25 mei 2014: De vijfde pijler
Herman Wouters
Inleiding
Om de inhoud
van de viering van vandaag te kunnen volgen is er enige voorkennis
nodig.
Men zegt soms dat de ontwikkelingssamenwerking
van een land steunt op vier belangrijke pijlers.
- De eerste pijler omvat de ontwikkelingssamenwerking die uitgaat
van de overheid. Men noemt dit de officiële of
de bilaterale ontwikkelingssamenwerking.
- De tweede pijler zijn de projecten en programmas die door
een land worden gefinancierd maar die uitgevoerd worden door internationale
instellingen zoals het Europees Ontwikkelingsfonds, de Wereldbank,
de Wereldgezondheidsorganisatie, de VN organisatie voor voedsel
en landbouw (FAO).
- Een derde pijler bestaat uit de traditionele en door de overheid
erkende niet-gouvernementele organisaties (de Ngos): in België
zijn dat bijvoorbeeld Vredeseilanden,11.11.11, Broederlijk delen,
Artsen zonder vakantie,...
- Dan is er tenslotte nog een vierde pijler die gevormd wordt door
een bonte verzameling van enkelingen en organisaties die belangstelling
hebben voor ontwikkelingssamenwerking en daar acties voor opzetten.
Zo heeft onze zoon Kwinten bijvoorbeeld op zijn zwerftocht van vorig
jaar door Latijns-Amerika een zekere Mario leren kennen, die een
kleuterschooltje heeft opgericht. Hij doet nu enkele acties om dat
schooltje te steunen.
Maar volgens
mij is er nog een vijfde pijler met zulke typische kenmerken dat
die niet onder één van de vorige categorieën
vervat kan worden. Er zijn mensen in ont-wikkelingslanden die vanuit
een evangelische geest leven en hun activiteiten en projecten daarop
funderen. Welnu het evangelie van vandaag spreekt over die Geest
die Jezus voor zijn volgelingen vraagt. Het is de geest van die
vijfde pijler. Het evangelie zegt ook dat de wereld die geest niet
ziet, niet kent en niet kan ontvangen.
Het is dus niet verwonderlijk dat onze maatschappij niet (meer)
over een vijfde pijler spreekt.
Evangelie Johannes 14, 15-21 (Marcel)
Homilie
Twee jaar geleden logeerde ik zoals altijd tijdens mijn verblijf
met Artsen zonder Vakantie in Bujumbura, in het gastenhuis van de
Italiaanse paters Xaverianen. Het is een huis met een 10-tal kamers.
Er wonen twee paters en de maaltijden nemen we samen. De eerste
morgen tijdens het ontbijt horen we vaag - de paters spreken Italiaans
en Frans door elkaar - dat er in het binnenland in het plaatsje
Kiremba een overval is gebeurd en dat men een zuster en een Italiaanse
vrijwilliger heeft vermoord. Dit is erg ongewoon voor Burundi omdat
men bij gewapende overvallen wel dingen steelt, maar eigenlijk nooit
iemand dood schiet. We vernemen ook dat een andere zuster, zuster
Carla, is kunnen ontkomen door de loop van het geweer te grijpen
maar dat de overvaller met een mes op haar handen heeft gekapt opdat
ze zou loslaten.
Toen we s avonds na
onze eerste dag werken terug bij de paters aan het avondmaal zaten,
waren er nieuwe gasten uit het binnenland toegekomen: enkele zusters
en een Kongolese dokter. Tijdens het gesprek werd duidelijk dat
ze uit Kiremba kwamen. De dokter aan tafel had diezelfde dag nog
zuster Carla geopereerd die aan haar handen was gewond. Met mondjesmaat
hoorden we het hele verhaal. De bandieten hadden onmiddellijk een
Kroatische zuster dood geschoten en hadden daarna Francesco, die
Italiaanse vrijwilliger en zuster Carla gedwongen om in de jeep
van de congregatie met hen weg te rijden. Omdat er al gemoord was,
vermoedde men dat beiden het ook niet zouden overleven. Daarop had
zuster Angelica -- de zuster die daar voor ons aan tafel zat --
aangeboden om de plaats in de nemen van Francesco, maar de daders
hadden dat niet toegestaan.
We vernamen van de dokter
dat zuster Carla een paar meter verderop in een kamer lag te bekomen
van de operatie aan haar handen en erg veel pijn had. De dag nadien
zou hij in de stad zwaardere pijnstillers gaan zoeken.
Ik had van Artsen zonder Vakantie een doos medicamenten meegekregen.
Ik stelde voor om daarin te gaan zoeken naar pijnstillers en inderdaad:
we vonden enkele dozen Tradonal, een zwaarder geneesmiddel tegen
pijn.
Interessant om te weten is
dat deze zusters Servantes de la Charité in de
kliniek van Kiremba werkten. De kliniek werd gebouwd door het bisdom
Brescia in Italië. Toen Paulus de 6de paus werd, wilde het
bisdom hem een geschenk aanbieden. Paulus de 6de was immers in Brescia
geboren. Hij vroeg om voor een kliniek te zorgen in Kiremba. Zo
groeide er een band tussen deze plaats en het bisdom. Er gingen
oa. regelmatig chirurgen uit Brescia operaties doen in die kliniek.
Ook de orde van de zusters Servantes de la Charité
is in de 19de eeuw in Brescia gesticht.
Er bleven heel veel vragen
bij de overval: het was niet normaal. Het ging niet om een toevallig
uit de hand gelopen diefstal. De daders waren gekomen met de bedoeling
om te doden: de eerste zuster werd onmiddellijk neer geschoten.
Het leek erop dat het om een wraakactie ging en dat bepaalde mensen
de zusters en de vrijwilligers uit Kiremba weg wilden. Daarom had
men beslist om de missie dadelijk te ontruimen en terug te keren
naar Italië. Daarna zou men bekijken wat men verder zou doen.
Les Soeurs de Charité
verbleven de volgende dagen in het gastenverblijf tot ze hun vliegtuig
naar Rome konden nemen. Ik was zeer onder de indruk om af en toe
zuster Angelica de zuster die aangeboden had om de plaats
in te nemen van die vrijwilliger tegen te komen. Ze was een
tengere beverige en angstige vrouw, nog helemaal in shock
niet iemand met de minzame zekere blik van een heilige zoals een
pater Kolbe of een Damiaan maar toch had ze enkele uren voordien
concreet haar leven willen geven voor iemand anders.
Vorig jaar in november was
ik terug bij de paters en op een avond zaten er opnieuw les
Soeurs Servantes de la Charité aan tafel, die de dag
nadien naar Kiremba zouden rijden. Ik was verrast dat ze terug waren,
want ik had gehoord dat ze de missie toch blijvend zouden verlaten
wegens te gevaarlijk. Ik bleef even natafelen met Rosa,
de nieuwe verantwoordelijke van de communauteit. Ze vertelde dat
ze tot dan toe in Mexico had gewerkt. Begin vorig jaar had de algemeen
overste haar gevraagd of zij niet naar Kiremba wilde gaan. Ze was
er enkele maanden geleden eens gaan kijken. Het was erg bevreemdend
geweest om in het klooster toe te komen en nog de kogelgaten te
zien in de muren. Ze heeft dan lang getwijfeld en was bang. Maar
uiteindelijk had ze toch beslist om het te aanvaarden. Wat
heeft je doen beslissen, vroeg ik haar. Ze antwoordde dat
de Burundese mensen erg graag hadden dat ze terug zouden komen zodat
de kliniek terug zou functioneren, maar dat ze toch met haar angstige
gevoelens bleef zitten. Tot iemand haar aansprak en zei: Maar
kom toch terug en doe gewoon zoals jullie stichteres zou gedaan
hebben. Steeds met haar volledige aandacht voor die ene zieke die
voor haar stond, terwijl ze al de rest vergat. De stichteres
van de orde Paola de Rosa ging inderdaad met deze houding in 1836
op haar 22 jaar in Brescia cholerapatiënten verzorgen in het
ziekenhuis en dacht niet aan het risico dat ze liep om zelf die
ziekte op te lopen. De gedachte aan die manier van werken van haar
stichteres had zuster Rosa helemaal van haar angst afgeholpen.
In de ontwikkelingslanden
werken mensen die bewogen worden door de evangelische geest en die
alleen daarom ginder zijn. Het is dezelfde Geest die Jezus in het
evangelie van vandaag ook voor ons, zijn volgelingen, aan de Vader
vraagt. Als een pleitbezorger, om altijd in ons te wonen, een geest
van waarheid. De wereld ontvangt die geest niet, ziet en kent hem
niet. Voor de wereld zijn er maar vier pijlers. Maar als christen
herken je een vijfde pijler, gegrondvest op de geest van Christus.
Deze vijfde pijler
heeft specifieke kenmerken, die de andere pijlers niet hebben. Ik
noem er enkele
- Het heeft iets van een roeping. Je bepaalt niet helemaal zelf
wat er gaat gebeuren. Het lijkt alsof een Ander je uitnodigt om
tot bepaalde acties over te gaan
- De inzet heeft verschillende vormen. Er wordt ook structureel
en planmatig gewerkt maar essentieel is de bezorgdheid voor elke
individuele mens die je op je weg toevallig ontmoet. Voor die mens
ben je bereid om al je plannen te laten varen. Soms tot het heldhaftige
toe
- Regelmatig gebeuren er onverwachte dingen die ten diepste aanmoedigend
zijn, waardoor het lijkt dat je niet alleen op weg bent maar dat
er Iemand anders meegaat op jouw pad
- De effecten zijn soms wonderbaar: niet alleen vallen er soms concrete
materiele dingen zomaar uit de hemel maar groeit er ook een grote
en diepe verbondenheid tussen de betrokken mensen met een wederzijdse
waardering
Die vijfde pijler
zit ook in ons. Laten we dat gegeven in ons leven koesteren. Laten
we elke morgen opstaan in de wetenschap dat Jezus in het evangelie
ook voor ons, die hier nu zitten, gebeden heeft. Hij heeft beloofd
om ons niet verweesd achter te laten, maar in ons terug te komen.
Laten we vanuit die inspiratie zoals de Soeurs Servantes de
la Charité ook met een zekere heldhaftigheid onze dagdagelijkse
daden doen, met de bereidheid om ons leven te geven voor elkaar
in al zijn mogelijke vormen.
Slotgebed
Heer God en Vader
We danken u dat uw Zoon
voor ons gebeden heeft
en U gevraagd heeft
om ons een pleitbezorger te zenden
Help ons om elke dag opnieuw
uw geest die in ons binnenste woont.
te herkennen.
Laat die geest zo krachtig worden
dat hij onze daden richt
zodat we groter worden
in uw evangelische liefde
Geef ons de bereidheid
om ons leven te geven voor elkaar
zodat uw Zoon in onze gemeenschap
kan komen wonen
Dat vragen we U
door Christus onze Heer
|