidden samen:
Enige, betrouwbare God,
Jezus, uw Zoon, onze Broeder, hebt Gij ons gegeven
als een oase van menselijkheid,
als een stralend licht in onze duisternis.
Verbind ons met Hem en met alle volkeren,
dat we ons uitgedaagd weten tot een nieuwe levensstijl,
dat we de relatie tussen de aarde en haar bewoners herstellen,
opdat er voluit leven mag zijn voor alle mensenkinderen.
Enige, betrouwbare God, wat Gij van oudsher doet,
doe dat vandaag ook aan ons: spreek uw lichtend woord van bevrijding,
leid ons weg uit ieder slavenhuis,
bevrijd ons uit alle ballingschap.
Leer ons de krachten te bundelen,
aan één zeel, één touw te trekken.
Zo kunnen wij samen met de mensen in het Zuiden
het verschil maken, en elk vanuit onze eigenheid bijdragen tot een goed leven op aarde voor iedereen. Amen.
Inleiding tot de lezingen
De wereld staat er niet zo goed voor. Donkere wolken blijven zich opstapelen. Wie kan in deze duisternis nog een weg vinden? Wie gelooft nog dat het tij zal keren? En toch is dit het verhaal van de mensheid dat we bij herhaling in de bijbel lezen. Hoe de grootste crisis ook kiemen voor iets nieuws in zich draagt.
Zo zag de wereld er in de tijd van profeet Jesaja ook verre van rooskleurig uit. De periode van 740 tot 700 v.Chr. was een periode van grote politieke en sociale veranderingen: politieke onrust, militaire bedreigingen, religieuze afvalligheid en sociale onrechtvaardigheid. Jesaja waarschuwde het volk van Juda voor de gevolgen van hun gedrag en riep hen op tot bekering. Maar hij bood hen ook perspectief op een hoopvolle toekomst.
In een tijd van tegenspoed toch blijven vertrouwen dat het ooit goed komt. Veel mensen met gezond verstand noemen dit naïviteit. En toch is het dit waar God ons telkens opnieuw toe uitnodigt: ‘laat het verleden nu rusten. Zie ik ga iets nieuws beginnen’. De tekst is een krachtige boodschap van Gods vermogen om te vernieuwen en te bevrijden. Van zijn eindeloze wijsheid die zoveel dieper is en verder rijkt dan wat wij met onze beperkte blik nu kunnen zien.
Jesaja 43:16-21
Lied 315: Lied van de aarde
Vorige zondag luisterden we naar de ontroerende parabel van de teruggekeerde zoon en van zijn vader die hem liefdevol en vol vreugde in zijn huis ontvangt. Vandaag wordt een vrouw ten tonele gebracht die overspel heeft gepleegd. Een tijds- en cultuurgebonden verhaal van een zondige relatie waar blijkbaar slechts één persoon, de vrouw, van beschuldigd wordt. De grote afwezige in het hele verhaal is de overspelige- en misschien wel handtastelijke man …
In beide verhalen worden mensen niet veroordeeld. De Vader vergeeft zijn losbandige maar berouwvolle zoon en ontvangt hem met open armen. Jezus veroordeelt de vrouw niet ondanks de duidelijk voorgeschreven wet van Mozes. Zowel de zoon als de vrouw worden niet herleid tot hun misstap maar worden aangesproken en hersteld in hun menselijke waardigheid. De misstappen worden in de verhalen geenszins goedgekeurd of vergoelijkt. Maar de daders worden niet afgeschreven en krijgen een nieuwe kans. Luisteren we naar de lezing van Johannes.
Johannes 8, 1-11
Lied 316. Deze wereld omgekeerd.
Homilie
De Schriftgeleerden en Farizeeën hadden het moeilijk met de totaal nieuwe manier waarop Jezus met mensen omging en hoe hij mensen inspireerde om met meer mildheid naar elkaar te kijken. Met hun vraag wilden ze hem in de val lokken. Volgens het geldend Romeinse recht van die tijd mochten alleen de Romeinen een doodvonnis uitspreken of voltrekken. Als Jezus toegeeft aan het oordeel dat van hem gevraagd wordt, komt hij in de problemen. Hij zou ofwel de Romeinen tarten met een vonnis of indien hij een te milde uitspraak deed zou men dit kunnen uitleggen als een niet orthodox-joodse houding en slapheid tegenover de Romeinse bezetters. In het schaakspel dat ze met Jezus willen spelen gebruiken ze de vrouw als pion.
Jezus laat er wat tijd over gaan. Hij bukt zich en schrijft wat in het zand. We zullen nooit te weten komen wat hij schreef. Maar met zijn antwoord houdt hij de Schriftgeleerden een spiegel voor van hun eigen tekortkomingen. Net doordat ze de vrouw veroordelen zijn ze niet beter of slechter dan haar. Ze moeten dus niet met de stenen gooien die ze ook zelf verdienen.
Met stenen gooien naar anderen uit onmacht en schaamte over onze eigen tekorten…Als ik eerlijk ben met mezelf stel ik vast dat wat mij het meest stoort bij anderen datgene is wat ik het moeilijkst kan accepteren bij mezelf.
Misschien moeten we in plaats van stenen te gooien stenen gebruiken om te bouwen aan iets totaal nieuws, elk vanuit wie wij zijn, met onze talenten en ook vanuit onze onvolmaaktheid. Zo dragen we bij tot een kentering van onderuit. Bomen groeien niet vanuit de lucht maar vanuit de grond, de aarde.
In een essay voor de Dag van de Filosofie stelt Tommy Wieringa de vraag of we in onze tijd waar elk perspectief ontbreekt nog hoop kunnen hebben. Zelf gelooft hij van niet maar hij pleit wel voor ‘optimisme zonder hoop’. Een mentaliteit die je in staat kan stellen een paar snippers leefbare toekomst te verdedigen, ongeacht het resultaat. Concreet: kijken wat wij zelf kunnen doen, vanuit wie we zijn, onze missie in dit leven en onze beperkte mogelijkheden, met respect voor ieders inbreng hoe onbeduidend ook. Zelf gaat Wieringa zwerfvuil opruimen en bomen planten, en dus ook een essay schrijven, iets wat hij goed kan en wellicht ook graag doet. In deze handelingen alleen of samen met anderen vindt hij troost. Voor hem is dit het enige haalbare in onze tijd.
Er is altijd een kans op een nieuw leven, zelfs midden de woestijn. Jezus toont ons hierbij de weg. Dwars door de woestijn van stenen en harde oordelen doet hij rivieren van eindeloze liefde stromen, en dat is juist de belangrijkste voorwaarde om nieuw leven te doen ontstaan. Jezus heeft ons geen grote hoeveelheid geboden opgelegd. Hij heeft ons vooral geleerd om ons leven, de wereld en God met nieuwe ogen te zien, met de ogen van ons hart. Dan gaan we ons vanzelf anders beginnen te gedragen. Hij nodigt ons uit niemand te catalogeren vanuit een gebeurde misstap, maar steeds te blijven hopen dat iemand zich kan herpakken en verbeteren. Hij nodigt ons uit mensen in hun ellende niet alleen te laten, maar onze solidariteit te tonen, ook met diegenen die zichzelf in de miserie helpen. God wil van ons nieuwe mensen maken, onze hardheid wegnemen, zodat de profetie van Jesaja werkelijkheid wordt: “Denk niet meer aan het verleden en sla geen acht op wat reeds lang voorbij is: Ik onderneem iets nieuws, het begin is er al: zie je het niet?” Amen.
Aanbrengen van de gaven
Voorbeden Broederlijk Delen
Tafelgebed in de veertigdagentijd 162
Na de communie: Lied 319: Woestijnlied
Slotbezinning
We kunnen U niet domweg bidden, o God,
om aan de oorlog een eind te maken;
want wij weten dat U de wereld zo gemaakt hebt
dat de mens zijn eigen weg naar de vrede moet vinden,
bij zichzelf en bij zijn naaste.We kunnen u niet domweg bidden, o God,
om een eind te maken aan de hongersnood;
want U hebt ons de middelen al gegeven
om de hele wereld van voedsel te voorzien,
als wij er maar een wijs gebruik van maken.We kunnen U niet domweg bidden, o God,
om vooroordelen uit te roeien;
want U hebt ons al ogen gegeven om in ieder mens het goede te zien,
als we er maar een juist gebruik van maken.We kunnen U niet domweg bidden, o God,
om een einde te maken aan de wanhoop;
want U hebt ons de macht al gegeven
om sloppenwijken op te ruimen en weer hoop te schenken,
als we die macht maar rechtvaardig gebruiken.We kunnen U niet domweg bidden, o God,
om een eind te maken aan ziekten,
want U hebt ons al een geweldig verstand gegeven
waarmee we geneesmiddelen en therapieën kunnen uitdenken,
als we er maar een constructief gebruik van maken.Daarom bidden we U in plaats daarvan, o God,
om kracht, vastberadenheid en een sterke wil,
om te doen, in plaats van alleen maar te bidden,
om te worden, en er te zijn,
in plaats van uitsluitend te wensen.
Jack Riemer-Likrat Shabbat
