Drievuldigheidszondag (2024) – Opgenomen in een goddelijk mysterie
Marcel Braekers
Openingszang 101 Heerlijk is het te loven de Heer
Begroeting
De Paastijd werd definitief afgesloten met het feest van Pinksteren. In de liturgie keert men terug naar het gewone en alledaagse. Maar eerst wordt ons nog een soort van synthese aangeboden op dit feest van de heilige Drievuldigheid. Joden en moslims raken opgewonden als ze ons erover bezig horen. Er is slechts één God, de Ene, de Onnoembare, de Onvoorstelbare en alles wat men toevoegt is afgoderij. Christenen wringen zich in allerlei bochten om toch te zeggen dat ook wij als fundament die Ene hebben, maar het christendom is de godsdienst van de incarnatie, de menswording van Jezus, en dat zorgt voor ingewikkelde redeneringen.
Gedurende 20 eeuwen hebben geleerden allerlei modellen voorgesteld om tegelijk de verhevenheid van de ene God te beschrijven die dan toch overgaat in drie. Het kostten sommigen hun carrière of nog erger hun hoofd. Tegenwoordig hebben de meesten onder ons genoeg van al die ingewikkelde redeneringen, van de leer, de uitleg, het zekere weten en schuift men nog sterker dan ooit al dat spreken over drie personen in één God van de hand. Ik ga heel graag mee in die stroming wat nog niet wil zeggen dat ik mijn verstand op nul zet. In plaats van mij te verliezen in een moeilijke redenering richt ik mij naar de mens, de zwervende, zoekende gelovige. Hoe ontmoet die God? Waar vind je in het dagelijkse leven sporen die verwijzen naar oneindigheid? Ik vind het een boeiender denk- en geloofspiste om mij de vraag te stellen hoe die Ene die wij Bron en Lichtglans noemen, hoe die op meerdere manieren aan ons verschijnt. Dat wordt dan mijn belijdenis van de drie sporen naar de Ene die altijd mysterie zal blijven.
Lied 537 Zingt van de Vader
Gebed
U die wij ‘God’ noemen
U hebt in ons een verlangen gelegd naar oneindigheid,
Zodat een leven lang, rusteloos en gedreven zoeken,
Rusteloos tot wij rusten in U.
U noemen wij met namen gegroeid vanuit ons
Worstelen met dit bestaan.
Stilte die ons omhult,
Hoogte die doet huiveren,
Verte waarin wij turen,
Vader, zoon en heilige geest.
Wees hier aanwezig
Wees overal en altijd met deze wereld begaan
En troost daarbij de bedrukten, de armen, de gevangenen.
Inleiding op de lezing
Een van de belangrijkste spanningen in de religieuze geschiedenis van Israël was enerzijds het verlangen om zich van God een beeld of voorstelling te kunnen maken, Hem nabij te weten in een gebouw, en anderzijds de overtuiging dat God de Ene is, de totaal Andere die aan alle beeldvorming ontsnapt. We beluisteren een dramatisch moment uit die geschiedenis. Het speelt zich af in de woestijn. Mozes bestijgt de berg en het volk blijft aan de voet staan vol huiver en angst. Maar als Mozes wat te lang weg blijft krijgt het volk er genoeg van en vraagt het aan Aaron een beeld te maken. Terwijl Mozes de Wet ontvangt (zeg maar het Woord) verglijdt het volk weer naar een godendienst en vergeet zo de eigenheid van hun God.
Lezing: ‘Wij willen God zien’ Uit de kinderbijbel van Klink p. 152 – 155
Lied 536 Jij die voor alle namen wijkt - Lied aan de voet van de berg
Evangelie volgens Mattheüs 28,16 - 20
Homilie
God blijft voor ons verstand en onze verbeelding altijd een mysterie. Hoe graag we ook kennis en zekerheid omtrent willen hebben, altijd blijft Hij de Andere. Het stierenbeeld dat het Joodse volk zich in de woestijn maakte, was slechts één van de vele momenten dat men het meest eigenen van zijn godsdienst vergat. Eenvoudig is het ook niet, want tegelijk zegt men dat onze God nooit samenvalt met iets dat mensen bedenken, dat Hij de Andere of Oneindige is, maar tegelijk belijden we dat die God altijd op zoek is naar de mens. Wat op het eerste zicht een heel ingewikkelde kwestie is, vindt zijn oplossing in het dagelijkse leven. Wij mensen leven en beleven ons leven in drie dimensies: als hoogte, verte en diepte. Voor mij gaat dit feest van de heilige Drievuldigheid niet zozeer over dat ingewikkelde vraagstuk van 3 personen en één God, maar over deze 3 dimensies. Wat bedoel ik hiermee?
In het missaal dat ik ooit met mijn plechtige communie kreeg en dat ik nog altijd vol liefde kan vastnemen, staat een mooie afbeelding boven het feest van Drievuldigheidszondag. Je ziet een hand, een vis en een duif. Symbolen voor de Vader, de Zoon en de H. Geest. Zo heeft men eeuwenlang op een niet-rationele manier de ene God in zijn veelzinnigheid ervaren en zich eraan toevertrouwd.
God als een hand die zegent, een hand die vasthoudt en draagt. Daarom noemen wij Hem Schepper, Vader, Bron van leven, God naar wie we opzien als hoogte.
De vis, ichthus, is Christus in wie God ons nabij komt als verbonden met het levenslot van ieder van ons. In Jezus leerden we een heel eigen aspect van God kennen omdat Jezus plaatsbekleder voor elke lijdende en zoekende mens is. Ik noem dit: God in de verte, het horizontale.
De duif is de Geest die neerdaalt zoals een duif die op het dak neervalt en die ons aanraakt in het diepste van onszelf. Hier ervaren we God als diepte, verbonden met onze eigenste groeikrachten en onze poging om heel te worden. God in de diepte.
Zo ontmoeten we de ene, enige God op een concrete manier: als hoogte, verte en diepte. En in het centrum van deze dimensies staan wij als zoekende mensen, die vragend, hopend uitzien, die in eerbied buigen, die in zorgende bekommernis het leven trachten te behoeden en elkaar te ondersteunen, of die innerlijk genezen dankzij de kracht die ons aangrijpt. Telkens worden we aangesproken en wordt de mogelijkheid geboden in relatie te treden met de Ene, de Onnoembare Andere, de op mensen bedachte God.
Zoals u wel merkt, vermijd ik allerlei speculaties over de relatie tussen de drie personen. Niet alleen omdat ik me zou verliezen in allerlei ongepaste woordenkramerij (en misschien door een of andere instantie op mijn vingers kan getikt worden), maar omdat ik geloof op die manier aan ons christendom tekort te doen. De ene God die als een onnoembaar Mysterie via allerlei wegen toegankelijk is, komt mijn lichaam nabij via deze drie dimensies. Je merkt daarbij grote verschillen tussen mensen en volgens bepaalde periodes in de geschiedenis. In het midden van vorige eeuw veranderde het transcendente, verheven beeld van strenge God in de horizontale, mensbetrokken Jezus. Vandaag zie je de terugkeer van God in de diepte, de meer charismatische levenshouding.
Een feest als dat van de H. Drievuldigheid is een bijzondere uitdaging om tot een zodanig spreken te komen dat het mysterie intact blijft. Het is een uitdaging om het geloof te bevrijden van een rationele greep waarin het eeuwen werd opgesloten en waardoor het voor de meeste mensen van vandaag onaantrekkelijk is. Geloven wordt een krachtig gebeuren als het onze totale persoon aangrijpt en daarbij Gods anders-zijn overeind mag blijven. Deze visie is niet anti-rationeel maar wijst op de grenzen van onze rede. Slechts zo kunnen we opnieuw weer buigen, uitzien, verstillen en hopen op Diegene die ons zo onvoorwaardelijk ter harte gaat.
Groot dankgebed 151 Christus de gestalte van God
Na de communie 515 Ik zal er zijn
