6 juli 2014: Vierde zondag

Mijn juk is licht om dragen

Rik Nuytten

Lied 709: “Voor kleine mensen is Hij bereikbaar”

Inleiding

Goede morgen!De evangelielezing van vandaag bevat een uitspraak van Jezus waar ik een hele tijd heb op lopen kauwen. Het gaat zo: “Neem je juk op, en leer van mij, …, dan zullen jullie werkelijk rust vinden, want mijn juk is zacht en mijn last is licht om dragen”. Ik heb het daar moeilijk mee. Ik vind christen zijn in 2014 niet zo eenvoudig en niet zo licht om dragen. Op het werk en in de maatschappij sta ik vaak onder druk om de wet van de sterkste te ondergaan, mij neer te leggen bij het onvermijdelijke. En dat is in tegenstelling tot het opkomen voor de kleine mensen en de misdeelden zoals we zongen in het openingslied.

En ik kan ook niet zeggen dat ik de volgelingen van Jezus er zo kan uithalen uit de massa, als blije mensen die naam van God prijzen van mens tot mens.
Als ik rond mij kijk, zie ik veel mensen die een zware last te dragen hebben, die heel veel te verwerken gehad hebben. En ik kan veel voorbeelden bedenken van mensen die het moeilijk hebben. Soms denk ik dat wij het vroeger makkelijker hadden, omdat de maatschappij zoveel eenvoudiger was, maar ik vrees dat dit eerder een verkleuring is die ik maak, door de afstand en de tijd die er over gegaan is.

Ik zit dus met de vraag wat de uitspraak van Jezus zou kunnen betekenen, en hoe wij dit als een christen gemeenschap kunnen ervaren in onze tijd. Laten wij hierover in deze viering even stilstaan.

Openingsgebed

Hier gekomen
vanuit de waan van de dag
en de storm van de tijd,
en niet minder vanuit de onrust
van ons eigen hart.

hier gekomen
om de weg te weten,
om het hoofd weer op te heffen
en de rug te rechten,

om nieuwe adem te vinden,
en een nieuw lied,
om te dromen en te kennen,

zie hier uw gemeente:
kandelaars voor uw licht,
waar de duisternis toeslaat;
zanger van uw lof,
door de tranen heen;
bidders om uw rijk,
tegen de klippen op.

dat uw oog op ons rust,
dat uw hart is
bij de ademloze en de verstikte
bij de kleine, verduisterde mensen,
dat uw hand
heel onze wereld
draagt en bewaart,
daarom zuchten en zingen wij:
HEER, ONTFERM U!
                               (Sytze de Vries. Het rijk alleen, p. 76)

Kyrie 115: “Heer ontferm U over ons”

Homilie deel 1

Om de tekst van evangelie beter te verstaan is het vaak een goed idee om te kijken uit welke context het fragment gehaald is. Vandaag, zoals iedere zondag in dit liturgisch jaar, lezen we uit het evangelie van Mattheus, waarvan we weten dat het geschreven was voor een joods christelijke gemeenschap in Galilea, die na de vernietiging van de tempel in Jeruzalem, waarschijnlijk uit de synagoge gebannen was door de Farizeeën, maar nog steeds vasthield aan de joodse wetten en gebruiken.

Marcel had het verleden week over de discussie tussen Petrus en Paulus en hun respectievelijke volgelingen over hoe de leer van Jezus moest worden ingevuld. De lezing van vandaag voegt daar nog bijkomende schakeringen en kleuren aan toe, want ook de volgelingen van Johannes de Doper hadden hun discussies met de leerlingen van Jezus.
Luisteren wij naar het evangelie uit Mattheus.

Evangelie Mt. 11, 2-18; 25-30

Lied 211: Het lied van de doper

Homilie – deel 2

Mijn juk is zacht en mijn last is licht. Hoe moet je dat verstaan? In de tijd van Jezus was het juk het symbool van de slavernij, van het weggevoerd worden in ballingschap; maar de joodse schriftgeleerden gebruikten het woord ook om de Wet als een “zacht juk” te beschrijven. De hele discussie die Jezus voert over Johannes de Doper is interessant om de verdere tekst te begrijpen. Er was niet alleen discussie tussen de heidenen en de joodse christenen, er was ook een groep volgelingen van Johannes de doper, die vonden dat Johannes de Messias was.

De evangelist neemt stelling in deze discussie op een manier die vaak gebruikt wordt in het evangelie. Jezus kiest geen partij, maar verwijst naar wat er gebeurt en opent een heel ander perspectief. De joden willen wonderen, de Grieken willen wijsheid. Johannes leeft uiterst sober, Jezus eet en drinkt met de mensen mee, maar niets is goed voor de leiders van de joodse geloofsgemeenschap. Voor die leiders zijn zowel Jezus als Johannes “indringers”, “rovers” die hun leiderschap en hun gezag in vraag stellen. Beiden zijn een bedreiging voor de bestaande orde, en zij zullen uiteindelijk uit de weg worden geruimd.

Wat Jezus aantoont is dat het Rijk van God niet is waar de leiders het voorstellen, in de tempel, in de ingewikkelde regels, zodat alleen de ingewijden, de geleerden en de elite, het kunnen besturen, maar dat het Rijk van God te vinden is bij mensen die vertrapt en vermorzeld worden, bij de armen en verdrukten. Dat is het tegenovergestelde van hoe de meerderheid van de joden in de tijd van Jezus de komst van de Messias voorstelden. Zij verwachtten een Messias die een verbeterde uitgave zou zijn van Koning Salomon: een sterke militaire leider, die de vijanden verslaat, een machtige koning en een rechtvaardige rechter.

Jezus en Johannes zijn niets van dit alles! Zij zeggen dat eenvoudige mensen van alle slag en rang kunnen doen wat God van hen verlangt: rechtvaardigheid, goed zijn voor elkaar, het goede in elkaar ondersteunen in plaats van te verdelen. Het rijk van God is niet voor de geleerde elite, niet voor hen die alle regeltjes tot in de puntjes uitvoeren, heel rijk zijn, maar het rijk van God is open voor alle mensen die bereid zijn God tegemoet te treden met een open geest en een ontvankelijk hart, voor de mensen die zich aan God durven over te leveren. Je zou kunnen zeggen: de mensen die zich eenvoudig overleveren aan God, zodat Hij zijn werk kan doen.
In feite zegt Jezus dat we het niet te ingewikkeld moeten maken, maar dat eenvoudig en simpel open staan voor God de weg van leven is. God dienen is eigenlijk heel eenvoudig: bemin uw God, en uw naaste gelijk uzelf, de rest is van tweede orde. De boodschap van Jezus is eenvoudig, is bereikbaar en haalbaar voor de eenvoudige mensen. De dingen ingewikkeld maken en de godsdienst zich toe-eigenen door de specialisten leidt in feite af van de kern van deze boodschap.

Alle grote godsdiensten hebben eigenlijk een eenvoudige simpele kernboodschap, maar mensen schijnen de neiging te hebben om het daarna ingewikkeld te maken, en het over te laten nemen door “de specialisten”. Jezus zegt dat de Wijsheid van God komt, en beschikbaar is voor alle mensen die zich daarvoor open stellen. In feite is deze tekst een oproep om ons simpel en eenvoudig open te stellen zodat God ons leven en ons hart kan veranderen. Dat is niet simpel en eenvoudig, we moeten ons daar iedere dag voor inspannen. Maar als we ons open stellen voor God, dan is het juk van Jezus zacht, en kunnen wij rust vinden. Amen.

Offerande (acclamatie 142)
Dankgebed: Oosterhuis, Gebeden en psalmen, p.138
Acclamatie 122 “Ubi Caritas”
Onze Vader

Slotgebed: “Lied van Jezus’ volgelingen” (Oosterhuis: Nieuw bijbels liedboek, p. 151)
Slotlied: 564: “Gehoord van mensen”