22ste zondag (2025) Wie zichzelf verhoogt, zal vernederd worden
Hendrik Van Moorter
Welkom allemaal.
Laten we beginnen met ons samen- zijn hier te heiligen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
In het evangelie van Lucas van vandaag zijn we samen met Jezus te gast bij een vooraanstaande farizeeër, die hem heeft uitgenodigd om te komen eten. Er zijn nog vele voorname farizeeërs en Schriftgeleerden. We kunnen ons proberen een beeld te maken van wie daar zo allemaal aan tafel lag. Allemaal mooi uitgedost voor dit bijzondere moment en Jezus in zijn wellicht eerder sjofele kledij. Al snel geeft hij hen en ons een aantal belangrijke levenslessen. Want wie anders zou de hemel dragen dan zij die knielend groter worden.
We zingen lied 001 Heerlijk is het te loven de Heer - Openingsvers
De eerste lezing uit de Wijsheid van Jezus Sirach 3,17- 18; 20; 28- 29, brengt Jezus’ thema voor vandaag reeds ter sprake. Wie macht heeft moet nederig en met zachtheid luisteren naar wie zwak in het leven staat.
We luisteren naar de eerste lezing.
Het belang van dat luisterend oor ervoer ik eens op een bijzondere manier op de camino naar Compostela. Ik was twee dagen alleen in een stad en werd er zoals in alle steden geconfronteerd met bedelaars. Voor het eerst in mijn leven besloot ik bij enkelen van hen te gaan neerzitten. Ik luisterde naar hun verhaal. En toen gebeurde het, hun doffe ogen begonnen te stralen, hun wezenloze gelaat kwam tot leven. Als een stem van die drenkeling, van dat stuk wrakhout dat een mens blijkt als hij mij aankijkt.
We zingen lied 514 Stem als een zee van mensen
Gebed (Huub Oosterhuis)
Laat ons bidden-
dat in ons allen de gezindheid groeien mag
van Jezus Christus;
dat wij elkander hoogachten en verdragen;
dat wij liever kwetsbaar zijn dan hardvochtig,
liever machteloos en zonder aanzien
dan ontoegankelijk en hoogmoedig.
Laat ons bidden
om nederigheid en mildheid
in de omgang met alle mensen;
om trouw aan allen die ons ontrouw zijn,
om vergevingsgezindheid en geduld.
Leer ons elkaar te verontschuldigen.
Geef ons de kracht,
het leed van anderen te dragen.
Inleiding op het evangelie van Lucas 14, 1, 7- 14
Het evangelie van Lucas is opgebouwd als een reis van Jezus naar Jeruzalem. Onderweg wordt Jezus voorgesteld als een rondreizende leraar, zoals de Griekse wijsgeren rondtrokken met in hun zog hun leerlingen. We zijn in het evangelie van vandaag al over de helft van Jezus’ reis. Hij is al goed gekend en vele mensen komen naar hem luisteren. Hij onderricht hen en geneest allerlei zieken. Hij heeft het daarbij al aan de stok gehad met tegenstanders onder de farizeeën en Schriftgeleerden. Nu wordt hij echter door een vooraanstaand farizeeër uitgenodigd om bij hem te komen eten.
Jezus gaat daar blijkbaar vlot op in. Hij voelt zich waar dan ook vrij om zijn boodschap te verkondigen. Hij gaat om met de verschoppelingen van de maatschappij, maar beweegt zich ook in de hogere kringen. In deze kringen trekt zijn optreden bijzondere aandacht precies omdat hij zoveel met de verschoppelingen optrekt. Ondermijnt hij niet hun gezag?
Jezus gaat de confrontatie aan met hun wereldbeeld. Hij brengt een wereld omgekeerd:
De wijze woorden en het groot vertoon,
de goede sier van goede werken,
de ijdelheden op hun pauwentroon
de luchtkastelen van de sterken:
al wat hoog staat aangeschreven
zal Gods woord niet overleven
We zingen lied 316 Deze wereld omgekeerd
Lezing uit het evangelie van Lucas 14, 1, 7- 14
homilie
Er zijn vele genodigden en ze houden Jezus scherp in het oog. Nog scherper is zijn blik. Hij ziet hoe velen streven naar de beste plaatsen aan tafel. En dat nodigt Hem uit om iets van zijn boodschap door te geven. Hij sluit daarbij aan bij de ervaring en het gedrag van zijn toehoorders.
Zijn eerste les luidt: als je een voorname plaats hebt weten te bemachtigen, maar de gastheer wijst je terug, ben je beschaamd en vernederd. Andersom als de gastheer je een meer voorname plaats toewijst, word je gewaardeerd ten overstaan van allen die getuige zijn.
Deze lering van Jezus is doorgedrongen in de spreekwoorden van onze taal.
Wie zichzelf verhoogt, zal vernederd worden.
Wie zich vernedert, zal verhoogd worden.
In het Koninkrijk van God, dat Jezus voor ogen heeft, moeten machtigen hun macht ten dienste stellen van de zwakke. Maar het streven om de eerste te zijn komt Hij zelfs tegen onder zijn eigen leerlingen.
Ook in onze tijd proberen mensen in de nabijheid van machtige mensen te komen. Dat kan erg gênant zijn als je door die machtige persoon wordt genegeerd. Velen proberen met vleierij in de gunst te komen van wie de macht heeft. Vele ja- knikkers maken een dictator groot.
Maar de moed die Jezus hier vertoont, kan ons inspireren, zoals we het herkennen in het optreden van paus Franciscus. Hij zocht verschoppelingen op, vluchtelingen, gevangenen, mensen in armoede, oorlogsslachtoffers. En hij nam duidelijke stellingen in waarbij hij het optreden van sommige regeringsleiders veroordeelde.
Jezus gaat in de lezing nog een stap verder.
Hij roept op om niet je rijke vrienden en familie uit te nodigen om te komen eten, maar armen, kreupelen, verlamden en blinden. Zij kunnen je niets teruggeven vanuit hun ellende en precies dat zal je gelukkig maken.
Is het niet zo dat het ons meer voldoening geeft om iets te doen voor een ander zonder iets terug te verwachten?
Het moet shockerend geweest zijn voor de notabelen die Jezus aanhoorden. Zoals overal ter wereld en in alle tijden, zullen zij een goed uitgebreid netwerk hebben gehad, met vele andere vooraanstaanden en rijke vrienden.
Jezus roept op om mensen uit te nodigen waar deze notabelen met verachting op neer keken. Het was hun overtuiging dat de ellende waarin sommige medemensen leefden, hun eigen schuld was. Een beeld dat deze mensen ook zichzelf hadden eigen gemaakt. Is het geen stelling die nu nog wordt gehoord en verdedigd. Daar gaat Jezus tegenin en Hij herstelt de verschoppelingen in hun waardigheid als mens.
De idee dat het hun eigen schuld is als mensen in armoede leven, wordt in onze tijd tegengesproken door o.a. père Joseph Wresinski, een katholieke priester. De eerste opdracht is voor hem de mensen in armoede hun waardigheid als mens terug te geven. Hij groeide zelf op in een gezin dat armoede kende en ging leven tussen mensen in nog meer extreme armoede. Daaruit groeide de beweging ATD, vierde wereld.
In het boek “De armen zijn de kerk” lezen we: “Alle mensen die de armen echt vooruit geholpen hebben, hebben hen allereerst bevrijd van zichzelf. Ze hebben hun hun waardigheid en zelfvertrouwen teruggegeven. Ze hebben in hun geloofd, en hen ervan overtuigd dat ze geen schuld hadden aan de beroerde situatie die de geschiedenis hun als erfdeel had nagelaten.”
Deze houding vraagt veel nederigheid. We weten niet hoe mensen in ongelukkige omstandigheden geraken.
Tafelgebed 150 Die naar menselijke gewoonte
Onze Vader
Vredeswens
Communielied 553 Gij die geroepen hebt -licht- Groter dan ons hart
Voor hen die kracht uitstralen, liefde geven, recht doen, dat zij staande blijven in ons midden.
Gij die tegen alle schijnbaar noodlot in, ons vasthoudt
Laat ons niet leeg en verloren en zonder uitzicht,
doe ons opengaan voor het visioen van vrede,
dat sinds mensenheugenis ons roept.
We zingen lied 553: Groter dan ons hart, Gij die geroepen hebt “licht”
Gebed
Omdat tussen mensen
lijden en dood niet het laatste zijn,
maar liefde en medeleven,
zorgen voor elkaar,
zorgen voor wie verzwakt is,
dankbaar voor wat was,
dankbaar om de liefde die er is
in die zorg voor elkaar.
Alleen in die handen
durven we ons overgeven.
Zegen
