31e zondag (2024) – Het dubbelgebod van de liefde
Frank Cuypers
Gongsignaal - Kruisteken + verwelkoming:
Goedemorgen beste mensen. Wij weten ons samen in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Genade en vrede voor ieder van jullie. Welkom op deze rustige herfstzondag in de mooie omgeving van Filosofenfontein. Wij zingen samen het openingslied nummer 101, en wij staan daarvoor recht.
Openingslied: 101 – Heerlijk is het te loven de Heer
Inleiding
Wij zijn bijna aan het einde van het kerkelijk jaar; bijna ook aan het einde van het evangelie van Marcus. Kort na de lezing van vandaag begint het lijdensverhaal. Tijd om af te ronden. Tijd om samen te vatten. Dat is wat Jezus vandaag doet in het evangelie. Hij vat de hele Thora samen in 2 geboden: heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand en met heel uw kracht. En Heb uw naaste lief als uzelf. Met dit dubbelgebod van de liefde stuurt Jezus ons op weg. Maar leven naar Gods wil is een weg van vallen en opstaan. Wij zijn kwetsbare mensen. Aan het begin van deze viering keren wij ons tot God met heel ons hart en onze aandacht.
En wij bidden om ontferming.
Lofzang: 115 – Bidden wij over dit huis
Ik nodig jullie uit even in stilte te bidden.
Openingsgebed
Vader zijt Gij van al wat leeft
En Schepper van al wat adem heeft,
Maar wij leven los van de hemel,
En waar wij uw Geestesadem ontberen,
Lopen wij vast in eigen zaken en zorgen.
Open ons hart voor de adem van uw liefde,
Open ons oog voor de vlam van uw licht,
Open ons oor voor de roep van uw stem,
Opdat onze handen zich openen
En wij zullen delen
Het leven dat wij ontvingen. (S. de Vries)
Evangelie: Mc 12, 28b – 34
Een van de schriftgeleerden die naar hen geluisterd had terwijl ze discussieerden, en gemerkt had dat hij hun correct had geantwoord, kwam dichterbij en vroeg: “Wat is van alle geboden het belangrijkste gebod?” Jezus antwoordde: “Het voornaamste is:“Luister, Israël! De Heer, onze God, is de enige Heer; heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand en met heel uw kracht.” En daarna komt dit: “Heb uw naaste lief als uzelf. Er zijn geen geboden belangrijker dan deze.” De schriftgeleerde zei tegen hem: “Inderdaad, meester, wat u zegt is waar: Hij alleen is God en er is geen andere god dan Hij, en Hem liefhebben met heel ons hart en met heel ons inzicht en met heel onze kracht, en onze naaste liefhebben als onszelf betekent veel meer dan alle brandoffers en andere offers.” Jezus vond dat hij verstandig had geantwoord en zei tegen hem: “U bent niet ver van het koninkrijk van God.” En niemand durfde hem nog een vraag te stellen.
Tussenzang: 527 – Leer van de liefde
Homilie
“Wat is van alle geboden het belangrijkste gebod?” vraagt de schriftgeleerde aan Jezus. De Thora kent niet minder dan 613 geboden en verboden die zowat alle levensterreinen bestrijken, en de rangorde van die regels was een voortdurende bron van discussie. Het was dus geen slecht idee van de schriftgeleerde om deze vraag aan Jezus voor te leggen. Zoals zo vaak verwijst Jezus in zijn antwoord naar bestaande teksten. Voor het eerste gebod citeert Hij letterlijk de woorden van Mozes uit het boek Deuteronomium. En ook het tweede gebod was al gekend. “Gij zult uw naaste beminnen als uzelf” wordt reeds vermeld in het boek Leviticus. Jezus zegt op dus zich niets nieuw. Maar het nieuwe is dat Jezus de twee geboden – God liefhebben en de naaste liefhebben – samen brengt en naast elkaar plaatst. Dit is het dubbelgebod van de liefde. Het is de essentie van het nieuwe verbond van God met alle mensen, het verbond dat Hij, Jezus Christus tot stand brengt met zijn leven, zijn dood en zijn verrijzenis.Wij bekijken het antwoord van Jezus nog wat van dichterbij. Hij begint met: “Het eerste is: Hoor Israël!” Het begint dus met horen, luisteren, aandacht besteden aan. Houden van - van God, van jezelf, van de ander - impliceert allereerst aandacht besteden aan, openstaan voor. Je naaste liefhebben is naar de ander met zo'n aandacht luisteren dat die ander voelt dat je werkelijk geïnteresseerd bent in hem of haar, in zijn of haar welzijn, in wat hem of haar bezig houdt. Luister naar God, luister naar jezelf, luister naar je naaste.Dan volgen de verschillende dimensies van “houden van”: liefhebben met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Wanneer we beminnen met geheel ons hart, gaat het om de diepte van onze emoties en de oprechtheid van onze intenties. Het hart is het centrum van onze gevoelens, en dit aspect van liefde roept ons op om authentiek te zijn. Het vraagt om kwetsbaarheid en de moed om onszelf bloot te stellen. Dit betekent dat we niet alleen liefde geven, maar ook ontvangen, en dat we ons verbinden met anderen op een manier die ons raakt. Het hart vraagt om passie, betrokkenheid en de bereidheid om te investeren in de relaties die ons omringen.Beminnen met geheel je ziel is liefde die ons verbindt met iets dat groter is dan onszelf, of dat nu God, het universum of de mensheid is. Deze liefde is een drijfveer, een inspiratiebron die ons aanmoedigt om te handelen vanuit ons diepste verlangen naar verbinding en eenheid. Het roept ons op om te streven naar een leven dat in overeenstemming is met onze waarden en ons hogere doel.Beminnen met geheel je verstand betekent dat we ons bewust zijn van wat liefde inhoudt. Het is niet alleen een emotionele ervaring, maar ook een intellectuele. Dit houdt in dat we onze overtuigingen en waarden onderzoeken. Hoe verhouden onze gedachten zich tot de liefde die we belijden? Dit betekent ook dat we bereid zijn om onszelf en anderen te begrijpen, om te luisteren en open te staan voor nieuwe perspectieven. Het is de liefde die ons aanmoedigt om te leren, te groeien en ons te verdiepen in wat het betekent om mens te zijn. We lezen verder in het antwoord van Jezus: ”En daarna komt dit: Heb uw naaste lief als uzelf.”Jezus stelt de liefde tot God en tot de medemens op gelijke hoogte. Je kunt niet God liefhebben en geen aandacht hebben voor je naaste. En ook niet omgekeerd: je kunt niet zeggen: ik ben altijd goed geweest voor mijn medemensen, dus mag ik God vergeten. Het is een voortdurende heen en weer beweging. Bij Matteüs horen we Jezus zeggen: “Al wat gij gedaan hebt voor een dezer geringsten van mijn broeders hebt gij voor Mij gedaan.” In onze naaste ontmoeten wij Jezus, in Hem ontmoeten wij God. En Jezus sluit af: “Er zijn geen geboden belangrijker dan deze.”Deze slotzin bepaalt waar het eigenlijk om gaat: deze twee geboden zijn de grondslag van de hele wet en de profeten. Jezus maakt de wet en de profeten niet overbodig. Maar Hij kadert ze onlosmakelijk in de twee geboden. Mensen vinden het vaak makkelijker om duidelijke regels te volgen, aan bepaalde normen te voldoen, om zich een goede christen te kunnen noemen. Het evangelie van vandaag maakt duidelijk dat dat niet voldoende is. De klemtoon ligt op God én je naaste beminnen.De schriftgeleerde antwoordde dus juist toen hij zei: de liefde tot God en je medemens gaat boven alle brand- en slachtoffers.We kunnen het belang hiervan niet onderschatten: van alle grote godsdiensten is het christendom de enige godsdienst die godsliefde en naastenliefde centraal stelt. De samenvatting van de hele Thora en de profeten in deze twee kernboodschappen spreekt ons aan op onze verantwoordelijkheid. Het inspireert om voortdurend naar de kern te gaan, niet te blijven hangen aan regeltjes en details.Ik heb dat voor mijzelf vertaald naar een zeer eenvoudige wet: “Liefde is ... er zijn. Er zijn voor God en er zijn voor de ander”. Die wet inspireert mij om mij elke dag in te zetten voor mijn gezin en familie, voor mijn team en collega’s op het werk, voor de kapelgemeenschap van Filosofenfontein… Dat zorgt voor een gevulde agenda. Maar, waar ik ook ben, die agenda kan nooit zo vol zijn dat er geen tijd en aandacht zou kunnen zijn voor de mens, de naaste, van de eerstvolgende ontmoeting.Amen.
Offerande: Kaarsjes – Muziek: Haendel – CD1 – Concerto no 6 in B flat major for harp HWV294 –Allegro moderato – nr 23
Bij de gaven: 149 – Oergebaar
Groot Dankgebed: 159 – Gij, de grond van ons vertrouwen
Communie: CD Chants de la prière à Taizé – Adoramus te, o Christe – Track 2
Communie: 558 Liefde eenmaal uitgesproken
Gebed:
Sticht vrede, God,
geef geluk, zegen en genade,
liefde en barmhartigheid
voor ons en voor heel uw volk Israel.
Zegen ons, Vader,
zegen ons allen
met het licht van uw genegenheid.Want met dàt licht hebt Gij,
Eeuwige onze God,
ons gegeven
een tora van leven:
liefde voor goedertierenheid,
liefde voor gerechtigheid,
voor zegen en barmhartigheid,
voor leven en vrede.Laat het goed zijn in uw ogen
uw volk Israel te zegenen,
ten allen tijd
op welk uur ook,
met uw vrede.Gezegend zijt Gij,
Eeuwige God,
die zijn volk met vrede zegent. Sytze de Vries. Het rijk alleen P. 283
Zegen
