27 februari 2022: 8e zondag (2022)
Wijze Woorden (Lc 6,
39-45)
Lisette
Monard
Begroeting
Openingslied
568: (tekst: H. Jongerius/ muziek: F.J.
Thrupp)
Wij zoeken U als wij samenkomen
hopen dat Gij aanwezig zijt,
hopen dat het er eens van zal komen:
mensen in vrede vandaag en altijd.
Wij horen U in oude woorden,
hopen dat wij uw stem verstaan,
hopen dat zij voor ons gaan verwoorden
waarheid en leven, de bron van bestaan.
Wij vragen U om behoud en zegen,
hopen dat Gij ons bidden hoort,
hopen dat Gij ons adem zult geven:
geestkracht die mensen tot vrede bekoort.
Inleiding
Wij horen u in oude woorden, hopen dat wij uw
stem verstaan.
De
lezingen van vandaag, deze 8e zondag in het
jaar, hebben als rode draad: wijze oude woorden.
De eerste lezing komt uit het boek ‘De wijsheid
van Jezus Sirach’. Sirach zou zijn boek
geschreven hebben rond 200 voor Christus en dit
boek behoort tot de zogenaamde Bijbelse
wijsheidsliteratuur. De wijsheid van Jesus
Sirach bevat praktische en morele regels en
aansporingen voor een verantwoord leven.
In het evangelie rapporteert Lucas wijze woorden
van Jezus. Lucas schreef zijn evangelie tussen
de jaren 80 en 100 na Christus, meer dan 50 jaar
na het leven van Jezus. Het is ook weer een
fragment uit de vlakterede. Vorige zondag kregen
we uit die vlakterede vrij confronterende
oproepen te horen van Jezus, terwijl ik in het
evangelie van vandaag eerder goede raad lees,
een boodschap voor meer sociaal bewogenheid.
In beide lezingen zijn het inderdaad oude wijze
woorden opgetekend zo’n twee duizend jaar
geleden. En dat brengt me bij het onderwerp van
de Agora, die we op 10 januari hielden op
initiatief van Marcel. Ter herinnering: Marcel
kaartte aan dat hij vaak te horen krijgt: waarom
moet die Blijde Boodschap toch verhuld worden in
van die antieke beelden en verhalen die een
gewone mens niet meer begrijpt en ook niets meer
zeggen? Marcel merkte op dat het niet voor de
hand liggend is de diepere boodschap te
verwoorden, met dezelfde diepgang en dezelfde
aanspreekbaarheid.
Nu is het mooie en verrassende in de lezingen
van vandaag met toch een zekere ouderdom, dat
aangebrachte uitspraken en beelden ons in deze
tijd helemaal niet zo vreemd voorkomen en met de
meeste zijn we bovendien vertrouwd.
Eerste lezing:
Uit het boek ‘de wijsheid van Sirach’ 27, 4 -7
Tussenzang: Psalm
92 : Een lied voor de sabbat.
Het is goed de HEER te loven, uw naam
te bezingen, Allerhoogste, in de
morgen te getuigen van uw liefde en in
de nacht van uw trouw,
bij de klank van de tiensnarige harp en
bij het ruisend spel op de lier.
U verheugt mij, HEER, met uw daden, ik
juich om wat uw hand verricht.
Hoe groot zijn uw daden, HEER, hoe
peilloos diep uw gedachten. Het
dringt tot de dommen niet door en
dwazen kunnen het niet vatten:
dat de wettelozen als onkruid gedijen en
de onrechtvaardigen bloeien alleen om te
worden verdelgd, voor altijd.
U, HEER, bent eeuwig verheven, maar
uw vijanden, HEER, uw vijanden gaan te
gronde en wie onrecht doen, worden
verstrooid.
U geeft mij de kracht van een wilde stier, met
pure olie ben ik overgoten. Mijn oog ziet op
mijn aanvallers neer, mijn oor hoort de
angstkreet van mijn belagers.
De rechtvaardigen groeien op als een palm, als
een ceder van de Libanon rijzen zij omhoog. Ze
staan geplant in het huis van de HEER, in de
voorhoven van onze God groeien zij op.
Zij dragen nog vrucht als ze oud zijn en
blijven krachtig en fris.
Zo getuigen zij dat de HEER recht doet, mijn
rots, in wie geen onrecht is.
Evangelie: Lucas 6,
39-45
Homilie
Ik
wil graag deze homilie starten met een verhaal
“De drie zeven van Socrates”.
Socrates, de Griekse wijsgeer, liep eens door
de straten van Athene. Plotseling komt een man
opgewonden naar hem toe. “Socrates! Ik moet je
iets vertellen over je vriend die…”.
“wacht eens even”, onderbreekt Socrates
hem. “Voordat je verder gaat. Heb je het
verhaal dat je mij wilt vertellen gezeefd door
de drie zeven?”
“De drie zeven? Welke drie zeven”, vraagt de
man verbaasd.
“Laten we het proberen”, stelt Socrates voor.
“De eerste zeef is de zeef van de waarheid.
Heb je onderzocht of het waar is wat je mij
vertellen wilt?”
“Nee, ik hoorde het vertellen en…”
“Ah juist! Dan is het toch zeker wel door de
tweede zeef gegaan? De zeef van het goede? Is
het iets goeds wat je over mijn vriend wilt
vertellen?”
Aarzelend antwoordt de man: “Eh nee, dat niet.
Integendeel…”
“Hm”, zegt de wijsgeer. “Laten we dan de derde
zeef gebruiken. Is het noodzakelijk om mij te
vertellen wat jou zo opwindt?”
“Nee, niet direct noodzakelijk”, antwoordde de
man.
“Welnu”, zegt Socrates glimlachend. “Als het
verhaal dat je vertellen wilt, niet waar is,
niet goed is en niet noodzakelijk is, dan wil
ik het liever niet weten. Ik raad je zelfs aan
het te vergeten.”
Jezus Sirach zegt het directer: “Als je
een zeef schudt komt er afval tevoorschijn, als
een mens spreekt komt de drek van zijn gedachten
naar boven.”
We leven in een tijd, waarin we overstelpt
worden door heel veel communicatie via allerlei
kanalen: kranten, tv, sociale media, ... Door de
bomen zien we het bos niet meer. Ooit zei de
Italiaanse schrijver Umberto Ecco bij de opkomst
van het internet dat de overvloed aan informatie
een vorm van censuur is, een individuele mens
kan het niet allemaal meer behappen. De goede
raad van Sirach zou ik naar nu vertalen als:
laat ons vooral die overvloed aan informatie die
ons overspoelt, steeds met een kritische blik
bekijken, aftoetsen van waar de info komt, het
niet allemaal zomaar aannemen en zeker niet
mensen op basis hiervan een label geven. De drie
zeven kunnen hierbij van nut zijn.
Sirach zegt ook “Prijs een mens niet vóór je
zijn overwegingen gehoord hebt, want daaraan
wordt een mens getoetst.” Voor mij is dit een
aansporing om vooral te luisteren naar onze
medemensen en niet direct klaar te staan met een
oordeel of zelfs veroordeling. Luisteren naar
wat mensen beweegt, aandacht hebben voor hun
verhaal en oppassen voor het poneren van
stellingen die mensen, getekend door hun
levenservaringen en omstandigheden, kunnen
kwetsen, kortom respect hebben voor iedereen.
De wijze woorden van Jezus, uit het Lucas
Evangelie, zijn zonder meer nog steeds zeer
relevant voor onze moderne samenleving.
Een aantal zijn gemeengoed geworden in ons
taalgebruik: zoals de splinter in het oog van je
broeder of zuster zien, terwijl je de balk in je
eigen oog niet opmerkt, of nog: waar het hart
vol van is daar loopt de mond van over, ... . De
uitspraak: ‘Kan de ene blinde de andere blinde
leiden? Vallen ze dan niet beiden in een kuil? “
kennen we natuurlijk van het treffende tafereel
op het schilderij van Breugel:
Bij de stelling “Een leerling staat niet boven
zijn leermeester; pas als iemand zich alles
heeft eigen gemaakt, zal hij de gelijke zijn van
zijn leermeester”, daarbij wees Marcel in zijn
homilie in de viering van 3 maart 2019, erop dat
de leermeester die hier bedoeld wordt, Jezus is.
Voor de leerlingen moet Jezus blijvend als
voorbeeld gelden, de leerlingen moeten zich daar
niet boven voelen staan. Vanuit die achtergrond
worden de andere raadgevingen concreter. Al deze
spreuken zijn niet bedoeld voor de anderen, maar
raken ieder van ons die volgeling wil worden,
aldus Marcel.
Jezus waarschuwt ons dat we best eerst naar ons
zelf kijken, naar de balk in onze ogen,
vooraleer we de andere met de splinter
bekritiseren. Het is immers zo gemakkelijk zich
te ergeren aan fouten van andere mensen en zo
moeilijk om eigen fouten te erkennen.
We moeten in ons eigen hart durven kijken en op
zoek gaan naar de goede schat, het mooie. Mensen
zijn niet volmaakt, en het vraag van ons wel
inspanning om het kwade, het boze in ons, te
onderdrukken. Daarvoor kunnen we kracht putten
in de verbondenheid met Jezus, de wijnstok
waarop wij, mensen, als ranken geënt zijn, de
wijnstok die levenskracht geeft, waardoor we
rijke vruchten kunnen dragen.
Geïnspireerd door de blijde boodschap, moeten we
blijven inzetten op het zoeken naar het goede,
zowel bij ons zelf als bij alle medemensen, om
niet te oordelen en niet te veroordelen.
Marcel,
die mijn eerste versie van de homilie nalas, gaf
als commentaar dat hij met de vraag bleef
zitten: waarom beginnen mensen zich te ergeren?
Wat is de bron daarvan en waarom ziet men te
weinig het mooie en goede dat er leeft? Marcel
verwees naar wat Augustinus ergens in een preek
schreef: als men het oog verliest op wat
essentieel is, begint men de kleine kanten meer
te zien en zich eraan te ergeren. Als men dus
het contact verliest met het blijde of
bevrijdende van de boodschap die Jezus bracht,
krijgt men meer oog voor splinters.
Veel
mensen van alle leeftijden hebben het moeilijk
in deze bijzondere tijden met veel deprimerend
nieuws, we hoeven de krant maar open te slaan:
de vreselijke oorlog in Oekraïne, de pandemie
die maar traag bedwongen wordt, de
corona-beperkingen, de record-inflatie, de hoge
energieprijzen, de schandalen rond
grensoverschrijdend gedrag, de kinderdrama’s, de
klimaatcatastrofes, ... Het is nu des te
belangrijk om oog te hebben voor de zorgen van
de mensen om ons heen en, soms met kleine
gebaren, er te zijn voor onze naasten.
Laat mij deze homilie afsluiten met een sterke
boodschap uit de apocalyps “zie , Ik maak alles
nieuw”. Want hoe duister de wereld rondom ook
is, Hij zal steeds het Nieuwe scheppen in het
leven van een mens, want Hij houdt van
verrassingen.
En kijk, gelukkig zijn de donkere winterdagen
bijna voorbij, de lente staat voor de deur. De
natuur ontwaakt. Het blijft elk jaar een wonder.
Ik word elke keer weer blij als ik de eerste
sneeuwklokjes en krokussen zie open bloeien. Zo
hoopvol! Laat ons de Heer danken voor de
schoonheid van de natuur .
Lied: Irish
Blessing (J. Moore)
May
the road rise to meet you
May the wind be always at your back
May the sun shine warm upon your face The rains
fall soft upon your fields
And until we meet again, until we meet again
May God hold you in the palm of his hand
And until we meet again, until we meet again
May God hold you in the palm of his hand
May the sun make your days bright
May the stars illuminate your nights
May the flowers bloom along your path
Your house stand firm against the storm
And until we meet again, until we meet again
May God hold you in the palm of his hand
And until we meet again, until we meet again
May God hold you in the palm of his hand
Vrije voorbeden
Wereldgebed
Onze Vader
Lied: Jesus bleibet
meine Freude - JS Bach
Om te eindigen: Wat
zijn de goede vruchten (Zingt Jubilate
431)
Wat
zijn de goede vruchten,
De liefde en de vreugde,
de vrede allermeest,
geduld om te verdragen
en goedertierenheid,
geloof om veel te vragen,
te vragen honderd uit;
geloof om veel te geven,
te geven honderd in,
wij zullen leren leven
van de verwondering:
dit leven, deze aarde,
de adem in en uit,
het is van Gods genade
en zijn lankmoedigheid.
En wie zijn ziel niet prijsgeeft
maar vasthoudt tot het eind,
wie zijn bestaan niet kruisigt,
hoezeer hij levend schijnt,
hij gaat voorgoed verloren,
het leven dat hij koos
is tevergeefs geboren
en eindigt vruchteloos.
Maar wie zich door de hemel
laat helpen uit de droom,
die vindt de boom des levens,
de Messiaanse boom
en als hij zich laat enten
hier in dit aardse dal,
dan rijpt hij in de lente
tot hij vrucht dragen zal.
Zegen
van Marcel
Dankwoord
Aankondigingen
|