17 augustus 2014: 20e zondag door het jaar
Ontmoeting met de Kanaänitische vrouw (Mt,
15, 21-28)
Gond Mertens
Inleiding
Vandaag vertelt
Mt over de ontmoeting van Jezus met de Kanaänitische vrouw.
Wat heeft me in dit verhaal vooral getroffen? Hoe een moeder vecht
voor haar kind, het meest dierbare wat ze heeft, en hoe ze haast
het ononmogelijke doet om het te beschermen en te helpen in alle
omstandigheden
Als vrouw van allochtone afkomst,
roept de Kanaänitische de hulp in van een joodse man
Op zichzelf een ongewone situatie, want joden en heidenen lopen
niet zo hoog op met elkaar
Heb medelijden, Heer, zegt ze. Help mij, mijn dochter wordt vreselijk
gekweld door een demon
Jezus schijnt die vreemde vrouw eerst
volkomen te negeren en keurt haar zelfs geen woord waardig. Stel
je maar eens voor dat op de vraag om dringende hulp voor je kind,
je geen antwoord krijgt van iemand waarin je onvoorwaardelijk gelooft
en naar wie je vol verwachting uitkijkt
Na heel wat verwarring
krijg je uiteindelijk te horen, dat het redden en genezen van je
dochter niet binnen die persoon zijn opdracht of bevoegdheid ligt
daar sta je dan
wat nu? Een moeder laat zich niet zomaar afschepen
of afschrikken, integendeel ze geeft de strijd niet op
Bij het einde van een gelijkaardige situatie in het evangelie van
Mt prijst Jezus nadrukkelijk het diep vertrouwen van de Kanaänitische;
Vrouw, groot is uw geloof! Wat u verlangt, zal ook gebeuren.
In zijn boek: Vormen van religieuze ervaring schrijft William
James: 'Help!, help!', deze vraag (homilie van Marcel van vorige
zondag) verwoordt de echte kern van het religieus probleem.
Volgens de auteur is de oudste vorm van geloven, een kreet om hulp,
en al wat religie daarbij nog bedacht of toegevoegd heeft, is secundair
t.o.v. deze kreet
Hij zegt ook; Het kwaad is een integraal
bestanddeel van ons bestaan. Niet de voorstelling maar de
verlammende ervaring ervan maakt de behoefte aan hulp nog groter.
Je afkeren van dit kwaad en eenvoudig weg het goede doen is prachtig
zolang het werkt
Daarom zijn alle troostvolle gedachten en
optimistische redeneringen uiteindelijk ontoereikend en niet in
staat om hoopvol en bevrijdend te leren leven met diep verdriet,
tegenslag, ziekte, lijden en dood. De boodschap van een religie
moet even sterk aanspreken als de klacht en de kreet om hulp
Christendom en Boeddhisme zijn in essentie verlossingsgodsdiensten,
schrijft de auteur.
Zij roepen op tot inkeer en spirituele transformatie; richt je aandacht
naar je diepste zelf.
De mens moet afsterven aan een onwaarachtig leven om te kunnen worden
herboren tot een waarachtig, bevrijdend bestaan
Wij ervaren
immers vaak negatieve, duistere en vernietigende krachten in ons
en in de wereld
. De mens lijkt soms bezeten of dreigt te worden
overheerst door een vreemde wil(een demon
).
Paulus zegt het zo; Wat ik doe, doorzie ik niet, want ik doe
niet wat ik wil, ik doe juist wat ik haat. Jezus heeft macht
over die destructieve krachten maar zij niet over hem. Hij geeft
aan zijn apostelen de opdracht; om onreine geesten en demonen
uit te drijven en iedere ziekte en kwaal te genezen.
Kan een religie daadwerkelijk inspireren bij ons zoeken naar een
verlossend antwoord op de realiteit van het kwaad en biedt ze uitzicht
op een reeël menswaardig bestaan voor alle mensen nu en altijd?
Op enkele van deze gedachten en vragen wil ik wat dieper ingaan.
Gebed
Heer God, luister en zie naar
ons om!
Bevrijd ons uit duisternis en onmacht.
Laat niet het kwaad dat ons verdeelt en leeg maakt over ons komen.
Red ons uit de greep van al wat ons gevangen houdt en neerhaalt,
Breng ons thuis bij U.
Heer Jezus, Zoon van David, help mij!
Jij die medelijden hebt gehad met tollenaars , uitgestotenen,
zieken en zondaars ,
Jij die velen van hun kwalen hebt genezen,
Jij die aan de Kanaänitische vrouw hebt gezegd, zoals u gelooft
zal geschieden
Geef mij een groot geloof, verdiep mijn vertrouwen.
Leer mij de weg gaan naar mijn diepste zelf
en open dan mijn ogen voor het wonder
van Gods geboorte in mij.
Eerste lezing: Enkele gedachten
uit het Tibetaans boek van Leven en Sterven.
Een verandering
in de betekenis en de visie op onze samenleving is noodzakelijk
om deze wereld zowel politiek als economisch en sociaal te veranderen.
Het komt erop neer dat men de samenleving, het individu en zijn
relaties in een ander licht ziet. Een visie van heelheid moet het
individu de kracht geven om het bewustzijn te transformeren en daarmee
de samenleving. Maar die verandering moet beginnen bij ieder mens
apart; het moet voor hèm veranderen. ( David Böhm)
Ik loop door een straat.
Er is een diep gat in het trottoir
Ik val erin.
Ik ben verloren
ik ben radeloos.
Het is mijn schuld niet.
Het duurt eeuwig om een uitweg te vinden.
Ik loop door dezelfde straat.
Er is een diep gat in het trottoir
Ik doe alsof ik het niet zie.
Ik val er weer in.
Ik kan niet geloven dat ik op dezelfde plek ben.
Maar het is mijn schuld niet.
Het duurt nog lang voordat ik eruit ben.
Ik loop door dezelfde straat.
Er is een diep gat in het trottoir
Ik zie dat het er is.
Ik val er weer in
het is een gewoonte.
Mijn ogen zijn open.
Ik weet waar ik ben
Het is mijn schuld.
Ik kom er direct uit.
Ik loop door dezelfde straat
Er is een diep gat in het trottoir
Ik loop eromheen.
Ik loop door een andere
straat. ( Portia Nelson)
Homilie
De ontmoeting tussen Jezus en de Kanaänitische vrouw heeft
plaats in de streek van Tyrus en Sidon, aan de Midellandse Zee,
ten Noorden van Palestina (het huidige Libanon). Voor Joden
het land van de heidenen. Mt vertelt dit verhaal tussen twee
broodvermenigvuldigingen in. (Mt 14, 13-21 en Mt 15,32-39) Via een
opmerking van Jezus in 16,9: begrijpen jullie het dan nog
niet
onderstreept Mt het herhaaldelijk onbegrip van
de leerlingen en het hardnekkig ongeloof van het joodse volk.
Dit staat in schril contrast met het groot vertrouwen van een heidense
vrouw, een niet-Joodse
Zij (h)erkent Jezus wel als de Messias
en ze spreekt hem ook zo aan: Zoon van David help mij!
Jezus echter weigert tot drie maal toe in te gaan op de vraag om
genezing van haar dochter.
Een eerste keer door een negerend zwijgen, ( komt wat kwetsend over
)
Een tweede keer via de apostelen die willen dat het geschreeuw en
aandringen van de vrouw stopt, ze vragen aan Jezus om haar weg te
sturen
(ook niet zo flatterend)
Pas een derde keer spreekt hij de vrouw zelf aan: Het is niet
goed om de kinderen hun brood af te nemen en het aan de honden te
voeren. Weer wat choquerend
Dit antwoord is een variatie op een andere uitspraak bij Mt: werp
het heilige niet voor de honden
Honden in de mond van
de joden is een scheldwoord voor heidenen, het heilige is hier het
brood voor de kinderen. Dit wekt het vermoeden dat of Jezus of Mt
denken in termen van schaarste en overvloed
Er moest eens
niet genoeg zijn voor de kinderen
De vrouw gelooft rotsvast
dat er genoeg is voor iedereen
Genoeg aan wat? Aan brood natuurlijk, maar ook het Messiaanse heil
is universeel en alomvattend
De mens leeft niet van brood
alleen
De negatie en afwijzende reactie van Jezus op de smeekbede van deze
heidense vrouw komt wat onbegrijpelijk over, maar zij wordt er niet
door van haar stuk gebracht, integendeel...Ze
houdt vol en durft zelfs nog wat dichter komen met haar vraag om
hulp en bevrijding. Deze tussenkomst is ontroerend mooi: mijn
dochter wordt vreselijk gekweld door een demon
Wat duidelijk
is dat we geconfronteerd worden met een zielsongelukkige moeder,
die de situatie van haar kind niet langer kan aanzien, en om het
te helpen trotseert ze alle bestaande taboes
Als Jezus haar
duidelijk wil maken alleen te zijn gezonden naar de verloren schapen
van Israël is zij nochtans rotsvast overtuigd van zijn universele
Messiaanse zending, en ze antwoordt: Zeker Heer, maar de honden
eten toch de kruimels op die van de tafel van hun baas vallen.
Jezus is diep getroffen door dit sterk geloof en diep vertouwen
en hij zegt: Wat u verlangt zal ook gebeuren.
Welke boodschap komt er vanuit dit verhaal op ons af? Of anders
verwoord: Wat is mijn diepste verlangen en hoe ga ik om met de duistere
machten in mezelf en in de wereld? Het kwaad in en rondom ons kunnen
en mogen we niet ontkennen, minimaliseren of bagatelliseren: Individualisme,
materialisme, onrecht, geweld en dood, bedreigen onze wereld elke
dag opnieuw
Een religieuze boodschap kan ons helpen zoeken
naar antwoord voor een beter mens-zijn.
Maar we weten ook dat zeker niet alle godsdiensten en religieuze
leiders dit hoopgevend en bevrijdend visioen hoog in hun vaandel
dragen, integendeel
Jezus zelf heeft de strijd tegen het kwaad
en de kwade machten van zijn tijd niet geschuwd. Hij trad krachtdadig
op tegen bedrog, onrecht, fanatisme, huichelarij en onmenselijk
handelen. Hij was het die onze ziekten wegnam en onze kwalen
op zich heeft genomen. (Mt 8, 17) Hij veroordeelde het kwaad
in de mens maar niet de mens zelf; Ik ben niet gekomen om
rechtvaardigen te roepen maar zondaars.( Mt 9,13 ) Gezonde
mensen hebben geen dokter nodig. Maar inkeer en omkeer zijn
noodzakelijk om de demon in onszelf en in de wereld te bestrijden.
De denkende mens komt met zijn verstand alleen hiermee niet verder
, behalve als hij in gelovig vertrouwen beroep doet op het mysterie
van Gods grenzeloze barmhartigheid en mededogen
. Daarom ook
schreef W. James: 'Help, help, verwoordt de echte kern van het religieus
probleem.
Genezing, bevrijding
gebeurt meestal niet vanzelf maar steunt op een voortdurend proces
van afsterven en loslaten van alles wat het herboren worden tot
een nieuw bestaan onmogelijk maakt. Daarom benadrukken de wijzen
van alle godsdiensten het groot belang van spirituele transformatie!
Richt je aandacht naar binnen, je diepste zelf, en vraag je af door
wie of wat word ik gekweld
En ga dan vastberaden het
gat in het trottoir, (je demon) uit de weg en loop door een
andere straat. Wat u verlangt zal ook gebeuren, zei
Jezus .. En zo ben ik terug bij het begin van het verhaal en de
vraag van de Kanaänitische:
Help mij, Heer, Zoon van David,
Help
Red mij en de wereld uit de greep van het kwaad
Verdiep mijn verlangen naar U
Open mijn ogen voor het visioen
van Gods geboorte in mijn leven.
|