Deze beschouwing wordt de laatste in deze reeks, getiteld ’Space for Grace-project’. In januari 2021 zijn we gestart met het project ’Filosofenfontein Heverlee op nieuwe wegen’ dat gesponsord werd door Porticus en gecoördineerd werd door het IPB. Met acht enthousiaste trekkers hebben we dat project vorm gegeven binnen onze gemeenschap en verschillende wegen geëxploreerd zoals:
- agora als ontmoetingsplaats voor uitwisseling rond spirituele thema’s, fysisch of online,
- huis-, tuin- en wandelvieringen als eigentijdse vormen van alternatieve liturgie,
- actualiteitscafés, als aanzet tot concrete acties voor maatschapppelijke veranderingen,
- kunst- en cultuurbeleving als toegangspoort tot spiritualiteit,
- vernieuwing van de website, inclusief sociale media, als poort tot de digitale wereld
Externe omstandigheden (zoals corona, tijdelijke verhuis naar de Jezuïetenkerk, de zoektocht naar een nieuwe plek …) alsook interne monitoring (via bevraging, kerkberaad, denkdag) daagden ons uit heel creatief te zijn en bij te sturen waar nodig. Officieel eindigde het project op 1 juli 2022 (dit betreft de begeleiding vanuit Space for Grace en de netwerking met de andere projecten), maar we sluiten het project pas echt af eind juni 2024 om de activiteiten goed en wel te integreren in onze bestaande werking en ook om de toekomst van onze plek mee vorm te geven. Want de verhuis naar een andere plek zal onze gemeenschap pas echt op nieuwe wegen zetten en dat willen we dit jaar grondig voorbereiden vanuit de werkgroep ‘Toekomst van Filosofenfontein’ in nauwe dialoog met onze gemeenschap, onder meer door een denkdag op 16 maart 2024 te organiseren.
Hieronder willen we terugblikken en vooruitblikken op het Space for Grace-project en willen we ook onder woorden brengen wat dat project teweeggebracht heeft in onze kapelgemeenschap. We doen dat aan de hand van een SWOT-analyse: dit betekent dat we de sterkten, de zwakten, de opportuniteiten en de bedreigingen (risico’s) beschrijven. We beperken ons hier tot het project zelf (de bovenvermelde activiteiten), wetende dat Filosofenfontein veel meer betekent (denk maar aan onze liturgie, het koor, het avondprogramma, het leerhuis …). Niettemin mogen we besluiten dat het Space for Grace-project een belangrijke dynamiek in onze gemeenschap heeft teweeggebracht. Vanuit die dynamiek willen we de volgende maanden hoopvol onze toekomst uitbouwen!
De Space for Grace-projectgroep
Sabine V.H., Ides N., Frank C., Jef S., Lut S., Marcel B., Rik N., Jacqueline D.b.
SWOT-analyse van het Space for Grace-project
Sterkten
Een inhoudelijk sterke en esthetisch verzorgde liturgie vormt reeds lang de spil van onze kapelgemeenschap. Ze is bron van en aansporing tot persoonlijke geloofsvorming en tot breed maatschappelijk engagement. De coronaperiode, het op termijn loslaten van onze ’plek‘ en het SfG-project vormden een wake-upcall en brachten een nieuwe dynamiek in drie bewegingen.
1. Een ’sense of urgency‘ rond de toekomst van de gemeenschap. Het bevragen van onze identiteit en van onze kernopdracht wordt nog sterker een zaak van iedereen.
2. Flexibiliteit en verruiming van het aanbod. Uit noodzaak ontdekten we de digitalisering (o.a. de zoomvieringen), uit overtuiging verbreden we onze focus (klimaatrechtvaardigheid) en uit toekomstgerichtheid experimenteren we met vieren (o.a. huis- en wandelkerken).
3. Beweging naar buiten. Ons huis blijft wijd open en tegelijk verlaten we met enkele activiteiten (o.a. het actualiteitscafé) onze vertrouwde kapel. We verbreden onze communicatie en ons netwerk, versterken onze zichtbaarheid en streven naar verbinding met verwante organisaties.
Zwakten
De gemiddelde leeftijd van de mensen in Filosofenfontein is hoog. Daardoor is het niet evident om zoveel mogelijk mensen actief te betrekken bij genomen initiatieven. Er rust heel veel op de schouders van een kleine groep ‘trekkers’.
De gemeenschap van Filosofenfontein heeft een lange gedeelde geschiedenis en vormt een hechte groep, waardoor het niet evident is voor nieuwe mensen om zich te integreren. Dat hebben we duidelijk ervaren bij het initiatief van de huiskerken. Nieuwe mensen ervaren die teveel als een Filosofenfontein-gebeuren, voelen zich niet thuis in de groep en haken dan af.
De snelle veranderingen in onze samenleving (o.a. geloven is een privé-zaak geworden, men bindt zich niet meer gemakkelijk aan één groep …) vereisen een fundamentele bevraging en een nieuwe visie op geloven. Die kan zich dan gaan vertalen naar gepaste, andere praktijken. Dergelijke fundamentele bevraging is in het Space for Grace-project niet echt gebeurd.
Opportuniteiten
De vraag naar zingeving in de samenleving blijft groot terwijl de kerk deze zinzoekers niet bereikt. Hier bieden onze Space for Grace-projecten nieuwe opportuniteiten. Zo tonen onze actualiteitscafés aan hoe we ons zinvol kunnen engageren in actuele thema’s zoals armoede, klimaatrechtvaardigheid, etc., terwijl onze kunsttentoonstellingen en muziekoptredens onze ziel raken als brug naar het onnoembare. Ze openen een poort naar zingeving en spiritualiteit. De verhuis van onze gemeenschap naar een andere plek, mogelijk naar de Dominicanen in Leuven stad, opent nieuwe opportuniteiten om andere groepen en vooral jonger volk aan te trekken (dichter bij de studenten), om nieuwe verbindingen te leggen met lokale gemeenschappen zoals de Dominicanen zelf, en nauwer samen te werken met organisaties in de buurt zoals UP. Daardoor vergroten we ons werkterrein en onze draagkracht door de werklast te verdelen. Maar vergeten we vooral niet ons wederzijds te laten inspireren door de ander! In die synergieën ontkiemen nieuwe draden van kerk-zijn.
Risico’s
De voorziene herbestemming van het domein en gebouw van Filosofenfontein dwingen ons om een andere ‘plek’ te zoeken. De meest voor de hand liggende optie lijkt momenteel een verhuis naar het Dominicanenklooster in Leuven te zijn, waar men ons met open armen ontvangt. Ondanks die garantie zetten we op die manier een stap in het ongewisse: hoe bewaren we maximaal de eenheid van de gemeenschap? Wie zal Marcel Braekers opvolgen, en zal die opvolger zich even vernieuwend en democratisch willen/kunnen opstellen? Zullen we meer in het vizier komen van de institutionele Kerk, die nu reeds af en toe in aanvaring komt met vernieuwende gemeenschappen (cfr. het conflict met Buizingen)? Hoe dan ook, komt de institutionele Kerk in klerikaal stormweer terecht – terwijl wij tot op vandaag in alle vrijheid hebben kunnen zoeken naar nieuwe liturgie-vormen.
