22 april 2011: Goede vrijdag
Hij heeft onze last gedragen
Marcel Braekers
Lied 402: "In manus tuas,
Domine"
Inleiding
Enkele jaren
geleden bracht ik een bezoek aan de concentratiekampen van Auschwitz
en Birkenau. Een bezoek dat me dagenlang achtervolgde met een drukkende
migraine. Je wordt er niet alleen geconfronteerd met een zee van
lijden, maar ook met de waarzinnige ideeën die men over bepaalde
bevolkingsgroepen creëert, de dood die als de meest alledaagse
zaak daar is, het geraffineerde sadisme van kampbeulen, enz.
Te midden van dat drukkende was er één lichtpunt,
bijna zoiets als een Paasbloem die onverwacht tussen de dorens opschiet.
Ineens kom je de cel binnen waar pater Kolbe was opgesloten, de
man die de plaats innam van een jonge moeder die zou vergast worden.
In die zee van geweld en ontmenselijking is daar één
lichtpuntje, omdat iemand in de plaats van een ander de dood inging.
Wanneer we vandaag de marteling en dood van Jezus gedenken zou ik
dit willen doen in verbondenheid met de vele plaatsen in de wereld
waar geweld en wreedheid mensen vernietigt of in een sfeer van terreur
gevangen houdt. Want ik kan onmogelijk de idee aanhouden dat dit
lijden van Jezus een offer was, dat een onoverzichtelijke schuld
moest worden ingelost met een mensenoffer. De dood van Jezus heeft
niets met de eis van genoegdoening te maken, maar verwijst naar
de waanzin, de onverdraagzaamheid en ingeboren wreedheid van mensen
en hoe binnen die wreedheid sommigen overiend blijven en zo de geloofwaardigheid
van de mensheid toch redden.
Hoe is het mogelijk dat iemand, die precies opkwam voor het leven,
voor het zwakke leven dat bedreigd wordt door niets ontziend zelfbelang,
het leven dat bedreigd wordt door pseudoreligieuze gedachten, hoe
is het mogelijk dat uitgerekend zo iemand uit de weg moest worden
geruimd. Over die dood kun je maar zinnig praten vanuit een bredere
vraag over de gang van deze wereld. Gevangenen die geruisloos gedeporteerd
worden naar folterlanden, terroristen die blindweg moorden, geweld
midden in onze steden van overvloed, rechtmatig protest dat met
brutaliteit wordt afgestraft. Bestaat er een mogelijkheid om hieraan
een halt toe te roepen? Heeft de dood van Jezus daarbij een klein
lichtpuntje gebracht in die zee van lijden en dood?
Gebed
Verborgen God
Waar ben Jij nu, mijn God?
Vergeten heb Je mij,
Al vloekt dat met je naam.
Laat je toch zien
Word een gezicht.
Maar er is niets dan leegte,
De lange schaduw
Van een vale nacht
Sluipt om mij heen.
Waar ben Jij dan?
De woorden waarmee ik je noemde,
Riep, bezong, besterven mij op mijn lippen.
Het lijkt nu zinloos nog je naam te noemen,
Jou te kennen.
Toch brandt die naam,
Die vlamde door mijn dagen,
Nog als verborgen vuur
Onder de as van mijn verdriet.
En ik herhaal dat jij mij ziet,
Mij weet te vinden in het donker.
Ga dan, heel even maar,
Als koele wind aan mij voorbij
. (S. de Vries)
Lied 112: "Heer Jezus,
koning en gezalfde Gods"
Inleiding op het lijdensverhaal
In het lijdensverhaal
zoals opgetekend door de evangelisten komen alle aspecten in verband
met lijden voor: de angst en verlatenheid, het verraad, ontwijken
van zijn verantwoordelijkheid, wreedheid en soms een klein moment
van licht. We beluisteren maar enkele fragmenten die iets evoceren
van wat ik in de inleiding heb opgeroepen. Een fragment over het
slachtoffer in zijn angst en verlatenheid, een over het spel van
de beulen, een over mensen die lijden willen lenigen, Simon van
Cyrene en Veronica, en tenslotte de dood van het slachtoffer.
Jezus in de
tuin van Getsemane
Deze wereld kent niet alleen een oeverloze zee van geweld, veel
meer nog en vaak niet meegeteld zijn de intimidaties, de afpersing,
het isoleren van mensen en hen bedreigen in wat hun het dierbaarste
is, hun gezin. Ze geven hun land op, ze verkopen zichzelf aan een
multinational, ze worden verdreven van hun visgronden, enz. Angst
en verlatenheid overviel Jezus en is de situatie waarin vandaag
zovelen worden gedreven.
Marcus 14, 32-42.
Lied 562: "Kome wat komt, maar laat het om jou zijn"
In de handen
van beulen
Het is van alle tijden: soldaten die zich amuseren met gevangenen,
vrouwen die verkracht worden en later verstoten door hun familie,
slachtoffers worden te kijkgezet en hun waardigheid ontnomen. Onnoembare
slachtoffers in Oost Congo, in Soedan, in Afghanistan, in gevangenissen
als Guantanamo, enz. Wij staan stil bij de bespotting van Jezus
in stil protest voor zoveel barbaarsheid, in respect voor wie dit
moet ondergaan.
Marcus 15, 16 20
J.S. Bach Johannes - Passion: "Betrachte meine Seele"
Het lijden
helpen dragen
Het is van alle tijden: moedige mensen stellen kleine, onzichtbare
daden van menselijkheid en troost. Mensen als Veronica en Simon
die gewoon helpen, nabij zijn waar leed en verdriet is, waar mensen
in moeilijkheden zitten. Overal staan mensen op die hun leven in
dienst stellen van gerechtigheid en menswaardigheid. In Simeon en
Vernica brengen we hulde aan hen, aan hun rotsvaste overtuiging.
Dat ze nooit mogen bezwijken.
Simeon en Veronica trachten verlichting te brengen:
Kinderbijbel van C. Janssen,
p. 239
Lied 413: "Blijf mij nabij, wanneer het duister daalt"
Is dit het
einde?
Toen brak plots het geweld los. Hutus tegen Tutsis en
omgekeerd, genadeloze afslachting, doden, slachtoffers van allerlei
geweld. De achtergebleven zitten met een lijden, boosheid, onmacht
waar geen uitweg voor bestaat. Is dit het einde? Hoe moet het verder?
Heeft het einde van Jezus leven betekenis voor allen die zo
opgesloten zitten?
Binnenbrengen van het kruis
+ zang Ecce lignum (301)
Nico Ter Linden, Koning op een ezel, p. 209
Stilte
Bloemenhulde
Muziek tijdens de hulde: J.S. Bach, Johannes-Passion: "Es ist
vollbracht"
O Trost vor die gekränkten
Seelen
Die Trauernacht lässt nun die letzte Stunde zählen.
Der Held aus Juda siegt mit Macht
Und schliesst den Kampf.
Es ist vollbracht.
Lied 311: "O hoofd vol
bloed en wonden"
Grote Voorbeden
Laten wij in
dit uur bidden voor mensen die anderen leven geven en voor hen die
lijden en voor wie Jezus plaatsbekleder wilde zijn :
Goede God, wij bidden U voor
mensen
Overal op onze wereld,
Die zich inzetten voor ontwikkeling van mensen:
Dat het hun werkelijk mag gaan
Om leven voor de ander
Goede God, wij bidden U voor mensen die vrede stichten,
Politici met veel aandacht voor bemiddeling,
Mensen die nieuwe kansen bieden in gebieden waar onvrede heerst,
Artsen en verpleegkundigen die zich inzetten op verre oorlogsplekken
Met gevaar voor eigen leven:
Dat hun inzet lonen zal, dat zij gedreven zullen worden door medeleven
Voor wie zoeken naar een nieuw thuis in een ver en vreemd land,
Bidden wij, God, dat wij hen kennen en willen noemen met nieuwe
namen;
Dat zij thuis mogen zijn onder ons.
Voor de vele volken die ten koste van elkaar
Hun plek onder de zon bevechten.
Verlos hen en ons van dat dwingende geloof in de rechten van de
sterkste,
In dat ijdele idool van bewapening.
Hoe zullen wij de profetie levend houden
Dat Gij alle volken zingend verzamelt rond uw vrede?
Gedenken wij wie worden opgeofferd aan de goden van winst en bezit:
Mensen als koopwaar, dienstbaar aan andermans belangen.
Bevrijd ons van de waan dat gewichtigheid of kapitaalkracht
Mensen van ons zouden maken, met naam en gewicht
Bidden wij voor wie aangevochten worden,
Geteisterd door verdriet, door pure nood en wanhoop,
Dat ook wij hun licht kunnen zijn dat hen doet volhouden
Een weg door de woestijn te vinden
Wees ook voor ons een vuur voor ons uit.
Laat alles wat wij hier bidden ook mogen blijken
Uit wat wij doen.
Opdat wij uw naam niet verijdelen maar zegenen en heiligen
Zoals Hij deed, Jezus onze Heer.
Moge Hij onze gebeden
Dragen voor uw aangezicht.
Rond het altaar :
Gebed bij de gaven van brood
Heer God,
In het gebroken lichaam van Jezus onze broeder,
Aanschouwen wij wie Gij zijt voor deze wereld.
In het gebroken brood ontvangen wij de belofte
Dat Gij er altijd zult zijn : naast ons, in ons.
Wij bidden u - omdat Hij alles heeft volbracht
Neem ons op in uw vrede, wie we ook zijn.
En dat wij die vrede mogen uitdragen over de hele aarde.
Onze Vader
Communielied nr. 590
Slotgebed
Hier staan wij dan,
De nacht valt
En het slagveld van ons leven
Is vervat
In deze mens aan het kruis.
Niet tevergeefs
Heeft Hij op uw erbarmen vertrouwd.
Laat alles wat wij hier bidden
Aan de voet van het kruis,
Ook bewaarheid worden
In wat wij doen.
Opdat wij Uw Naam niet verijdelen
Maar zegenen, al onze dagen,
Als Hij, Jezus, onze Heer.
Dat Hij ook onze gebeden
Door de voorhang heen
Mag dragen tot bij U.
(S. de Vries)
|