3 augustus 2014: 18e zondag na Pasen
Het delen van brood
Lisette Monard
Openingsgebed
Dit is de dag,
de eerste van de week,
de dag dat Gij, God,
ons licht ontstoken hebt,
de dag waarop wij proeven
hoezeer het leven goed is
in uw hoede.
In het licht van uw ogen
willen wij leven.
Maar hoe vinden wij daar genade,
zolang wij nog elkaar ontbreken,
elkaar niet aanzien
in uw scheppingslicht?
Geef ons dan nieuwe ogen
en doe ons proeven
deze dag
hoezeer Gij alles goed maakt!
(Sytze
De Vries)
Lied: 540:
Kom samen eten, drink van de wijn want zo wil Hij zelf in
ons midden zijn.
Inleiding
De Romeinen wisten
het al: met brood en spelen kan een volk in toom worden gehouden.
De spelen hebben we enkele weken geleden gehad, koning Voetbal regeerde
en verdrong in de media even alle ellende in de wereld, de burgeroorlogen
in Oekraïne en Syrië, de terreur in Irak en Libië,
de oorlog in Gaza, en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Maar laat het ons vandaag over dat brood hebben. Brood en meer uitgebreid
al wat met eten en drinken te maken heeft, daar zijn we constant
mee bezig. Getuigen de vele kookprogrammas op TV en het succes
van allerlei kookboeken, diëten, gezondheidsdrankjes. Blijkbaar
is het in onze westerse wereld allang geen kwestie meer ven eten
om te leven, eerder van leven om te eten.
Wereldwijd is het wel een andere zaak. Nog steeds gaat 1 op de 8
mensen met honger naar bed. Hoewel gemiddeld genomen er wereldwijd
voor elke mens voldoende calorieën beschikbaar zijn, is de
aard van de voeding en de verdeling over regios een probleem.
De wereldbevolking komt steeds meer te wonen op een beperkt dichtbevolkt
oppervlak. De steden zullen groeien en de omvang van de plattelandsbevolking
zal afnemen. Dit legt een grote druk op de logistiek van en bijgevolg
de toegang tot voedsel. Nadenken over hoe met voedsel om te gaan
kan al veel helpen, zo stelt Oxfam in een recent rapport, waarin
ook staat dat vrouwen vooral moeders wereldwijd bepalen
wat er op tafel komt en alzo de sleutel hebben in handen voor een
beter en eerlijk mondiaal voedselsysteem.
Voedsel is ook het hoofdthema van de bijbelteksten van vandaag.
Te beginnen met de eerste lezing, die uit het tweede deel van het
boek Jesaya komt. Er wordt aangenomen dat dit deel handelt over
de Babylonische ballingschap in de zesde eeuw voor Christus, een
tijd zonder hoop. De profeet troost zijn volk en spreekt hen moed
in, vraagt hen te luisteren naar het woord van God, voedsel voor
de geest, gratis en in overvloed. De boodschap is duidelijk. God
zal zijn volk bevrijden en voor hen zorgen. Hij staat klaar om een
eeuwig verbond te sluiten en zijn volk alle gunsten en liefde te
geven die Hij ook aan koning David gaf.
Het evangelie voert ons dan weer naar een afgelegen plek aan de
oever van het meer van Galilea, waar Jezus en zijn apostelen geconfronteerd
worden met een grote massa mensen, die naar zijn verhalen willen
luisteren en die vol vertrouwen zijn dat Hij voor hen zal zorgen.
Eerste lezing: Jes. 55, 1-3 Verzadigt u aan heerlijke spijs
[1] Hierheen!
Hier is water, voor ieder die dorst heeft. Kom, ook al heb je
geen geld. Koop hier je voedsel en eet. Kom, koop voedsel zonder
geld, koop wijn en melk zonder betaling. [2] Waarom geld betalen
voor iets dat geen brood is, je loon besteden aan wat niet verzadigen
kan? Luister aandachtig naar mij, en je zult ruimschoots te eten
hebben en genieten van een overvloedig maal. [3] Leen mij je oor
en kom bij mij, luister, en je zult leven. Ik sluit met jullie
een eeuwigdurend verbond, als bevestiging van mijn liefde voor
David.
Lied: 586: Uw liefde wil
geproefd, geleefd, herkend worden
Evangelie: Mt 14, 13-21 Allen
aten tot ze verzadigd waren
[13] Toen Jezus
hiervan hoorde, week hij per boot uit naar een afgelegen plaats
waar hij alleen kon zijn. Maar de mensen kwamen het te weten,
en vanuit de steden volgden ze hem over land. [14] Toen hij uit
de boot stapte en de grote menigte zag, voelde hij medelijden
met hen en hij genas hun zieken.
[15] Bij het vallen van de avond kwamen de leerlingen naar hem
toe en zeiden: Dit is een afgelegen plaats en het is al
laat. Stuur de mensen weg, laat ze naar de dorpen gaan om eten
voor zichzelf te kopen. [16] Maar Jezus zei: Ze hoeven
niet weg, geven jullie hun maar te eten. [17] Ze antwoordden
hem: We hebben hier niets, alleen vijf broden en twee vissen.
[18] Hij zei: Breng ze mij. [19] En nadat hij de mensen
opdracht had gegeven op het gras te gaan zitten, nam hij de vijf
broden en de twee vissen, keek omhoog naar de hemel, sprak het
zegengebed uit en brak de broden; hij gaf ze aan de leerlingen,
en de leerlingen gaven ze door aan de mensen. [20] Iedereen at
en werd verzadigd, en toen ze de stukken brood die over waren
ophaalden, hadden ze twaalf manden vol. [21] Er hadden ongeveer
vijfduizend man gegeten, vrouwen en kinderen niet meegeteld.
Homilie
Het verhaal van
de broodvermenigvuldiging is ons wel bekend. We kunnen er ons ook
iets bij voorstellen. Zoals Marcel vorige week opmerkte, was Jezus
een meester in het brengen van verhalen, heel erg betrokken op het
gewone, dagelijks leven met telkens weer een verrassingselement.
Dat trekt mensen aan, zij herkennen dit en putten er tevens hoop
uit.
Het verhaal speelt zich af in een eerder pastorale scene. Een soort
picknickweide op een heuvel aan de oever van het meer van Galilea.
Een grote menigte heeft zich neergevleid op de grasvelden om te
luisteren naar Jezus. Het wordt avond en de apostelen beginnen zich
zorgen te maken, wat als deze mensen honger krijgen, blijkbaar zijn
er niet veel eetmogelijkheden in de buurt. Gelukkig is er een jongen
met vijf broden en twee vissen. En dan komt het mirakel, Jezus spreekt
de zegen uit over de broden en de vissen, plots blijken deze genoeg
te zijn om meer dan vijfduizend mannen, met vrouwen en kinderen,
te verzadigen. Na de maaltijd is er bovendien nog heel veel overschot.
Een mooi en wonderlijk verhaal.
Sta mij evenwel toe enkele bedenkingen te maken:
1. Dit fraaie verhaal van het vermenigvuldigen van het brood volgt
in het Matteusevangelie op het relaas van de onthoofding van Johannes
de Doper door Herodes Antipas. Johannes werd gearresteerd omdat
hij Herodes had berispt, toen deze de vrouw van zijn broer, Herodias
wilde huwen. Op aandringen van deze Herodias vroeg haar dochter
Salomé als beloning voor haar dansen het hoofd van Johannes
de Doper. Wat een wreed en immoreel verhaal! Wat een contrast met
wat volgt!
2. Jezus blijkt hoge kijkcijfers te halen, meer dan tienduizend
toehoorders. Ik neem aan dat ze in die tijd nog niet beschikte over
megafoons, microfoons en luidsprekers. De meesten in het publiek
konden Hem waarschijnlijk zelf niet horen of zien omdat ze te ver
af zaten. En toch blijven ze zitten. Ik vermoed dat op een festivalweide
dit niet zou lukken, waarom anders de gebruikelijke hoge decibels.
3. Wat mij ook is opgevallen, er staat : Er hadden ongeveer
vijfduizend man gegeten, vrouwen en kinderen niet meegeteld.
Vrouwen en kinderen tellen blijkbaar niet mee, hebben die nu meegegeten
of niet?
4. Het meer van Galilea is een visrijk meer. Dan is het toch vrij
onwaarschijnlijk dat er maar één jongen is die met
enkele vissen afkomt. Er was daar zoveel volk. De plaatselijke vissers,
vis- en andere verkopers zullen toch wel de gelegenheid te baat
hebben genomen om een handel op te zetten voor die grote massa.
Het klopt: mijn bedenkingen komen eerder voort vanuit een rationele
benadering, terwijl hier een wonder wordt beschreven, waarbij het
niet zozeer om die vijf broden en twee vissen gaat. Het gaat om
de diepere betekenis, de boodschap die de evangelist ons wil geven.
Misschien is
het wel zó gegaan. Jezus heeft zo pas de tragische dood vernomen
van zijn verre neef en vriend Johannes de Doper. Geschokt door deze
schaamteloze moord, zoekt hij de eenzaamheid op om te rouwen. Maar
de mensen blijven hem volgen. En Jezus kan en wil hen niet in de
steek laten. In plaats van zich over te geven aan zijn eigen verdriet,
bekommert hij zich voor de anderen. Hij zet zich bij hen neer, begint
uitvoerig te vertellen over het rijk Gods en geneest hun zieken.
De mensen blijven intussen toestromen en de menigte blijft aangroeien.
Iedereen wil Jezus zien, het is een drukte van jewelste op de wei.
Men drumt om toch maar naar voor te komen.
Dan valt de avond. De apostelen krijgen blijkbaar honger, ze zien
enkel een jongen met vijf broden en twee vissen. Het is wat weinig
en ze vinden het zelf ook wel een beetje gênant dat zij daar
alleen zouden zitten eten. Ze stellen dan ook voor aan Jezus om
de mensen weg te zenden. Maar Jezus, die wel beter weet, antwoordt:
Ze hoeven toch niet weg te gaan, geven jullie hun maar te
eten.
Vijf broden en twee vissen voor een menigte van zon tienduizend
mensen, ja dat is natuurlijk niet veel. Dan neemt Jezus het brood,
spreekt er een dankgebed over uit, breekt het en laat het door de
leerlingen uitdelen aan de mensen. Met de vissen gebeurt hetzelfde.
Jezus weet natuurlijk dat als er kinderen zijn, er ook moeders zijn.
En moeders zijn vooruitziend en hebben meestal wel wat voorraad
bij. Ik heb het reeds gezegd: moeders hebben de sleutel in handen
voor het voedselprobleem. Wellicht waren er in de menigte verder
nog wel andere mensen die ook iets mee hadden om te eten, koeken,
fruit, broodjes,
Het delen van het weinige eten door Jezus en zijn leerlingen krijgt
snel navolging. Door hun voorbeeld zijn de mensen in de menigte
ook geneigd om hun eigen proviand te delen met diegenen die niets
mee hebben. Het mirakel is dus niet zozeer het brood zelf dat zich
vermenigvuldigt maar de bereidheid van individuele mensen om Jezus
in zijn gebaar van het delen te volgen, om solidair te zijn met
de medemensen en te delen wat ze hebben. Het wordt één
grote gezellige picknick daar op de heuvel aan de oever van het
meer van Galilea. Mensen die voor elkaar zorgen, en ik ben er zeker
van dat het niet gebleven is bij het delen van eten. Ook de woorden
van Jezus worden doorgegeven aan de mensen die verderop zitten.
Deze zien en horen Jezus niet, maar voelen wel zijn aanwezigheid.
Door het breken en delen van het brood, zoals wij dit ook straks
zullen doen tijdens de consecratie, bevestigen ook wij onze samenhorigheid
met de anderen, niet alleen in de eigen gemeenschap, niet alleen
in eigen land, maar wereldwijd. Voor het kunnen aanpakken van wereldwijde
grote maatschappelijke uitdagingen, zoals voedsel-problematiek,
klimaatwijziging, volksgezondheid,
is samenwerken, solidair
zijn en het delen van onze kennis van cruciaal belang. Het uiteindelijk
doel zou moeten zijn een wereld, waar het voor iedereen goed is
om te leven, zonder oorlog, zonder strijd, in vriendschap en liefde
voor en met elkaar.
Muziek
Offerande
Consecratie: Tafelgebed: 152 + 183
Onze Vader
Communie - Muziek
Lied: 195: Met vrede gegroet en gezegend met licht
Dankgebed
Gij hebt met ons het brood gedeeld
als onder vrienden,
en hebt ons gevoed met het licht van de liefde,
ons verzadigd met het visioen van de vrede.
Hoe kunnen wij u anders danken
dan door dit keer op keer te delen
met ieder die honger heeft en op liefde wacht?
laat ons zo uw Naam heiligen!
Sytze
De Vries
|