230108

8 januari 2023 - Feest van de Openbaring van de Heer

 

Marcel Braekers

Intredezang 265 nu zijt wellekome 

Begroeting

Vandaag viert de Kerk het feest van de Openbaring of driekoningen, het andere kerstverhaal zoals opgetekend door de evangelist Mattheüs. Net zoals het verhaal van de geboorte volgens Lucas heeft ook dit verhaal van de tocht der astrologen aanleiding gegeven tot allerlei volkse fantasie. De astrologen werden koningen die na enige tijd ook een naam kregen: Caspar, Melchior en Balthazar. Ze hadden de drie huidskleuren: wit, geel en zwart en vertegenwoordigden zo de toen bekende werelddelen. Men kende zelfs hun leeftijd: 20, 40 en 60 jaar want ze vertegenwoordigden de drie leeftijden van de man (jeugd, volwassenheid en ouderdom). Hun initialen CMB werden ook de afkortingen van: “Christus Mantionem Benedicat” ‘Moge Christus dit huis zegenen’, tekens die tijdens dit feest met krijt op de deurpost werden geschreven om bescherming af te smeken. Op de vooravond van het feest werd water gewijd dat een bijzonder genezende kracht bezat, enz. Het is op zichzelf een studie waard hoe volksgeloof de diepere betekenis van een feest ombuigt naar magische bescherming tegen kwade krachten en strijd tegen ziekte en dood. Heel begrijpelijk want het zijn bekommernissen die dichter op het vel zitten dan diepe theologie. 

Mattheüs echter wilde met dit verhaal zijn geloof uitdrukken en de gemeenschap oproepen om in dat voetspoor te gaan: Christus, de  Morgenster, is over ons opgegaan en wil heil zijn voor alle volkeren. Misschien maakte Mattheüs gebruik van een historisch feit: toen keizer Augustus werd geboren was een bijzonder heldere ster gezien en was een groep astrologen op weg gegaan om deze godenzoon te begroeten. De macro- en microkosmos vormden immers een ondeelbare eenheid waardoor je kon begrijpen dat een grote, heldere ster wees op de geboorte van een uitzonderlijk kind. Mattheüs gebruikt dit bekende vertelmotief om zijn visie op Jezus als de Christus te verwoorden. Jezus bracht niet alleen voor deze of gene persoon inzicht in het leven, Hij werd ook een licht voor alle volkeren. Dat vieren we vandaag en daarom zingen we het ‘gloria, o Heer’.

Lofzang 130 Alleluia

 

Gebed (in het bijzonder bidden wij vandaag voor Vik Doyen en Godfried Bussels)

Bron van alle wijsheid
Met uw licht
Wijst Gij ons
Wegen om te gaan
En uw liefde
Verschaft ons onderdak.
Dank zij U,
Omdat uw licht ons leidt
Naar een geboren mensenkind,
Dat uw gelaat
Aan ons onthult.
Wees ons nabij,
Kom ons te na
Tot in de minste
Van de mensen.           (S. de Vries, Bij Gelegenheid I p.133)

 

Eerste lezing: Jesaja 60, 1 - 6

Tussenzang 262 kom ons in diepe nacht ter ore

Evangelie: Mattheüs 2, 1-12 

 

Homilie

Terwijl Lucas de geboorte van Jezus beschrijft als een gebeuren waarbij alleen arme herders worden betrokken, schrijft Mattheüs zijn evangelie en dus ook het verhaal van de geboorte als gericht tot heel de wereld. Begrijpelijk, want de gemeente waarvoor hij zijn evangelie schreef bestond uit bekeerde Joden en een groep inwijkelingen vanuit Syrië en het noorden. Mattheüs wilde het onderscheid tussen die groepen opheffen door te stellen dat overal ter wereld, wat ook de culturele of religieuze achtergrond ook is, de boodschap van Jezus een belangrijke inbreng heeft. Het verhaal van de magiërs is dus een evangelische midrasj, geen feitenverhaal, maar een gelovige verwerking van Jezus’ leven door een Joodse bekeerling.

Het verhaal vertelt hoe de ‘wetenschappelijke kennis’ van astrologen over de geboorte van een uitzonderlijk iemand  kan samengaan met de kennis van de Schriftgeleerden die weten dat de verwachte Messias in Bethlehem zal geboren worden. Het verhaal beschrijft de sluwheid en machtshonger van Herodes tegenover de naïeve goedgelovigheid van de astrologen. Mattheüs had er meer dan genoeg van en vertelt hoe de geboorte van een heel ander type leider de wereld zal veranderen. Jezus van Nazareth werd tot een licht voor alle volkeren, in Hem was Gods liefde voor de aarde en haar mensen zichtbaar geworden zoals de geschenken van goud, wierook en mirre symboliseren.

Het is een prachtige idee maar roept ook vragen op: hoe kon een concrete mens, getekend door zijn tijd, door de plaats en cultuur waarin Hij werd geboren heil zijn voor alle volkeren? Is het niet pretentieus te denken dat een concreet leven voor iedereen en voor alle culturen kan gelden? Geef toe, die pretentie heeft het christendom al te veel getoond. En wil universeel dan zeggen dat alleen het christendom de ware godsdienst is, de ware schaapsstal waar je alleen langs de deur, die Christus is, toegang toe hebt? 

In zijn bijzonder boek Mensen als verhaal van God schrijft E. Schillebeeckx: God is groter dan zelfs Zijn hoogste, beslissende en definitieve zelfopenbaring in de mens Jezus. (p. 140)

Wat bedoelde Schillebeeckx met deze moedige, tot bescheidenheid aanzettende uitspraken? Bracht deze Jezus van Nazareth, deze concrete, door zijn geschiedenis en omgeving getekende persoon een boodschap enkel voor zijn eigen volksgenoten of voor heel de wereld, en wat doe je dan met andere godsdiensten die ook beweren een eigen venster op God te hebben? Volgens Mattheüs had Jezus een boodschap voor heel de wereld, want Jezus toonde in zijn aardse optreden dat er universele waarden zijn waar geen enkel humanisme, christelijk of atheïstisch, buiten kan. Daarbij getuigde Jezus van een op mensen en op de geschiedenis bedachte liefdevolle God, iets dat in de waaier van godsdiensten een kritisch punt is omtrent waarheid. En tenslotte belijden we door ons geloof in de verrijzenis dat God zelf dit concrete leven bevestigde als een waarheid omtrent Hem (Haar). De waarheid van het christendom is echter niet de enige. Er zijn meerdere vensters op God (Schillebeeckx schrijft: Er is meer religieuze waarheid in alle godsdiensten samen dan in één afzonderlijke godsdienst, wat ook geldt voor het christendom. p. 185). Ook wijzelf zijn, net als Jezus, getekend door onze concrete geschiedenis waar we niet bovenuit raken. Hoe open en ontvankelijk ook, toch blijven we Westerse mensen, getekend door een christelijke cultuur en dus blijft het Tibetaans Boeddhisme, het ruim denkende en vredevolle Hindoeïsme en het Soefisme van de Islam ons uiteindelijk vreemd, alhoewel we er veel van te leren hebben. Tegelijk heeft ons christendom een belangrijke kritiek op alles wat tekort doet aan het humanum. Schuilt niet daarin de universaliteit, in die unieke verbinding van Godsvertrouwen en zorg om de wereld? Omdat Jezus van Nazareth dit heel concreet voorleefde en verkondigde, omdat Hij zijn leven wilde geven voor deze boodschap daarom kon en kan Hij een licht zijn voor alle volkeren, want Hij toonde een menselijkheid die universeel is. Dat betekent niet exclusief, alsof alleen christenen dit kennen. Maar het is een aansporing om met iedereen die zich herkent in dit humanisme te strijden voor een rechtvaardige en vredevolle wereld.

 

Groot dankgebed 161

Na de communie 270 Vanwaar zijt Gij gekomen

 

Contactinformatie

©2005-2024 Filosofenfontein

✉️   info@filosofenfontein.be

Ondernemingsnummer: 0775.603.387

Bankgegevens:"FIFO Heverlee" 

KBC: BE11 7340 3906 5848

Volg ons op Sociale media

QR Code

Door je camera op deze code te houden krijg je het adres van deze website op je smartphone of tablet. Dan kan je de hele website bekijken.