1 september 2013

Wie zichzelf verhoogt, zal vernederd worden

Gond Mertens

Inleiding: Lc 14,1,7-14

De evangelielezing voor vandaag uit Lc 14 confronteerde mij met een niet verwerkt trauma …en daarom lukte het me niet om de boodschap van de tekst op een positieve manier te interpreteren. De evangelist vertelt over Jezus die door een vooraanstaand Farizeeër wordt uitgenodigd voor een maaltijd . Jezus observeert aandachtig het gedrag van de aanwezige gasten….De strijd om de ereplaatsen irriteerde hem blijkbaar enorm en hij reageert heel direct en kordaat; “ Wie zichzelf verhoogt zal vernederd worden en wie zichzelf vernedert zal verhoogd worden…”

Vanuit een pijnlijke jeugdherinnering was ik blijven steken in, ‘jezelf vernederen en vernederd worden’ en kon die woorden van Jezus nergens een plaats geven in mijn leven en ze nauwelijks waarderen…daar zat ik dus mee…Gelukkig had Marcel, dit onmiddellijk doorzien en hij stelde voor om die homilie te herschrijven…Dat bracht me eerst wel wat van streek en ik dacht er stilletjes aan dat het beter zou zijn om er helemaal mee te stoppen…

Maar die confronterende passage van het evangelie, zonder meer naast me neerleggen en eventueel een ander thema kiezen voor de viering van deze dag, zag ik ook niet echt zitten…Dan maar liever de uitdaging aangaan en van voor af aan opnieuw beginnen…
Met een aantal waardevolle ideeën op zak, vooral een positieve betekenis voor het woord ‘vernederen’ en met wat zoekwerk in de bijbel en op internet vond ik vrij snel nieuwe moed en inspiratie … Op hoop van zegen… en die is er gekomen…

Lc14,1, 7-14

Lucas vertelt over Jezus die uitgenodigd is voor een maaltijd, bij een voornaam farizeeër en er sterk getroffen wordt door het gedrag van de genodigden… Wat opvalt in het verhaal is de woordkeuze van de evangelist, hij schrijft; De farizeeën ‘hielden Jezus voortdurend in het oog’ en Jezus zelf ‘merkt op’ hoe de genodigden zich gedragen…Hij had ‘gezien’ hoe ze de ereplaatsen voor zichzelf kozen…’

Zien, opmerken, in het oog houden, …Misschien komt het in het leven op de eerste plaats daar wel op aan. Hoe kijken wij naar de werkelijkheid; onszelf, de anderen, de wereld, en waar ervaren we God ? Wat zich voor Jezus ogen afspeelt brengt hij onmiddellijk in verband met een diepere realiteit. De maaltijd heeft voor hem ook een religieuze betekenis en verwijst naar het Rijk Gods. Zijn hemelse Vader is daar de uiteindelijke Gastheer… En tegenover Gods gratuïte houding ten gunste van armen en zwakken staat een op winst en eigen voordeel bedacht handelen van de mens, in schril contrast.

Het bruiloftsmaal is een vertrouwd Bijbels en profetisch beeld, Jesaja zegt o.a. ‘Op de berg Sion, in het Hemels Jeruzalem richt De Heer een tafel aan voor alle volken’. Iedereen wordt uitgenodigd…Maar in de eerste plaats krijgen zij die in onze wereld dreigen uit de boot te vallen, een ereplaats toegewezen; armen , weduwen, wezen…Wie hen uitnodigt die niets kunnen terugdoen zal door God beloond worden, Gods liefdevolle aandacht en die van Jezus, voor uitgestoten en kleine mensen, moet ook de onze zijn als we tenminste mee willen aanzitten aan zijn feestmaal op de Heilige Berg.

Paulus waarschuwt de Filippenzen: ‘handel niet uit geldingsdrang of eigenwaan, maar acht in alle bescheidenheid de ander belangrijker dan uzelf…Laat onder u de gezindheid heersen die Christus Jezus had…Hij heeft zichzelf vernederd… en werd gehoorzaam tot de dood op het kruis, daarom heeft God hem hoog verheven.’ ‘Hoe belangrijker je bent, des te bescheidener je moet zijn, dan vind je genade bij de Heer. Aan zachtmoedigen onthult Hij zijn geheimen’. ( J Sirach 3, 17-18 )

Wie dus gering is en nederig ontvangt aanzien hij wordt dichterbij geroepen en gaat hoger op. Jezus zegt : ‘Wie zichzelf gering acht als een kind, is de grootste in het Rijk der hemelen’.( Mt. 18 ) Wie van jullie de eerste wil zijn, zal jullie dienaar moeten zijn’. (Mt. 21, 28; 16, 24) En wie achter mij aan wil komen moet zichzelf verloochenen. D.w.z. jezelf ontledigen en leegmaken…

Maar de mens die vol is van zichzelf en enkel bezorgd is om het eigen ‘ik’ zal worden teruggefloten. De eersten zullen de laatsten zijn… een beschamende en vernederende ervaring zegt het evangelie. Een gelijkenis is een eye-opener. Als Jezus in gelijkenissen spreekt verklaart hij niet de werkelijkheid, maar laat hij wel iets vermoeden van zijn totaal andere kijk op onze aardse realiteit. Wat wij in deze wereld belangrijk , vanzelfsprekend of heel normaal vinden is dat wel zo normaal, vanzelfsprekend en belangrijk?

Hoe zou het leven eruit zien als we minder op eigen recht, voordeel, geld en succes zouden uit zijn ? Hoe zou het zijn als we de ereplaats die we aan onszelf toekennen, zouden afstaan aan een ander? Jezus spreekt over een levenshouding waarin niet status, kennis, diploma’s titels of geleverde prestaties belangrijk zijn, maar hij roept op tot een nieuwe mentaliteit en àndere prioriteiten…

Het evangelie geeft geen algemeen geldende regels of voorschriften en Jezus zegt niet dat je geen familie, vrienden of bekenden mag uitnodigen en enkel armen en mensen die je niet kent… Maar hij legt de nadruk op nederigheid ,dienstbaarheid en openheid voor het ‘Onverwachte’…Zo komen we misschien de Onzichtbare werkelijkheid op het spoor en ervaren we wellicht iets van het goddelijk Mysterie, dat schuil gaat achter alledaagse ontmoetingen, gebeurtenissen en dingen..

De godheid kan zich maar aan ons kenbaar maken als we afstand doen van alles wat ons belemmert om te ‘ZIEN’. Wie hoog wil vliegen moet ballast uitgooien en zichzelf ontledigen. Jezus zegt daarover; ‘Ik prijs u Vader van hemel en aarde omdat U deze dingen voor wijzen en verstandigen verborgen hebt gehouden, maar ze aan eenvoudige mensen hebt onthuld’ Ja , Vader, zo hebt u het gewild. ‘Komt allen tot mij en leer van mij, want ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zul je werkelijk rust vinden voor uw zielen want mijn juk is zacht en mijn last is licht’. ( Mt. 11, )

Gebed

Heer God,
Vol vertrouwen roep ik tot u,
Zie naar mij om en keer u niet ver van mij af.
Ik zoek niet naar wat te groot is voor mij, te hoog verheven,
Toon mij de weg die ik moet gaan,
Zachtmoedig en nederig van hart.
Aan wie klein is en eenvoudig toont gij uw gelaat
Wie niets is kroont gij met uw zegen.
Wend mijn ogen af van hoogmoed en van al wat geen zin heeft…
Gij toch kent mijn verborgen gedachten
Soms zwerf ik , als een schaap dat verdwaald is, haal mij dan terug…
Ik bid u in naam van Jezus uw zoon, onze heer en broeder.
Hij heeft zichzelf ontledigd en gij hebt hem hoog verheven
Help mij deemoedig treden in zijn spoor.
Nu en in eeuwigheid.
Amen