10 April 2020: Goede vrijdag

       Goede Vrijdag 2020 -  De diepste stilte

Kris Gelaude


Lieve tochtgenoten,

Reeds toen ik kind was, werd ik getroffen door de stilte op Goede Vrijdag.
De bezigheid die overal werd stilgelegd. Geen gelui van klokken of van bellen. Het leven dat die dag in sourdine werd voortgezet.

Een stilte die we, in de uitbundigheid van het hedendaagse bestaan, lang niet meer nodig achtten. Of misschien zelfs niet meer kennen. Maar de bedreiging die sinds kort en overwacht ons doen en laten verstoort, werpt ons terug op wat een mens maar is. Heel even wordt ons duidelijk gemaakt wat wij altijd horen te weten, dat wij het leven niet in handen hebben. En dan valt er die stilte, waar velen de voorbije weken en misschien nog steeds moeten aan wennen. De stilte van de wereld die tot zwijgen komt. De stilte van de ingehouden adem. De stilte van de grote kwetsbaarheid. De stilte van het afgematte zwoegen van al degenen die het grootste leed trachten te helen.

Ook al zal het in geen enkel nieuwsbericht zo genoemd worden, toch is voor mij de stilte waarmee we nu leren omgaan, tegelijk de stilte van Goede Vrijdag. Of liever, de stilte die altijd verweven en verwant is met het lijden. Want in alle omstandigheden kent het diepste lijden ook de diepste stilte. Een ervaring waar de lijdende zich vaak alleen in voelt. En die zelfs de geliefden niet kunnen wegnemen. Er is geen enkel middel en geen enkel antwoord tegen opgewassen. Soms kunnen zij alleen maar machteloos aanwezig zijn en toekijken. Het is precies ook die kant van het lijden, daar waar men niet kan ingrijpen, die de wereld zo beangstigt. Waardoor men er zich van afwendt. Behalve wanneer het onontwijkbaar dichtbij komt, zoals in deze tijd.

Voor wie er bij stilstaat, zijn de verhalen over hoe mensen van overal, op dit ogenblik in eenzaamheid lijden en moeten sterven, zonder de liefdevolle nabijheid van geliefden, en de beelden over hoe zij ook zo dienen te worden begraven, schokkend en diep aangrijpend. Het is een eenzaamheid die onze menselijkheid aantast en die verweer oproept.

In Jezus’ stervensverhaal, het verhaal van Goede Vrijdag, staat alles wat Hij doormaakt voor het universele lijden, dat in de mensengeschiedenis nooit heeft opgehouden te bestaan. En het staat niet in het minst voor het ongeziene lijden, voor het lijden dat anderen wordt aangedaan en voor het ongeheelde. Ook de weg die Hij moest gaan in diepe eenzaamheid, weerspiegelt die universele eenzaamheid. Vandaag, als zelden voordien, kunnen wij het zien met onze eigen ogen en het bijna aan de lijve voelen. Hij heeft doorstaan wat mensen vandaag moeten doorstaan. En even verscheurd en machteloos als nu moesten zijn geliefden toekijken. Misschien kan in de menselijke liefde en de menselijke onmacht van deze dagen, meer dan ooit ook de goddelijke onmacht en de goddelijke liefde oplichten. Want Jezus’ dood was niet het einde.

Mogen vandaag dan alle lijdenden en rouwenden in hun diepste wanhoop toch een uitgestrekte hand ervaren.

Moge deze lijdensweek en wat er rondom ons gebeurt, een diepere schroom en onvoorwaardelijke betrokkenheid wekken in ons, bij alle lijden, dichtbij en veraf.

Mogen wij doen, overal waar nodig is en waar het kan, wat wij zingen in het lied ‘Laat iemand hen dragen’: ‘Een vuur aansteken dat kilte doet wijken..., zorgzaam het licht doorgeven... en blijven, niet weggaan in de donkere nacht’.

‘Eén blik nog
naar de hemel,
maar met gesloten ogen.
En dan een laatste zucht,
waarin die vraag
over de lippen komt:
‘Waarom God,
hebt Gij mij verlaten?’
Ze vat de diepste schreeuw
van mensen samen,
terwijl God machteloos
en zwijgend luistert.
Hij zelf
is het gelaat geworden
van het lijden.
En daarom ook de enige
die mee de dood ingaat.
Hij zelf de ongekende, diepste grond
van het vertrouwen.’