------
Welkom
------
Liturgie
------
Vorming
------
Historiek
------
Archief
------
Kalender
Share-project
------





23 Juni 2019: Sacramentszondag

       Tafelmanieren (1 Kor 11, 17-34)

Jan Degraeuwe


Openingszang 546 :” Lied over de plaats waar wij bijeengekomen zijn.”


Inleiding

Het is vandaag Sacramentszondag. We vieren elke zondag eucharistie, maar vandaag wil de kerk de aanwezigheid van Jezus in de eucharistie op bijzondere wijze vieren. Als lezingen kiest de kerk dan ook vaak één van de verhalen over de broodvermenigvuldiging. Soms kiest men voor het elfde hoofdstuk uit de eerste brief van Paulus aan de Korintiërs. Daarin staat de oudste tekst van het nieuwe testament over de eucharistie. We zullen vandaag de eer aan Paulus geven. Laten we daarom samen het stukje uit het “Lied van Paulus” lezen.

Huub Oosterhuis, uit “Lied van Paulus”

Ik zag ons aan één tafel, mannen, vrouwen,
zacht, ongesluierd, zonder schele ogen,
knechten en heren, en geen eerste plaatsen.
En allen dronken uit één zelfde beker.
Ik zag, God zal het mij ten goede houden,
wat nog niet is: zijn geest die velen tot
één lichaam maakt, één mensheid nieuw geboren,
messias-lichaam, aan de dood voorbij.



La predica di San Paolo
Jacopo Bassano (1515 - 1592)

Wie was Paulus? Op het schilderij van Bassano zie je Paulus bij zijn prediking. Het is een klein schilderij (45 x 37), maar het vertelt veel over Paulus en zijn boodschap. Uit zijn houding en zijn wapperend haar blijkt dat hij vol energie aan het spreken is. Over de hoofden van zijn toehoorders richt hij zich als het ware tot het grote dreigende gebouw. De zuilenrij vertegenwoordigt de Grieks-Romeinse cultuur. Paulus is vertrouwd met deze wereld, maar hij weet dat zijn boodschap met joodse wortels er niet gemakkelijk zal aanvaard worden. Om zijn boodschap te brengen wil Paulus geen geleerde woorden gebruiken of kneepjes uit de welsprekendheid toepassen; hij wil het evangelie verkondigen. Paulus werkt graag met scherpe tegenstellingen om zijn boodschap over te brengen. In het begin van de eerste brief aan de Korintiërs zegt hij: “Wat in de ogen van de wereld dwaas is, heeft God uitgekozen om de wijzen te beschamen; wat in de ogen van de wereld zwak is, heeft God uitgekozen om de sterken te beschamen.” (1 Kor. 1: 27) Paulus zegt tegen ons: “Wat in jullie ogen dwaas is, is niet dwaas, wat in jullie ogen zwak is, is niet zwak. Jullie zijn niet in staat om de mogelijkheden van het dwaze en het zwakke te zien. In jullie denken, spreken en handelen wordt de zwakheid weggedrukt.” Vooraan op het schilderij zit een gehandicapte man. Wie zou hij zijn? In de Handelingen wordt verteld hoe Paulus in Lystra een man die sinds zijn geboorte verlamd was, opriep om te lopen. Ik denk dat Bassano hem hier vooraan heeft geschilderd om aan de zwakheid een ereplaats te geven. Dan zijn er ook nog de toehoorders. In de gemeenten die Paulus stichtte, hadden vrouwen een belangrijke functie. Basssano heeft hen hier talrijk afgebeeld. In zijn prediking richt Paulus zich tot iedereen: “Denk eens aan uw roeping, broeders en zusters. Onder u waren er niet veel die naar menselijke maatstaf wijs waren, niet veel die machtig waren, niet veel die van voorname afkomst waren.” (1 Kor. 1: 26) Vanuit hun eigen zwakheid beseffen de luisteraars dat Paulus erkenning vraagt voor wie in de ogen van de wereld niet van tel zijn.

Laten we nog eens rustig kijken naar het schilderijtje terwijl we het refrein van lied 772 “Voor kleine mensen is hij bereikbaar” zingen.


Inleiding op de “Wijsheid van Jezus Sirach”

In Korinte nodigden welgestelde mensen vrienden en kennissen uit voor een gemeenschappelijke maaltijd, maar de rijkere vrienden kregen betere schotels dan de armere kennissen. Als de genodigden christenen waren, werd na zo’n maaltijd de eucharistie gevierd. In de Grieks-Romeinse maatschappij, maar ook in de Bijbel was er kritiek op deze discriminatie tussen rijken en armen. In de “Wijsheid van Jezus Sirach” staan richtlijnen over het gedrag aan tafel. “Wijsheid van Jezus Sirach” werd omstreeks 180 vóór Christus geschreven. De wijsheid van Jesus Sirach bevat praktische en morele regels en aansporingen voor een verantwoord leven en een juiste levenshouding. Het stukje over tafelmanieren sluit goed aan bij de kritiek die Paulus zal geven op de gemeenschappelijke maaltijden in Korinte. Na de lezing zingen we lied 541 “Neemt en eet met elkaar”.

Sirach 31, 12-18, 22


Inleiding op de lezing uit de eerste brief aan de Korintiërs

Het oudste getuigenis over het laatste avondmaal is een tekst die we willen koesteren. Het testament van Jezus die vraagt hem te gedenken door het brood en de beker te delen, is ons dierbaar. In het elfde hoofdstuk van de eerste brief aan de Korintiërs lijkt dit getuigenis de sluitsteen tussen twee bogen. Twee bogen waarin Paulus het gedrag van Korintiërs stevig op de korrel neemt. Om dit tot uiting te laten komen, heb ik twee lectoren gevraagd dit stuk voor te lezen.

1 Kor 11, 17-22
1 Kor 11, 23-26
1 Kor 11, 27-34


Homilie

Het eerste deel van de lezing zit gevat tussen “ik kan u niet prijzen” en “Moet ik u soms prijzen? Dat doe ik in geen geval.” Paulus verwijt aan de Korintiërs dat ze de sociale scheidingen en discriminaties in stand houden. De terechtwijzing die Paulus maakt steunt op een scherpe tegenstelling, die in de Naardense Bijbelvertaling erg duidelijk is. “Maar zoals ge nu op één plaats samenkomt is dat niet een eten van de maaltijd des Heren; want ieder neemt bij dat eten eerst de eigen maaltijd tot zich, zodat de een honger lijdt en de ander dronken is.” Paulus stelt de maaltijd des Heren tegenover de eigen maaltijd. De partijen waarover Paulus in het begin spreekt zijn dus enerzijds degenen die honger hebben en anderzijds degenen die dronken zijn. Paulus keurt de instandhouding van de ongelijke behandeling van rijken en armen af. Hij stelt de verachting voor de armen gelijk aan de verachting voor de gemeente van God. Wie mensen die niets hebben beschaamd maakt, minnacht de samenkomst rond de tafel van de Heer.

Gemeenschappelijk maaltijden op discriminerende wijze organiseren en dan eucharistie vieren is op onwaardige manieren de maaltijd van de Heer vieren. Het is je omgang met de anderen die maakt dat je op waardige of onwaardige wijze Jezus gedenkt. De wijn, geperst uit vele druiven en het brood, gemalen uit vele korrels is niet alleen het beeld van Jezus’ aanwezigheid, maar ook van onze eenheid rondom hem.

In de lezing uit Sirach hoorden we “Wees ijverig bij alles wat je doet, dan krijg je geen enkele ziekte.” In deze wijsheidstekst worden goede levenswandel en gezondheid met mekaar verbonden. Paulus doet iets analoogs door te zeggen dat het slechte gedrag van de Korintiërs tot ziekte en dood leidt. Hiermee benadrukt hij nog maar eens hoe belangrijk het samen delen en eten is.

Tot slot geeft Paulus een positieve aanbeveling: “Broeders en zusters, wees gastvrij voor elkaar wanneer u samenkomt voor de maaltijd.” In het Grieks staat er “wacht op elkaar”. Wachten op elkaar betekent dat de vluggerd zijn snelheid niet wil misbruiken om alles af te snoepen van de trage. Onze voorthollende maatschappij moet wat vertragen zodat de achterblijvers niet hopeloos ten onder gaan.

Laten we nog even terugkeren naar de sluitsteen van de lezing, het getuigenis over het laatste avondmaal. Gedenken is niet zomaar herinneren, maar actualiseren, het waar maken in je leven. Als we de maaltijd van de Heer vieren, moeten we deze verbondenheid ook in de maatschappij realiseren. Er rust een zware verantwoordelijkheid op ons als we deelnemen aan de maaltijd van de Heer. Denken we maar aan wat paus Franciscus zegt in Laudato si: “We moeten zowel naar de kreet van de aarde als naar de kreet van de armen luisteren. We kunnen er niet onderuit te erkennen dat een ware ecologische benadering altijd een maatschappelijke benadering wordt, die de gerechtigheid moet integreren in de discussies over het milieu.” Laten we dit indachtig zijn tijdens de brooddienst van deze viering.

Om Sacramentszondag te vieren zullen we vandaag vers gebakken brood delen.

Offerande. Muziek: 3de deel uit strijkkwintet op. 30 no. 6 van Boccherini (track 3)

Lied 149: Oergebaar

Tafelgebed: 151 “Christus de gestalte van God”

Communie. Muziek: 1ste deel uit strijkkwintet op. 11 no. 5 van Boccherini (track 5)

Lied 560 “Geen weg is te lang”

Gebed: Lied van Paulus


------