29e zondag (2018) wie
groot wil zijn moet dienaar van u zijn
(Mc. 10, 32 – 45)
Openingszang 568
Begroeting
Het
is wellicht ook u niet ontgaan dat er de
laatste tijd in onze dierbare
katholieke kerk scherpe tegenstellingen leven
en harde woorden worden gebruikt.
Daarbij is de persoon van onze paus Franciscus
een belangrijke oorzaak. De
bitsige strijd gaat echter veel dieper en
krijgt de laatste tijd vanuit de
Verenigde Staten een nieuwe impuls. Het begon
met de uitspraak dat ook echtgescheidenen
mogen communiceren. Vervolgens kwam het
homohuwelijk aan de beurt. Abortus en
euthanasie werden erbij gesleept, het gezag
van de paus en de behoefte aan
eenduidige richtlijnen. Toen daarbij in
Pennsylvenia een mega-schandaal uitbrak
in verband met seksueel misbruik door
priesters waarbij zelfs een
vooraanstaande kardinaal een belangrijke rol
speelde, was het hek helemaal van
de dam. Enerzijds is er paus Franciscus die op
een democratische manier meer
verantwoordelijkheid wil geven aan de lokale
bisschoppen en daarmee eigenlijk
gewoon de basisideeën van het Tweede Vaticaans
concilie doortrekt. Hij pleit
ervoor om een aantal van de opgenoemde
problemen lokaal op te lossen. Een wijze
idee want over een aantal morele kwesties
denkt men totaal verschillend in
Afrika of Amerika dan in Europa. Daarnaast is
er een groep van kardinalen en in
hun zog een hele trits bisschoppen, priesters
en gelovigen die eenduidige (conservatieve)
richtlijnen wensen die voor heel de wereld
gelden. Waar blijft anders die
eenheid? En wat is waarheid als men op
verschillende plaatsen een verschillend
antwoord geeft?
Men
gaat zelfs zover dat er petities de ronde doen
waarin wordt gevraagd deze paus
af te zetten. Een bekende conservatieve
kardinaal Burcke schrikt er niet voor
terug te stellen dat gehoorzaamheid aan de
leer (zijn leer) belangrijker is dan
wat de paus zegt. Men gaat dus zover dat men
tegen zijn eigen principes,
waarbij de pauselijke onfeilbaarheid hoog in
het vaandel stond, ingaat om eigen
ideeën door te drukken. Mgr. Vigano
beschuldigt de paus in een openlijk rapport
dat hij onvoldoende is opgetreden in de
pedofiliecrisis in de USA. Hij spreekt
zelfs over een homoseksuele lobby die achter
de schermen ageert.
Dat
alles is u vermoedelijk voldoende bekend. Wat
voor mij nieuw was, waren enkele
boeiende artikels in de Tablet waarin
beschreven werd hoe heel deze hetze te
maken heeft met een ernstige crisis die de
Amerikaanse samenleving treft. Men
wil die crisis oplossen door de kerk tot
stellingname te dwingen en daarmee
raakt ook ons wat zich ginder afspeelt. Daarop
wil ik dieper ingaan in deze
woorddienst. Ik had dit thema al enige tijd in
mijn hoofd en toen ik het evangelie
van vandaag las, vond ik dat het goed aansloot
bij dit thema: de leerlingen vragen
aan Jezus of ze later in dat Koninkrijk van
God aan zijn linker- en
rechterzijde mogen zitten. Maar Jezus wijst
hen terecht: ‘jullie weten dat
heersers misbruik maken van hun macht. Dat mag
bij jullie niet zijn: Wie groot
wil zijn moet dienaar van allen zijn’. Macht
en machtsmisbruik is van alle
tijden en speelt in deze kwestie een
belangrijke rol.
Smeekgebed 114
Gebed
Heer onze God,
Zie uw kudde van
voorttrekkende
schapen,
Zie haar herders en
behoeders.
Hervorm uw kerk zodat
zij
de moed heeft
Uw woord te doen, uw
hart
te volgen.
Dat zij niet over
mensen wil
heersen,
Maar in
dienstbaarheid
gerechtigheid doet.
Voor uw kerk bidden
wij
Dat zij in armoede en
zonder pretenties
Het dienstwerk mag
voortzetten
Dat Jezus aan alle
mensen
is komen verrichten.
Dat zij het evangelie
uitbeeldt
En tot geloof
inspireren.
Wij vragen het U in
Jezus
naam, uw Zoon en onze broeder.
Inleiding op de lezing
Op
dramatische manier beschrijft Marcus hoe het
misverstand rond de persoon van
Jezus toeneemt. Voor de derde keer voorspelt
Jezus dat Hij in Jeruzalem
gevangen zal worden genomen en door pijn en
vernedering zal worden getroffen.
Maar onmiddellijk reageren twee van zijn
leerlingen met de vraag of Jezus voor
hen een bijzondere plaats wil reserveren in
zijn ‘rijk’. Niemand begrijpt dus
hoe dramatisch de situatie is en wat
waarachtige navolging is. Blijkbaar geldt
dit tot op vandaag.
Evangelie Marcus 10,32 - 45
Lied 552
Homilie
Hebt
u ook het bericht gelezen dat enkele weken
geleden Steve Bannon een bezoek aan
het Europese parlement bracht? Hij kwam polsen
of een ultraconservatieve
Europese partij kon worden opgericht. Gelukkig
ving hij bot, maar je vraagt je
af wat er aan de hand is in de USA waarom deze
en andere acties, en wat heeft
dit met de kerk te maken? Toen onlangs Thomas
Piketty in Philadelphia sprak
over inkomensongelijkheid en de ongehoorde
concentratie van rijkdom in de
handen van een kleine elite, werd hij door een
professor theologie uitgemaakt
voor haatsaaier die stelde dat dit soort
communistische ideeën een zonde was
tegen het geloof.
De
USA kennen een andere geschiedenis dan wij
hier in het westen. Toen lang
geleden allerlei groepen migranten het land
introkken hadden die allemaal hun
eigen geloof en levensstijl bij. Italianen,
Ieren, Engelsen, Nederlanders,
Duitsers, latino’s, allemaal waren ze
christen, maar ook erg verschillend.
Katholieke blanken hadden zonder scrupules hun
zwarte slaven. Er groeide een
soort van romantisch katholicisme dat erg
paus-gebonden was. De Kerk kreeg een
stempel van liberalisme en diende als
bindmiddel voor de nationale eenheid.
Katholicisme in de USA ontwikkelde een eigen
stijl met eigen feesten zoals
Thanksgiving, eigen morele regels en
verschilde daarmee erg van wat wij hier
kennen. Belangrijk daarbij was dit type kerk
als cement diende voor een
onopgeloste identiteit.
Toen
de besluiten van het Tweede Vaticaanse
Concilie werden afgekondigd veranderde
er veel. De Kerk als godsvolk onderweg kreeg
een democratisch gezicht, dogma’s
konden worden geďnterpreteerd, de liturgie
kreeg een grondige opknapbeurt, enz.
Dat werd vlug gedempt door de opeenvolging van
twee behoudsgezinde pausen. Maar
precies hier nijpt het schoentje met de komst
van paus Franciscus, want paus
Franciscus roept op tot zorg om de armen, hij
legt een relatie tussen
milieubehoud en armoede (allemaal thema’s die
ervoor zorgen dat je van
communisme wordt verdacht) en hij pleit voor
decentralisatie inzake morele
kwesties. Nog maar pas veroordeelde hij het
principe van de doodsstraf en liet hij
de tekst daaromtrent in de Catechismus van de
Katholieke Kerk veranderen. In
feite trekt hij gewoon door wat op het Tweede
Vaticaans concilie werd beslist,
maar net dat zorgt in de USA voor een groot
probleem. Het land zit opgescheept
met een fundamentele verdeeldheid waarbij de
keuze voor Trump en de aanstelling
van rechter Cavenaugh niet toevallig zijn. Een
deel van de bevolking vindt dat
de Kerk terug voor eenheid moet zorgen. Steve
Bannon en kardinaal Burke vinden
elkaar in hun strijd voor een conservatief
herstel. Amerika heeft geen echte
identiteit waardoor geweld intrinsiek
verbonden is met de samenleving. Maar dat
gebrek aan identiteit is geëvolueerd tot een
religieus probleem. Toen dus het
seksueel schandaal rond kardinaal Mc Carrick
en een hele hoop priesters
losbarstte, nam de conservatieve vleugel dit
op om de strijd tegen de paus hard
te spelen. Bisschop Vigano beweerde dat hij
als nuntius de paus had ingelicht,
maar dat die niets had ondernomen. (Als ik
goed ben ingelicht stuurde hij zijn
rapport naar Benedictus en niet naar
Franciscus, maar tot daar.)
Waarom
vertel ik dit alles? Allereerst om u alert te
maken: ‘De kinderen van de
duisternis gaan met meer overleg te werk dan
die van het licht’ staat in het
evangelie. Niet alleen heeft deze paus dubbel
en dik onze steun nodig om
overeind te blijven. Maar het doet opnieuw
nadenken over fundamentele waarden
in ons geloof en hoe de besluiten van
Vaticanum II nog altijd wachten op
uitvoering. Altijd weer kan je in verslagen
van bisschoppelijke synodes lezen
hoe die bisschoppen ongemakkelijk worden als
de paus de verantwoordelijkheid
bij hen legt en weigert algemene uitspraken te
doen. Men is zoveel eeuwen gewoon
geweest te leven en te handelen in een
autoritair systeem. Aan de besluiten van
het concilie heeft men enkel lippendienst
bewezen, zodat men nu voor een
levensgrote opdracht staat. Het gaat dan om
het ernstig doordenken van morele
vragen, van liturgische regels en dogmatische
formuleringen. Het doortrekken
van die democratische ideeën is op de eerste
plaats een opdracht voor het
kerkelijk bestuur, maar ook voor elke lokale
gemeenschap.
Zo
komt de boemerang terug tot bij ons en krijgt
het evangelie van vandaag een
heel eigen, concrete invulling. “Wie groot wil
zijn, moet dienaar zijn.” Niet
alleen letterlijk door elkaar te helpen, je
moet ook dienaar zijn in de ideeën
die men heeft en die enkel waarde hebben als
ze elkaar dienen. Dienaar zijn is
verantwoordelijkheid opnemen en zich tegelijk
een klein deeltje te weten van
het grote mystieke lichaam en daarin
bescheiden gebaren van vrede,
vriendelijkheid en goedheid stellen. Laten we
daarom bidden opdat de Geest ons
daartoe mag bezielen.
Groot dankgebed 153
Lied na de communie 531