29 januari 2012: 4e zondag:
Confrontatie met kwade geesten (Mk. 1, 23-28)
Marcel Braekers
Openingszang 102: Onze
hulp is in de naam van de Heer
Gebed bij gelegenheid
I S. de Vries p.47
Begroeting
Het was een bewogen
week. s Nachts kwamen boze geesten aan mijn haren trekken
zodat ik om 3 u. wakker werd. Mensen waren bomen aan het vellen
en weer sloegen demonen toe zodat een boom tegen een ander bleef
leunen en niet kon vallen. Maar ik had ook geluk: goede geesten
wandelden met mij en mijn honden door het bos, ze hielpen mij om
goede gesprekken te voeren, en eentje zat op mijn schouders toen
ik deze viering aan het voorbereiden was.
Wellicht denkt u dat ik onder een te lage deuropening liep of dat
een draadje of vijs in mijn hoofd is losgekomen. Ik wil dat laatste
niet uitsluiten, maar de waarheid is dat ik mij een week heb trachten
in te leven in de leefwereld van een Joodse gelovige 2000 jaar geleden.
Voor zo iemand was heel de aarde bevolkt met goede en kwade geesten.
Alles wat je overkomt wordt door hen veroorzaakt. Het leven is zo
een onophoudelijk gevecht tussen goede en kwade machten. Daarbij
wordt alles wat men van binnen voelt, ervaren via externe beelden.
Engelen en duivels, planeten en dieren worden zo projecties van
innerlijke belevingen. Voor ons, nuchtere westerlingen, is dit een
totale andere wereld, die we alleen via romans kennen.
Velen onder u lazen wellicht het huis van de geesten
van I. Allende. Haar wereld lijkt ver van ons af, hoewel ik in dat
verband u moet bekennen dat ik nog maar enkele jaren geleden in
een gezin werd uitgenodigd, omdat de vrouw, een Zuid-Amerikaanse
met een hogere opleiding, ervan overtuigd was dat in een hoek van
de keuken een troepje kwaadaardige geesten huisden en ik die met
spirituele accessoires moest verdrijven. In ons eigen bisdom Mechelen
zijn op dit ogenblik een 4-tal officiële duiveluitdrijvers
met een goed gevulde agenda.
Een wereld of een kosmos, bevolkt met goede en kwade geesten, allemaal
op zoek om het pleit te winnen en die de mensen daarvoor gebruiken.
Dat was ook de wereld waarin Jezus van Nazareth leefde en dacht.
Volgens alle getuigenissen zou Hij als een exorcist in naam van
God duivels of boze geesten hebben uitgedreven. De betekenis van
dat optreden kun je maar begrijpen als je even in die andere levenswereld
wil intreden.
Vorige zondag gaf ik een algemene inleiding in het evangelie van
Markus. In het tweede stuk van de woorddienst heb ik in enkele grove
trekken de visie van Markus op Jezus beschreven. Veel bleef daarbij
onbesproken. O.a. een aspect dat vandaag centraal staat: Markus
beschrijft Jezus als iemand, die kracht uitstraalde. Dynamis, is
een centraal begrip. Dankzij een innerlijke kracht overheerst Jezus
de demonen, en ook in zijn spreken straalt Hij gezag uit. Voor Markus
zijn dat allemaal kenmerken van zijn goddelijke begenadiging.
Lied 130: Alleluia
Markus 1, 16-28
Lied 130
Homilie
Ik bedacht het
nog deze week bij het zien van de bijgevoegde dvd over Des hommes
et des dieux: sommige monniken zagen eruit alsof ze van een
ander planeet kwamen, sjofel, fysiek wat verwaarloosd, met een tijdloze
bril, enz. Tot ze begonnen te spreken en ik getroffen was door de
innerlijke rijkdom en diepte van waaruit ze hun mening gaven. Mensen
kunnen onverwacht groot gezag uitstralen zonder dat ze zich moeten
profileren zoals meestal in onze samenleving.
De evangelist Markus typeert zo ook de persoonlijkheid van Jezus
van Nazareth. Hij sprak niet zoals de Schriftgeleerden, maar als
iemand met gezag. Niet autoritair, niet mensen achterna zittend
met vervelende of discriminerende beuzelarijen over rein en onrein,
juist en onjuist, maar gezagvol hen in contact brengend met Gods
spreken. Zo heeft Petrus wellicht getuigd over zijn leermeester
en tekende Markus het op. En een tweede typering van zijn persoon
is dat Hij door de macht van zijn woord de negatieve krachten terugdrong
en mensen in de nabijheid van de goddelijke, opbouwende sfeer bracht.
Zo zag Markus (en wellicht ook Petrus) Jezus: als een mens met een
sterke uitstraling, die Hij als een geschenk van God had ontvangen.
Heel die idee van duiveluitdrijving is voor ons nog moeilijk aan
te voelen en moet terugplaatsen in de Oudheid toen heel de werkelijkheid
als bezield werd ervaren. Gevoelens onderkende men als gepersonifieerd
en buiten de persoon liggend. Heel de astrologie, de idee over de
muziek van de sferen van Pythagoras, steunen op datzelfde principe.
Dat Jezus duivels of demonen uitdreef paste helemaal in de leef-
en denkwereld van die tijd. Indien fundamentalisten op vandaag er
graag een bewijs in zien van Jezus godheid, maken ze een denkfout.
Ze vergeten daarbij dat de Joden zelf het helemaal niets uitzonderlijks
vonden dat iemand demonen uitdreef. Ook heidense tovenaars konden
het. Lees maar Het leven van Appolonius opgetekend door Philostratus.
Dè vraag was eerder of Jezus handelde vanuit God of zelf
handlanger van satan was. Jezus heeft naar alle waarschijnlijkheid
duiveluitdrijvingen verricht, het maakt er ons attent op dat Hij
meer dan leraar was. Met heel zijn persoon, met heel zijn innerlijke
kracht richtte Hij zich in taal en tekens van die tijd naar zoekende
mensen en mensen in de miserie om op allerlei manieren hen binnen
de genezende sfeer van Gods nabijheid te brengen.
Zo leidt Markus ons al vertellend
naar de identiteit van deze Jezus en komt de uitdagende vraag naar
ons toe: hoe zouden wij in woorden en denkbeelden van onze tijd
deze uitstraling van kracht beschrijven? Hoe kunnen we ons ervoor
open stellen, haar ervaren en erdoor als mens veranderen? Het is
de sprong waardoor deze gewone mens van 20 eeuwen geleden niet enkel
maar een wijze leraar is, maar plots de Christus wordt, de Zoon
van de levende God.
Uit ons moeten vandaag geen duivels meer worden verdreven denk ik,
maar de vraag blijft hoe en waar we dankzij ons vertrouwen in de
persoon van Jezus ontsnappen aan de spiraal van het kwaad en gedreven
door Zijn inspirerende kracht boven onszelf uit bouwen aan een menslievende,
rechtvaardige wereld.
Tijdens groot dankgebed 134:
Laudate omnes gentes
Na de communie lied 553
(om mensen die kracht uitstralen, liefde geven recht doen)
|