9 september 2012 “De andere kant oplopen”

Herman Wouters

Lied 573 Hij die de blinden weer liet zien

Inleiding

Toen ik bij Marcel informeerde naar de juiste lezingen van deze zondag bleek het in het evangelie te gaan over de genezing van een doofstomme. “ Dat moet een gemakkelijk thema zijn voor een orthopedagoog”, zegde Marcel.

Ik heb de voorbije weken over de lezingen van deze zondag zitten mijmeren maar vond orthopedagogische commentaar geven op deze evangelielezing toch niet zo gemakkelijk. We hebben in onze instelling nog niet veel doofstommen genezen. Er was wel natuurlijk Marie, een mongoolje -- verstandelijk gehandicapte vrouw met Downsyndroom -- die tamelijk plots niet goed meer op taal reageerde en van wie we bijgevolg dachten dat ze dement aan het worden was. Mensen met Downsyndroom zijn vatbaarder voor dementie. Maar toen de verpleegster de oren van Marie inspecteerde, bleek dat ze aan beide kanten oorstoppen had. En toen die uitgespoten werden, hoorde ze terug normaal.
Dat we moeten zorgen voor de gehandicapte medemens is op de meeste plaatsen in de wereld vanuit een evangelische inspiratie ontstaan, verder geëvolueerd en wordt momenteel in onze cultuur als normaal beschouwd. Maar dit verbinden met dit evangelie en deze evolutie als een “mirakel” beschouwen leek me toch wat ver gezocht.

Misschien bracht eerste lezing – een tekst van Jesaja – meer soelaas. Jesaja zegt dat als de luister van de Heer aanschouwd wordt, er wonderen gebeuren: blinden worden de ogen geopend, de oren van doven worden ontsloten, verlamden gaan springen als herten. Er gebeuren maw – wanneer mensen vanuit God gaan leven – ongewone dingen. Tja!

Gelukkig was er nog een tweede lezing: een brief van Jakobus waarin hij de christenen oproept om werk te maken van een echt christelijk leven. Christelijk geloof gaat voor Jakobus per definitie gepaard met sociaal-ethisch handelen. In de lezing van vandaag geeft hij daar een voorbeeld van. Zijn brief is nogal straf. Hij zegt oa -- in een stuk tekst dat we niet zullen lezen -- dat wie op één punt van de hele wet struikelt, in gebrek blijft ten aanzien van alle geboden.

Het regelmatig (voortdurend?) herbeginnen en zich opnieuw richten op de evangelische geest is een wezenskenmerk van christelijk leven. Laten we voor al die keren dat we struikelden, zwak waren, niet de inspiratie, de kracht of de moed hadden om evangelisch te leven elkaar en God om vergiffenis vragen.

Eerste lezing: Jacobus 2, 1-5

Tussenzang Lied 510 Wees hier aanwezig

Evangelielezing: Marcus 7, v31-37

Homilie

De brief van Jacobus is eerder een ethische verhandeling, bedoeld voor de hele christenheid. Hij beschouwt zichzelf als een leraar van de christelijke gemeente. Sommige tekstinterpretatoren denken dat deze Jakobus een broer van Jezus is geweest. Jakobus probeert zijn publiek - en vandaag dus ook ons - te overtuigen van een geloof-uit-één-stuk. Centraal staat de oproep om werk te maken van een echt christelijk leven en sociaal-ethisch handelen. Hij wil mensen die die keuze al hebben gemaakt bemoedigen maar ook christenen die nog niet radicaal voor een nieuw leven hebben gekozen, aanmanen om dat alsnog te doen. Hij geeft daarbij enkele voorbeelden uit te praktijk oa dat wanneer je iemand onthaalt niet op zijn uiterlijk moet afgaan. Geloof kan voor Jakobus niet zonder daden. Door je daden moet het zichtbaar worden dat je gelooft. Dat je op God vertrouwt, moet te zien zijn in je gedrag.

Ik denk dat ik dat elke keer als ik voorga herhaal, namelijk dat ik geïnspireerd werd en wordt door de Focolarebeweging. Deze beweging is op het einde van de tweede wereldoorlog ontstaan in het Italiaanse Trente, door mensen die beslisten om het evangelie niet alleen maar te lezen, of erover te mediteren maar ook om het concreet te beleven. In zijn verdere geschiedenis legt de Focolarebeweging dan ook in zijn spiritualiteit een groot accent op “evangelisch gedrag”.

Chiara Lubich de stichteres van deze beweging is onlangs gestorven. Sinds kort bestaat er in Trente een toeristische wandeling die de belangrijke plaatsen van die stichting aandoet. Een vriend heeft in de voorbije vakantie deze toer met een gids gedaan en vertelde daar onlangs over. Eén ding had hem erg getroffen. Men is mensen gaan opzoeken die Chiara Lubich nog tijdens de oorlogsjaren hebben gekend. Ze was toen 20 en een studente in filosofie. Die mensen vertelden dat men haar “la figlia stupida” - het gekke meisje- als bijnaam hadden gegeven. Want wanneer er een bomalarm was en iedereen zo snel mogelijk naar de schuilkelders vluchtte, liep zij altijd de andere richting uit om mensen die niet goed te been waren te helpen om te gaan schuilen.

Is het dat niet wat Jakobus ons wil voorhouden? In heel veel situatie zal een christen - vertrouwend op God - de andere kant moeten oplopen. Op een samenkomst wanneer iedereen zijn aandacht richt op de man met prachtige klederen en gouden ring, is het die éne - die christen – die naar die arme man toe gaat en hem onthaalt. Wanneer er in Malonne een woedende menigte met bierblikken gooit, tegen de auto’s stampt en doodsbedreigingen uit, is het dé christen die de vrijgelaten gevangene toch opneemt.

Vorige zaterdag reed ik met mijn dochter naar een avondvoetbalmatch in Neerpelt. We hadden meer dan een uur om over ‘het één en het ander’ te praten. En ik vertelde ook over deze preek en het voorbeeld van Chiara Lubich bij de bombardementen. Ze kende dat verhaal en was daar ook van onder de indruk. Het bleef een tijdje stil en dan zegde ze. “Papa ik heb toch liever dat je bij een bomalarm niet die andere richting uitloopt” en wat later “het is toch vaak niet zo duidelijk wat je moet doen want je moet toch ook voor jezelf zorgen.”

Ik dacht:“Lap daar heb je het: de complexiteit van het concrete leven”. Anders reageren is waarschijnlijk gemakkelijker als 20-jarige studente filosofie, niet getrouwd, dan als vader van vier kinderen en echtgenoot. Toen ik hierover met enkele ‘bijbelvrienden’ sprak, dachten we dat het vooral belangrijk was in de omstandigheden van het leven even stil te staan om na te kijken of je “de andere kant niet moet oplopen” en wat dat in die concrete situatie eventueel kan betekenen. Je kan je toch steeds de vraag stellen of de intentie van waaruit je je gedraagt wel evangelisch liefdevol is. We gingen erover akkoord dat zo’n “evangelische reflex -reflectie -” ook kan getraind worden en daardoor meer en meer een spontane gewoonte wordt.

Vorige zondag waren we op een feestmaaltijd. Net voor we aan tafel gingen? zegde een vrouw van een koppel dat we kenden en waar we zeker honderduit over een heleboel thema’s zouden kunnen praten. “Hé, ik wil graag naast jullie zitten. We gaan zorgen dat het uitkomt dat we samen zitten”. Maar -- in het kader van de lezing van vandaag – koos ik ervoor om toch over andere mensen te gaan zitten die ik ook kende. Iemand al jaren zonder werk en op de ziekenkas met zijn vriendin, moeilijke jeugd en psychische problemen. Het gesprek vlotte niet zo fantastisch maar er was heel veel deugddoende vriendelijkheid.

Begin dit jaar vroegen Annette en Krista aan de wereldgroep Filosofenfontein of we niet iets konden doen tegen de Europese visserijvloten die voor de Senegalese kust de visgronden leeg vissen. Die maatschappijen betalen veel geld voor hun licenties en dat is een bron van inkomsten voor de regering. Alleen is het zo dat zo één boot in één dag evenveel vis vangt als 50 prauwen gedurende een heel jaar. Het gevolg is dus dat de inlandse bevolking zelf bijna geen vis meer heeft. We hebben daarop in onze volgende wereldgroep vergadering even overwogen wat de beste reactie kon zijn. We dachten aan een brief naar een Europees parlementslid Bart Staes, Marianne Thijssen van Oud-Heverlee, maar de conclusie was om eerst meer informatie in te winnen vooraleer te reageren. Op Internet bleek dat Greenpeace met deze zaak bezig was … en daar stopte het.

Eind augustus vond ik een mail in mijn mailbox van een zekere Lode Devos van Greenpeace ik die doorgestuurd kreeg van een goede vriend met als mededeling “Vaak stuurt iemand zoals ik alleen maar boodschappen van tegenspoed en ellende de wereld in. Deze keer niet. Het is verbazend hoe weinig er maar nodig is om een spectaculaire draai in de goede richting te bekomen. Als je zin hebt 5 minuten goed nieuws te bekijken over echte mensen en vis…” en dan stond er een link naar een YouTube filmpje”

English: http://www.youtube.com/watch?v=Qr-MFwF3qFg
Français: http://www.youtube.com/watch?v=Zkdeg02NEpw

Ik opende het filmpje en was erg verrast dat het terug over die Senegalese vissers van in het voorjaar bleek te gaan. Ze kunnen hun ogen bijna niet geloven dat ze sedert enige tijd wonderbaarlijke visvangsten hebben. Wat is er gebeurd: Senegal heeft in maart en april 2012 een nieuwe president gekozen – een zekere Macky Sall – en één van de eerste beslissingen van het staatshoofd was om de 29 grote vismaatschappijen geen nieuwe licentie meer te geven. Het filmpje is een echt een hedendaagse YouTube versie van het evangelie van de wonderbaarlijke visvangst waarbij de netten van de apostelen bijna scheurden. Er gebeuren m.a.w. nog “mirakels” als mensen beslissen om “de andere kant op te lopen”.

Senegal heeft een systeem dat je rechtstreeks naar de president kan mailen. Met de wereldgroep spraken we vorige donderdag af om jullie uit te nodigen om de Senegalese regering vanuit deze gemeenschap te feliciteren met dit initiatief. Naar analogie met het de brief die Jef Schoenaerts enige tijd geleden schreef naar bisschop Bonny. En natuurlijk ook naar analogie met de brief die Jakobus in de jaren 50 van de eerste eeuw naar de christenen schreef om hen aan te moedigen om te volharden in hun christelijke levenskeuze.

We nodigen U dus uit om na de viering – voor wie dat wil – deze felicitatie mee te ondertekenen met uw naam, functie en woonplaats. We zoeken nog een perfecte Franse vertaling. We sturen de boodschap daarna per mail en post naar de Senegalese president en zijn regering

De tekst:
“De gemeenschap van Filosofenfontein en de wereldgroep van deze gemeenschap willen U en uw regering feliciteren met de keuze die U heeft gemaakt ten voordele van de plaatselijke vissers. Zoals dit te zien is op het YouTubefimpje http://www.youtube.com/watch?v=Zkdeg02NEpw en willen U ook bemoedigen om verder te gaan in deze weg. Uw voorbeeld helpt ons in de keuzes die ook wij in ons leven te maken hebben.”

En verder nodig ik jullie samen met Jakobus uit om de volgende week in de veelvuldige situaties waarin we zullen verkeren er over na te denken of het evangelie, ons christen geloof, ons vertrouwen op God ons niet vraagt om ‘de andere kant op te lopen’.
Vragen we daarvoor in deze viering het inzicht en de kracht.

Communielied 317: "De steppe zal bloeien"

Slotgebed naar Jesaja 35- de tekst van de eerste lezing

Heer
geef de volgende dagen
kracht aan onze trillende handen
en maak onze knikkende knieën sterk
om daar waar het nodig is
“die andere kant op te lopen”

zodat we bevrijd worden van onze angsten
en van onze niet evangelische gewoontes

En dat we zo
uw mirakels verrichten:
blinden de ogen openen
doven de oren ontsluiten
verlamden doen opspringen als herten
en de stommen opnieuw doen jubelen

dan vullen de zeeën zich opnieuw met vis
en zullen waterstromen de woestijnen splijten,
en beken de dorre vlakten doorsnijden.
Het verzengde land wordt een waterplas,
de dorstige grond een waterrijk gebied
en de steppe zal bloeien.

Zegen