Zevende Paaszondag (2024) – Als wij in de liefde wonen, wonen wij in God
Ides Nicaise
Verwelkoming
Welkom, lieve vrienden, welkom op deze mooie lentedag rond Gods tafel.
Deze zondag is een ‘tussentijd’ tussen Hemelvaart en Pinksteren. Een tijd van onzekerheid over de toekomst, maar ook van verwondering, reflectie en dankbaarheid – een tijd waarin de apostelen en leerlingen tegen elkaar aanschurken na het afscheid van Jezus. Een tijd van herinnering aan een onwaarschijnlijk goede mens, die één en al liefde was. De lezingen van vandaag zijn één grote oproep tot eenheid en liefde.
Een gelukkig toeval maakt dat deze zondag ook Moederdag is: laat ons dan ook de liefde van alle moeders, groot en -overgrootmoeders vieren met een warm applaus. (…) En tegelijk mogen we vandaag onze gemeenschap vieren, die geroepen is om de liefde van God en Jezus te belichamen. Laat ons elkaar zegenen met lied 103 ‘Gezegend jij, mens hier naast mij’.
Intredelied: 103 Gezegend deze dag
Openingsgebed
God onze Vader en Moeder
Die onze namen schreef in de palm van je hand
Jij bron van alle liefde
Wij vieren jou hier van harte.
Jezus, liefste van alle mensen
Je bad met jouw dood voor ogen
Dat je leerlingen één zouden blijven met jou
Aan die belofte houden wij ons ook nog vandaag.
Heilige Geest van God
Wil ons bewonen en bezielen
Smeed ons aaneen
En geef ons kracht
Om die liefde van Vader en Zoon
Uit te stralen in deze hunkerende wereld
Amen
Inleiding
De twee lezingen van vandaag zijn van de hand van Johannes. De eerste is een oproep aan de christengemeenschappen in Klein-Azië om trouw te blijven aan de leer van Jezus in een samenleving die vijandig staat tegenover die leer. Toch gaat het in essentie over een heel simpel principe: heb elkaar lief zoals Jezus jullie heeft voorgeleefd. Johannes schrijft dit in een zo pure, tijdloze, abstracte stijl – alsof elk woord met een hoofdletter begint - dat je er niet omheen kan: het leven van Jezus is één onomstootbaar bewijs van de liefde van God. Het is te nemen of te laten.
Eerste lezing: 1 Johannes 4,11-16
Uit de eerste brief van Johannes
Vrienden,
als God ons zozeer heeft bemind
moeten ook wij elkaar beminnen.
Nooit heeft iemand God gezien,
maar als wij elkaar beminnen
woont God in ons
en komt zijn liefde in ons tot volheid.
Dit is het teken dat wij bij Hem verblijven
zoals Hij woont in ons,
dat Hij ons deel heeft gegeven aan zijn Geest.
En wij, wij hebben gezien
en wij getuigen dat de Vader zijn Zoon heeft gezonden
om deze wereld te helen.
Als jullie erkennen dat Jezus de Zoon van God is
woont God in jullie
en wonen jullie in God.
Zo hebben wij de liefde leren kennen die God voor ons heeft
en wij geloven in haar.
God is liefde:
Als wij in die liefde wonen
Wonen wij in God
en is God met ons.
Tussenzang: 513 Die mij droeg op adelaarsvleugels
Commentaar
Hoe vertaal je zo’n theologische tractaat als de brief van Johannes naar het dagelijks leven? Zoals gezegd is het vandaag Moederdag, en ik wil een persoonlijke ervaring met jullie delen. Vorige week vrijdag namen we afscheid van de moeder van Lieve, die op 96-jarige leeftijd overleden is. Het was voor haar in zekere zin een verlossing uit een leven dat steeds meer in mineur verliep: vier jaar geleden brak Moeke een heup en moest ze – dik tegen haar zin – naar een woonzorgcentrum. Zij had sinds de geboorte van haar oudste kind, ongeveer 70 jaar voordien, maar één rol opgenomen: de zorg voor de familie (eerst de kinderen, later ook de kleinkinderen). Zij had dan ook nooit verwacht dat haar kinderen haar zelf in een WZC zouden plaatsen. Toch kon het niet anders omdat zij van langsom meer afhankelijk werd en 24u per dag toezicht nodig had. De plaatsing was een trauma voor haarzelf maar ook voor de vijf kinderen die de pijnlijke beslissing moesten nemen. In de COVID-periode werden de omstandigheden in het WZC nog moeilijker. Lieve’s oudste zus (die toen zelf al een tijdje op pensioen was) besloot toen om deeltijds als vrijwilligster in het WZC te gaan werken: ze merkte immers hoe het personeel zelfs te weinig tijd had om bewoners te helpen bij het eten, waardoor Moeke zienderogen vermagerde. Later maakte een tweede dochter dezelfde keuze en losten ze elkaar dag na dag af. De rest van de familie: kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen bleven regelmatig op bezoek gaan, ondanks de toenemende moeilijkheid om nog gesprekken te voeren. Op de afscheidsviering in het funerarium vorige week waren een weesgegroet en een kruisteken de enige ‘liturgische’ momenten, maar de viering was één warme aaneenschakeling van liefdesbetuigingen en zoete herinneringen ondersteund met beeldmateriaal. Ik durf zeggen dat de brief van Johannes daar op een meer authentieke manier tot leven kwam dan in de meeste kerken mogelijk was geweest.
Terugblikkend op het leven van Lieve’s moeder besef ik hoezeer de zorg die zij aan haar familie besteedde in het DNA van haar kinderen en kleinkinderen doorgegeven is geweest: vier van de vijf hebben beroepen gekozen in de zorg- of sociale sector, en ook onze kinderen en kleinkinderen hebben fantastische moeders. “Als wij in die liefde wonen, wonen wij in God, en is God met ons”. De mannen (zoals Johannes en ikzelf) kunnen de theorie verkondigen; de vrouwen doen het gewoon.
‘Dat wij elkaar behoeden en doen leven’: wij zingen het lied ‘Herschep ons hart’ dat jullie op de blaadjes vinden.
Tussenzang: 175 Herschep ons hart (H. Oosterhuis / T. Löwenthal)
https://filosofenfontein.be/5b31f6bd-cc88-4171-9f26-2652f2081d37" alt="pastedGraphic.png" />https://filosofenfontein.be/bde7fd37-68d1-4a4d-86df-ced99b09b3d4" alt="A sheet of music with notes Description automatically generated" width="354" height="399" />
Evangelie: Johannes 17,11B-19
In die tijd sloeg Jezus zijn ogen ten hemel en bad:
'Heilige Vader,
bewaar in uw Naam hen die Gij Mij gegeven hebt,
opdat zij een mogen zijn zoals Wij.
Toen Ik bij hen was
bewaarde Ik in uw Naam hen die Gij Mij hebt gegeven.
Ik heb over hen gewaakt
en niemand van hen is verloren gegaan
behalve de man des verderfs,
want de Schrift moest vervuld worden.
Maar nu kom Ik naar U toe
en nog in de wereld zeg Ik dit,
opdat zij mijn vreugde ten volle in zich zouden bezitten.
Ik heb hun uw woord meegedeeld,
maar de wereld heeft hen gehaat
omdat zij niet van de wereld zijn
zoals Ik niet van de wereld ben.
Ik bid niet dat Gij hen uit de wereld wegneemt,
maar dat Gij hen bewaart voor het kwaad.
Zij zijn niet van de wereld
zoals Ik niet van de wereld ben.
Wijd hen U toe in de waarheid.
Uw woord is waarheid.
Zoals Gij Mij in de wereld gezonden hebt
zo zend Ik hen in de wereld,
en omwille van hen wijd Ik Mij aan U,
opdat ook zij in de waarheid aan U toegewijd mogen zijn.'
Commentaar
Wie er vorige week bij was herinnert zich wellicht de lezing over het visioen van Petrus, die vanuit de hemel aangespoord werd om ook vlees van zogezegd onreine dieren te eten. Marcel interpreteerde die lezing als een pleidooi voor diversiteit en dialoog met andere godsdiensten. Hij wees terloops op het verschil in visie tussen Lucas (de auteur van dat visioen) en Johannes, die eerder de afstand tussen christenen en andersgelovigen benadrukt. In de lezing van daarnet voel je inderdaad dat Johannes (of is het Jezus zelf?) de teugels eerder strakker aantrekt: ‘De wereld heeft hen gehaat omdat zij niet van de wereld zijn, zoals ik niet van de wereld ben’. Johannes schrijft blijkbaar voor christenen die vervolgd worden. Er zijn dus verschillende boodschappen in verschillende contexten. Jezus zelf is natuurlijk, meer dan wie ook, gehaat en mishandeld geweest. Toch duikt hij niet samen met zijn volgelingen onder, integendeel: hij stuurt hen uit om aan ‘de wereld’ de waarheid te verkondigen.
In een tijd waarin volkeren zich op God beroepen om tegen elkaar ten oorlog te trekken, ja zelfs christenen tegen christenen, is dit een pijnlijk actueel evangelie. Welke houding nemen wij aan in te midden van alle oorlogsretoriek? Jezus pleit duidelijk niet voor neutraliteit of afzijdigheid. Onze houding moet er een zijn van liefdevolle, geweldloze weerbaarheid: opkomen voor de waarheid, zonder machtsvertoon, bereid om er de prijs voor te betalen die nodig is.
Daarom ben ik zo trots dat er in onze gemeenschap een 90-plusser is die een opiniestuk publiceert om sancties tegen Israël te eisen. En dat hij de vraag durft stellen hoe groot het verschil is tussen de gewelddadige vestiging van een ‘Joodse staat’ en die van een Islamitische staat? De betrokkene mag zich wel aan vijandige reacties verwachten. Maar hij weet zich ‘gezonden in de wereld’ zoals het evangelie luidt. De christelijke liefde is geen rozengeur en maneschijn. Zij vergt moed en inzet.
We sluiten daarom deze woorddienst af met het lied ‘Groter dan ons hart’, een lied dat tegelijk licht en vreugde uitstraalt en smeekt om mededogen met ‘de wereld’ en alle slachtoffers van geweld.
Lied 553 Groter dan ons hart
Offerande - kaarsjesritueel
Tafelgebed 158
Onze Vader / vredewens / communie
Communielied: Gij hebt uw land begenadigd
(aankondiging: Psalm 83 op de blaadjes ‘Gij hebt uw land begenadigd’ bezingt de mildheid van God en vraagt om de gaven van eenheid, rechtvaardigheid, vrede en openheid)
Slotgebed
(De liturgische werkgroep nodigde vorig jaar de leden en voorgangers uit om een alternatieve geloofsbelijdenis te schrijven. Graag leg ik mijn versie aan jullie voor bij wijze van slotgebed)
God onze Vader en Moeder
Eerste en Laatste
Wij zoeken u in de mist van de tijd
Onvindbaar zijt Gij en toch heel nabij.
Hebt Gij het heelal gemaakt? Of de oerknal bedacht?
Zijt Gij de Rechter aan het einde van de tijd?
De hele geschiedenis heeft men van u gesproken
U allerlei zaken toebedacht
uw almacht overschat
En uw liefde onderschat
Wij hunkeren naar de dag
Dat wij u oog in oog mogen zien
En bij u vertoeven.
Jezus, Zoon en Woord van God
Leraar, bezieler, verbindingsman
Hoe waren wij zonder jou blijven dwalen?
Jij werd de Dienstknecht
Teken van tegenspraak
Weerloos in het geweld van deze wereld
Maar in wijsheid boven allen verheven
Prins van de liefde
Mogen wij jou aanbidden?
En jij, Heilige Geest,
Adem en glimlach van God over ons
Pinkstervuur dat mensen aaneen smeedt
Tot zussen en broers
Tot over de religies heen
Die hoop, inzicht en kracht geeft
Honderdvoud
Wij danken jou
Wij rekenen op jou
Wees jij ons kloppend hart
Tot op de dag van voltooiing.
Zegen en wegzending
