Tracing Grace event

VERKONDIGING 2.0: Met zes concrete projecten wil Filosofenfontein in Heverlee nieuwe bronnen en vormen van geloofsbeleving aanboren

Filip Ceulemans (dit artikel verscheen in Kerk & Leven op 10 november 2021)

Een jaar geleden diende Sabine Van Huffel van de kapelgemeenschap Filosofenfontein in Heverlee een voorstel in bij Space for Grace, het interdiocesaan innovatieplatform dat vernieuwende ideeën in de Kerk wil ondersteunen. Vorige maand was Raf Lust van Space for Grace tijdens het Fonteinfeest te gast in Heverlee voor het zogenoemde Tracing Grace-ritueel dat alle Vlaamse projecten met elkaar verbindt die door Space for Grace werden uitgekozen.

In de beste dominicaanse traditie – de kapelgemeenschap vindt onderdak in een bezinningshuis van de dominicanen – is verkondiging een van de belangrijkste drijfveren van Filosofenfontein. In de reeds bestaande werking krijgt dat streven onder meer vorm in de zondagsliturgie, door het koor, in het avondprogramma, het leerhuis en de meditatiegroep.

„We zijn nog steeds een dynamische groep gelovigen”, zegt Sabine Van Huffel. „Toen we in 1976 van start gingen, bestond onze groep uit gelovigen van alle leeftijden. Vandaag zijn er vooral zestigplussers actief. De projecten die we uitwerken in het kader van Space for Grace moeten er mee toe leiden dat Filosofenfontein ook binnen veertig jaar nog altijd bestaat. De focus ligt daarbij op verdieping en verbreding zowel binnen als buiten de gemeenschap.”

Sabine Van Huffel werkte, samen met zeven andere trekkers, zes concrete projecten uit om die doelstelling te bereiken. „Agora is een initiatief waarin we thema’s verder uitdiepen die aan bod komen tijdens de zondagsviering of in ons avondprogramma. Ook vragen en belangrijke thema’s omtrent spiritualiteit kunnen daarin aan bod komen. Tijdens de coronaperiode startten we de Agora’s met Zoommeetings. De dialoog in kleine groepen bleek bijzonder verrijkend. In de toekomst willen we op onze website een blog plaatsen die uitwisseling mogelijk maakt over spiritualiteit, geloof en maatschappelijke problemen. Zo willen we ook mensen van buiten de gemeenschap bereiken.”

Een intrigerend project zijn de Openkerkmomenten. „Huis-, tuin- en wandelkerken zijn een nieuwe vorm van Kerk zijn in de geest van de eerste christenen”, legt Sabine Van Huffel uit. „We komen in kleine groepen samen in een tuin of bij iemand thuis. De gastheer of -vrouw zoekt een geschikte Bijbeltekst of een thema waarover in dialoog wordt gegaan. Die nieuwe vorm van verbinding kan zinzoekers aantrekken die niet meteen naar een viering in een kerk of kapel willen komen, maar wel heil zien in het samenkomen in een huiselijke sfeer. Tijdens zo’n bijeenkomst kan gebruik worden gemaakt van symbolen, muziek en meditatie, maar ook een gebedsdienst behoort tot de mogelijkheden.”

„In het Actualiteitscafé gaan we dan weer in dialoog met gelovigen en andersdenkenden over de grote uitdagingen van deze tijd en toetsen we die aan onze christelijke grondwaarden. In september waren we te gast in het Wereldcafé in Leuven voor een avond over coronavaccins en de manier waarop die over de hele wereld kunnen worden verspreid. Omdat Wereldcafé enthousiast was over de samenwerking werden meteen twee nieuwe Actualiteitscafés vastgelegd.”

Spiritualiteit aansnijden via kunst en cultuur is een andere pijler van de werking. „Filosofenfontein is een plek om te genieten van de natuur, van muziek, van kunst”, zegt Sabine Van Huffel. „Tijdens het Fonteinfeest organiseerden we een tentoonstelling in de tuin met natuurfoto’s van Guido Rooseleer, bracht Kris Gelaude haar poëzie en bespeelden huis- en gastorganisten het vernieuwde orgel.”

Beide laatstgenoemde projecten hebben betrekking op communicatie naar buiten. „We denken na over streaming van onze zondagsviering, maar daaraan is een aanzienlijke kost verbonden. Via een volledig vernieuwde website willen we tot slot onze communicatie professionaliseren.

TRACING GRACE 2.0:^[1] Space for Grace-coördinator Raf Lust op bezoek in Filosofenfontein op 23 en 24 oktober 2021

Lees hier zijn belevingen (met enkele verduidelijkingen door Sabine Van Huffel)

Wat is Tracing Grace?

Op 14 september vertrok de projectcoördinator Raf Lust van Space for Grace om per fiets zes projecten te bezoeken. Het is het verlengstuk van de reeks bezoeken ter plaatse in de Pinksterweek mei 2021. De selectie in maart 2020 van de eerste projecten voor het innovatieplatform Space for Grace viel ongeveer samen met de eerste lockdown. De aanpak van maatregelen verhinderden echte kennismaking op het terrein. “Alleen door een bezoek ter plaatse krijg je een volledig zicht op de plaatselijke dynamiek, waaruit innovatieve ideeën voortkwamen en die meestal ook al een vitaliserend effect genereerden. Net die innovatie en vitalisering zijn het opzet van Space for Grace”, aldus Raf Lust.

Tracing Grace is ook in de 2.0-versie niet zomaar een fietstocht. Het ene project geeft een symbool mee voor het volgend project,  met een persoonlijke boodschap. Op elke plek wordt ook   ' Amazing Grace ' gespeeld. Meestal worden een organist, soms een solist van een koor ingezet. Zelfs beiaardiers beklommen er hun toren voor. Amazing Grace is ook het onderwerp dat onderweg ter sprake wordt gebracht, tijdens toevallige ontmoetingen met andere fietsers of wandelaars. Het lied met de bekende melodie is 250 jaar oud en is van de hand van de kapitein op een slavenschip. Als die in een zware storm terechtkomt en twee maten overboord ziet slaan, komt hij tot inkeer, gooit hij zijn leven over een andere boeg. Vanuit het realistisch beeld dat leven één en al amazing grace is, schrijft hij het lied. “Eens was ik verdwaald, maar nu ben ik gevonden, was blind, maar nu zie ik.”

Het Fonteinfeest van Filosofenfontein

Tracing Grace 2.0 krijgt een (tweede?) vervolg in het Fonteinfeest van Filosofenfontein Heverlee.

Genoemd in de eerste planning van mijn tweede tocht, gaf de projectwerkgroep vrij snel aan dat de context van het Fonteinfeest een betere aanleiding was om op bezoek te komen. Natuurlijk kom ik graag langs op het moment dat men op zijn best is. De context van het project leren kennen, de sfeer opsnuiven: daarvoor riep ik Tracing Grace in het leven.

De geplande afspraken moesten toch weer aangepast aan de realiteit van de zaterdag. ‘Een bezoek met de fiets’ werd ‘zorgen dat ik voldoende op tijd was’, omdat een uitvaart met koffietafel niet uit mijn agenda konden worden gewist.

Verschillende mensen waren al aan de wandeling begonnen. Er hangen op een aantal plaatsen natuurfoto’s. Met zorg zijn ze opgehangen. Ik besteed er (misschien te) weinig aandacht aan, omdat ik de betrokken mensen wil begroeten en wil gerust stellen dat ik er ben.

Tracing Grace als ritueel

Om vijf uur wil men immers het ‘Tracing Grace-ritueel’ houden in de kapel. Het woordgebruik charmeert me. Het bewijst dat ze goed hebben begrepen dat het brengen van een persoonlijke boodschap van het ene project naar het andere geen nietszeggend gebaar is. Ook het zingen of musiceren van Amazing Grace vormt intussen een warme ketting. Het touw, samengesteld uit bijdrages van alle projecten waar ik kwam, heeft intussen al een flinke lengte.

Wat de persoonlijke boodschap betreft: Ik heb ze die namiddag nog op tijd bij de P.E. Maria Magdalena in Mortsel kunnen ophalen. Tom Schellekens gaf me er een sleutel mee, als symbool om ook in Heverlee toegang te krijgen en een vurige gemeenschap te kunnen vormen.

Ik krijg twee liedboeken mee, inclusief CD. “Onze liederen ontvouwen de spirituele schoonheid van Filosofenfontein als poort tot zingeving. Dit willen we doorgeven aan het volgend project dat je bezoekt op jouw Tracing Grace-route. Ze laten ons rijk repertorium aan liederen horen, gezongen door ons koor, met eigen geschreven teksten en op muziek gezet door leden van onze kapelgemeenschap, namelijk Kris Gelaude (tekst) en Arnout Malfliet (muziek). Zo hopen we mensen te bereiken die we anders niet bereiken en op die manier onze spiritualiteit te delen. Op dit Fonteinfeest hopen we dan ook dat de verschillende kunstvormen die we hier aanbieden inspirerend mogen zijn voor elkeen hier aanwezig en iets laten proeven van ons geloof dat alle verstand te boven gaat.”, licht de projectverantwoordelijke^[2] toe.

Guido Rooseleer, een natuurfotograaf, deelt met ons zijn passie hoe hij de foto’s maakte die hier ophangen. Hij gaat daarin zeer ver, steekt er enorm veel tijd in, maar het resultaat is prachtig! Kris Gelaude draagt enkele van haar gedichten voor. Het geeft me de gelegenheid haar te danken voor de verfrissende vorm waarin ze bijbelse taal verwoordt.  De samenzang met koor blijkt te worden ingekort. Heb ik me weer te veel laten gaan?

Bonte Avond op het fonteinfeest

Net als bij de andere bezoeken houd ik er van de context van Amazing Grace te geven, het gedicht van Wim Christiaens voor te dragen en aan de hand van op zijn minst één stukje touw een project in de aandacht te brengen. Wellicht hadden we een lied méér gezongen, als ik op mijn bijdrage beknibbeld had. De aardenwerking markering waarmee ik het spoor van Tracing Grace achterlaat, wordt in dank aangenomen.

Na de toespraak is er een maaltijdbuffet, samengesteld door vrijwilligers. Meer dan zestig mensen sluiten aan. Ook het dessertenbuffet is rijk gevuld.

‘s Avonds komt de gemeenschap verrassend uit de hoek met een Vrij Podium. Ze hebben hierin een mooie traditie, zo blijkt. In deze editie komen Koningin Mathilde en een (ander) Brussels ketje persoonlijk op bezoek. Dat is lachen geblazen. Omdat het een tijd geleden was dat de fonteinvrienden nog konden samenkomen, haalde iemand met een fotoprojectie herinneringen op aan de door Filosofenfontein afgelegde weg. Muziekstukken larderen de avond. Ieders talent wordt geapprecieerd.

Ik geniet van de gastvrijheid van Sabine en haar man. Het is een luxe voor de parochie-assistent die ik ben, om op zondagochtend te kunnen uitslapen en ‘pas’ om half elf in een viering te hoeven zijn.

De economische insteek van het Evangelie

Ides Nicaise gaat voor in de niet-eucharistische viering. Vanuit zijn spiritualiteit, die bij de recente viering van zijn emeritaat te weinig aan bod kwam, legt hij het accent op de economische insteek van het evangelie. Dat is het thema van de viering. Ides, wiens hoofdonderzoeksgebied het sociaal beleid was, met bijzondere aandacht voor de relaties tussen onderwijs, arbeidsmarktbeleid en sociale inclusie, heeft in de keuze van zijn teksten een mooi evenwicht gevonden tussen evangeliefragmenten en duiding. In het evangelie komt zijns insziens economie voor in vier verschijningsvormen: De economie van het vertrouwen, van de generositeit, van de wederkerigheid en de verantwoordelijkheid.^[3] De gekozen liederen zijn afgestemd op de inhoud en maken de viering des te meer tot een mooi geheel.

Na de viering volgt er nog een kerkberaad. In een open dialoog krijgt de kapelgemeenschap de kans het beleid te bevragen en bij te sturen. Hoe geïnteresseerd ik ook ben, ik wil de open gesprekscultuur niet besmetten met mijn aanwezigheid. Per slot van rekening ben ik een vreemde eend in deze bijt. En er zijn genoeg thema’s om te bespreken. Ik zou er teveel ‘in de weg’ lopen.

Ik maak, net als vlak voor de viering, nog even gebruik van de mogelijkheid de natuurfoto’s te bekijken en haal zo mijn schade in dat gisteren niet gedaan te hebben. De fotograaf heeft ze allemaal samengezet, omdat hij signalen had opgevangen dat sommige mensen geïnteresseerd waren in een foto. Het unieke van het moment dat op de foto is vastgelegd, krijgt een grotere dimensie als je weet dat hij alle foto’s maakt op het eigenhandig aangelegde natuurgebied van één hectare, de oude zandgroeve', een biotoopontwikkelingsproject in Korbeek-Lo bij Leuven. Om de putter of distelvink te kunnen fotograferen, plantte hij de lievelingsdistels aan het diertje. Ook de droom om de vogel in de sneeuw te fotograferen (en zo door de natuur het zelfde lichteffect te laten geven als in de indeep- fotografie techniek) wist hij te verwezenlijken. Dat is niet alleen een kwestie van geduld en kunnen wachten tot het nog eens sneeuwt!

Als ik de website https://www.deoudezandgroeve.be bezoek, herken ik de gepassioneerde man die met een enorme werkijver fantastisch veel mooi verzet krijgt.

Raf Lust

26 oktober 2021

^[1] Een beknopt verslag van het Tracing Grace event op Filosofenfontein is hier te vinden op de site van Space for Grace. Voor meer uitleg rond Tracing Grace , klik hier.

^[2] De volledige Tracing Grace toespraak van Sabine Van Huffel is te vinden via deze link.

^[3] De tekst staat gepubliceerd op de website van Filosofenfontein via deze link.