 |
Eén van de groepen waar we vanuit Filosofenfontein solidair mee willen zijn, zijn gevangenen en geïnterneerden. België is al meermaals door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en andere rechtbanken veroordeeld geweest voor het schenden van de rechten van gedetineerden en geïnterneerden. De overbevolking van gevangenissen, de verwaarlozing en het gebrek aan voorbereiding op de vrijlating zijn regelmatig in het nieuws. Een andere schande is het schrijnend tekort aan psychiatrische zorg voor geïnterneerden: dit zijn mensen die een misdaad begaan hebben maar ontoerekeningsvatbaar zijn en eigenlijk thuis horen in een forensisch psychiatrisch centrum. |
Vanuit Filosofenfontein proberen we een bescheiden steentje bij te dragen aan een meer menswaardig leven voor deze mensen: ons koor gaat bv. jaarlijks vieringen verzorgen in Leuven Centraal en in Bierbeek; sommigen onder ons bezoeken regelmatig gevangenen.
Twee mensen uit onze gemeenschap, Jean-Pierre en Agnès Rammant, zijn actief in ‘Art Without Bars’, een vzw die zich toelegt op kunstbeoefening met gedetineerden en forensische patiënten. Tijdens ons actualiteitscafé van 2 mei kregen we verhalen en videofragmenten die ons achter de tralies meevoerden.
Art Without Bars ontstond in 2000 en werkte al gauw in gans Vlaanderen – zelfs tot in de vrouwengevangenis van Rijsel. Jammer genoeg bracht de communautarisering van de penitentiaire zorg alleen maar een verschraling: AWB werkt momenteel zonder erkenning of subsidies, uitsluitend met vrijwilligers en giften, en krijgt zelfs moeilijk toegang tot gevangenissen. De werking is dan ook deels verschoven naar ex-gedetineerden. We kregen via foto’s en videomateriaal een concrete voorstelling, zowel van het proces (hoe wordt er met de doelgroep gewerkt, en wat betekent dat voor de betrokkenen) als van het product (eenvoudige beelden in papier-maché, schilderijen, tekeningen, schaduwtheater...). Het grote verschil met ergotherapie is dat er in groep gewerkt wordt, en dat de groep vorm geeft aan het project.
Het enthousiasme van de vrijwilligers valt op, ondanks de moeilijke omstandigheden. Agnès: “een aanzienlijk deel van de gedetineerden zijn buiten-gewone persoonlijkheden die tot zelfexpressie kunnen bewogen worden én anderen kunnen bewegen tot iets positiefs. Kunst confronteert de deelnemers met essentiële waarden, en maakt het gesprek daarover mogelijk. De eerste stap is het kritisch nadenken over het leven. De volgende stap kan een engagement zijn als ‘ambassadeur’ van AWB, naar andere (ex-)gedetineerden en naar de samenleving toe. Idealiter is het ook een springplank naar re-integratie en zelfs tewerkstelling.”
Na de pauze ging het gesprek verder over de inspirator van AWB, picpus-missionaris Hubert Lanssiers, wiens boek ‘Los dientes del dragon’ ('De tanden van de draak') momenteel in het Nederlands vertaald wordt. Als kind moest Hubert tijdens WO-II met zijn ouders naar Frankrijk vluchten, maar later zocht hij als missionaris de oorlog weer op in Vietnam en Cambodja. Hij ontsnapte er aan de dood bij een bombardement. In 1964 vertrok hij naar Peru waar hij gevangenis-aalmoezenier werd. Hij kwam op het idee om in de hel van de Peruaanse gevangenissen het leven wat leefbaarder te maken met kunst en artisanale projecten: iets wat hem de bijnaam ‘engel van de gevangenen’ zou opleveren. Door zijn diplomatie (hij kreeg toegang tot de kring rond de toenmalige dictator Fujimori) kreeg hij ook honderden mensen vrij die onterecht gevangen zaten op beschuldiging van terrorisme door het Lichtend Pad.
Pater Lanssiers was meer een doener dan een prediker. Als aanhanger van de bevrijdingstheologie en activist voor mensenrechten werd hij destijds ook door de Kerk genegeerd, wat verklaart dat hij nu in Europa nog onbekend is. Zijn begrafenis in 2006 bracht in Lima honderden mensen bijeen, terwijl ze in de Vlaamse media haast ongemerkt voorbijging.
Omdat onze actualiteitscafés geen vrijblijvende onderonsjes willen blijven geven we de lezer nog twee tips mee:
- Je kan Art Without Bars steunen met een gift op IBAN BE23 7340 1475 2291
- Je kan eventueel ook wat van je tijd en talenten doneren met vrijwilligerswerk. Neem gerust contact op via https://nl.artwithoutbars.be/contact/
