24e zondag (2022) zoeken naar wie verdwaald is? Lc. 15
Marcel Braekers
Openingszang 374
Begroeting
Ik wil deze viering beginnen met een diepe zorg die bij velen onder jullie leeft en die ook mij erg bezig houdt. Het is de bezorgde vraag omtrent uw kinderen die door jullie met veel zorg en toewijding werden opgevoed en die ook de fundamentele waarden die ze kregen op hun beurt doorgeven, maar die alles van hun christelijke opvoeding overboord hebben gegooid of het stilletjes laten uitdoven. Zij kregen op hun beurt weer kinderen die in een totaal areligieuze sfeer opgroeien. Tegelijk delen we de overtuiging dat een volwassen geloof mensen kracht en troost geeft, dat het helpt om in crisistijden overeind te blijven en een bron van geluk en schoonheid biedt. Je zou willen dat je kinderen dat mochten beleven zoals je het zelf dagelijks ervaart. Als ouder zie je hoe die kinderen in deze tijd hun weg proberen te vinden, hoe ze moeten opboksen tegen allerlei dreigingen van deze tijd, hoe ze zoeken naar stabiliteit in zichzelf en in hun relaties. Je zou hen willen helpen, goede raad willen geven, eventueel wijzen op het belang van geloven, maar ik vrees dat ze u als ouderwets en onaangepast bezien.
Hoe is het mogelijk dat op zo’n korte tijd de tijdsgeest zo snel kon veranderen? Hoe kon op zo’n korte tijd op alle gebieden een kloof groeien tussen de generaties? Waarin geloven onze kinderen, wat is hun houvast en zijn ze daarin zo verschillend van wat we zelf belangrijk vinden? Een gesprek over die thema’s is heel belangrijk, maar ook moeilijk om het in alle sereniteit te kunnen voeren. Uw kinderen zitten immers in de fase van actie, van drukte en snelle communicatie en misschien voelen ze een stil verwijt om de heel andere weg die ze volgen. In dat opzicht is de situatie heel anders tegenover de kleinkinderen. Die kijken helemaal onbevangen naar het leven en zijn nieuwgierig hoe je als grootouders leeft en denkt. Soms is een diep gesprek met hen gemakkelijker dan met je eigen kinderen.
Al deze vragen en bedenkingen overvielen mij bij het lezen van het evangelie van deze zondag. Jezus vertelt drie prachtige verhalen die mij meer waard zijn dan een hele bibliotheek vol wijsheid. Het zijn drie verhalen over verliezen en terugvinden. Mooi, maar daar nijpt ook het schoentje als ik ze lees in de context van vandaag.
Gebed om aanwezigheid 115
Openingsgebed
God onze Vader,
Gij bekrachtigt ons op nieuwe wegen,
Als onze weg is afgesneden.
Ook al kost onze nieuwe geboorte ons pijn,
Nieuwe onzekerheid,
Al keren wij ons liefst zo snel mogelijk
Naar de koestering van wat wij menen te bezitten,
Laat ons niet los en ontdek in ons
Nieuwe vreugde, een nieuw verlangen.
Houd ons uw Zoon voor ogen,
In zijn ontferming over mensen,
Maak ons trouw aan Hem, die uw Woord gestalte gaf.
(Naar S. de Vries, zolang wij ademhalen p.132)
Lucas 15, 1 – 32
Lied 579 Gij met uw onverwacht woord
Homilie
Parabels zijn open verhalen die altijd weer nieuwe inzichten bijbrengen volgens de evoluerende tijdsgeest en de persoon die ze leest. Bij het lezen van deze drie overbekende parabels trof mij dat het telkens gaat over verliezen en terugvinden. De munt hoorde thuis in een rij die de vrouw in haar sluier meedroeg, het schaap liep ooit mee in de kudde en de jongste zoon woonde in een veilige, geborgen thuis vooraleer hij besloot weg te gaan. Spiritueel gezien gaan deze verhalen over mensen die in een gelovig milieu werden opgevoed, dit vaarwel zegden en na enige tijd terugkeerden. Maar geldt dat nog voor onze Westerse samenleving? Is het niet zo dat de goede herder zijn 99 schapen in de steek heeft gelaten maar dat ene nog altijd niet heeft gevonden? En heeft de jongste zoon niet het huis verlaten zonder ooit terug te keren? Toen ik 40 jaar geleden over deze parabels preekte, wees ik erop hoe belangrijk het is dat je op een bepaald ogenblik afscheid neemt van wat je in de opvoeding meekreeg en dat je volwassen wordend op zoek moet gaan naar een nieuwe invulling van je geloof, zoals de jongste zoon afscheid nam en pas dankzij de breuk de echte liefde van zijn vader ontdekt die altijd naar hem was blijven uitzien. Zou ik dat vandaag nog kunnen preken? En de parabel van de goede herder werd voor mij het oerverhaal waarop ik mijn leven wilde enten. Ik ging psychologie studeren en wilde zoals de herder gaan zoeken naar degenen die om allerlei mentale en spirituele redenen verloren waren gelopen. Zou dat traject vandaag nog zinvol zijn? De schoonheid en de wervende kracht van deze parabels bezorgen mij vandaag de nodige kopzorgen. De interpretatie die men er vele eeuwen aan heeft gegeven klopt niet meer. Men sprak altijd vanuit het zelfverzekerde zoeken, verliezen en op een nieuwe manier herontdekken, maar die tijd is voorbij.
En toch vind ik het belangrijk om deze prachtige verhalen te blijven vertellen. Om iets van hun kracht en hoop te laten aanvoelen grijp ik even terug op het lied dat we na het evangelie zongen:
Gij met uw onverwacht woord, waarom bezoekt Gij mij?
Omdat Gij liefde zijt en niet alleen wilt blijven daarom roept Gij ons aan –
Dat wij om U geven.
Oosterhuis maakt in dit lied een merkwaardige bocht. Hij beschrijft de ontmoeting van God en mens niet als de spirituele zoektocht van de mens naar God zoals traditioneel in de mystiek is beschreven, maar omgekeerd, Gods hartstochtelijk zoeken naar ons. Zoals een vrouw die heel haar huis veegt om de verloren munt terug te vinden, zoals de toegewijde herder die geen schaap laat verloren gaan of zoals de tedere vader die blijft uitkijken of zijn zoon misschien terugkeert, zo is de God van Jezus. En elke keer eindigt de parabel met een vreugdemoment vb. als de vader zijn zoon in de armen sluit, de herder zijn afgedwaald schaap op de schouders draagt. Helpt mij deze gedachte bij de vele vragen over de evolutie van de generaties en de scheiding van de wegen? Ik denk niet onmiddellijk maar misschien wel op lange termijn. Ik heb de indruk dat ook bij de oudere generatie de omkering waarover de parabels spreken slechts af en toe doordringt. Is het geloof dat we hebben doorgegeven gedragen door die hartstocht of was het ook maar een soort systeem, een wereld- en mensvisie die is achterhaald? Deze parabels wijzen slechts op twee elementen: het besef dat God hartstochtelijk op zoek is naar het hart van mensen. Een hartstocht die onvoorwaardelijk en grenzeloos is. Of je nu verloren bent gelopen, of je rebels Hem de rug toekeert, of je omwille van kwetsuren of intellectuele obstakels Hem de rug toekeerde, Hij blijft naar je uitzien, Hij stelt geen vragen maar wil je alleen maar in zijn armen sluiten. En het tweede element is de vreugde die met deze ervaring gepaard gaat. Ik heb de indruk dat onze generatie te weinig dit heeft beleefd en dus ook niet heeft uitgestraald. Zoveel kerkelijke uitspraken, rituelen, geloofsboeken hebben dat verduisterd maar misschien ook onze eigen oppervlakkigheid. Onze kinderen hebben zich losgerukt van een tijdsgebonden visie die ze als beknellend hebben ervaren, maar die misschien ook voor ons niet zo bevrijdend was.
Het is nooit te laat om in dat opzicht een bekering door te maken, want indien we aan volgende generaties iets hebben door te geven dan is het dat ene: dat er een God is die hartstochtelijk van ieder van ons houdt. Hoe dat precies is en waarin je dat voelt kan zo verschillend zijn. Maar het heeft te maken met vreugde en dus ook met onbezorgdheid. Misschien als we dat puur kunnen voelen, het beleven en voorleven, misschien dat we dan een kleine bijdrage leveren voor allen die na ons komen.
Laten we daarom deze bezinning afsluiten met het opnieuw zingen van lied 579
Groot dankgebed: Wie zullen wij aanbidden, in: Stilte zingen p.420, H. Oosterhuis + refrein 125
Na de communie 839
