20 maart 2011: 2e zondag van de vasten:
"Sta op en ga op weg
Lut Saelens; Vik en Gerlinde
Doyen
Bij het binnenkomen: "Sta
op" uit video van Broederlijk Delen over Burundi: "Zuidprik
2011 (2:22)
Welkom en inleiding (Vik)
Vóór
de viering zagen we een kort filmpje i.v.m. "Zuidprik":
dat is een wedstrijd waarmee jongeren worden aangezet om met hun
klas, jeugdbeweging, jeugdhuis ... acties op te zetten voor het
Zuiden aansluitend bij de vastencampagne van Broederlijk Delen.
Bij die acties hoort een jury en een feestelijke prijsuitreiking
in Antwerpen op 30 april.
Wij gaan er hier
op Filosofenfontein natuurlijk geen wedstrijd van maken. Maar wij
sluiten met onze vastenvieringen wel aan bij het campagnethema van
Broederlijk Delen: "Sta op!"
In plaats van mensen in ontwikkelingslanden aan het handje te houden
met noodhulp, wil Broederlijk Delen de lokale bevolking steunen
in hun eigen initiatieven voor duurzame ontwikkeling, in hun acties
om zich op eigen kracht te ontworstelen aan de greep van honger,
armoede en onrecht.
(Tijdens de volgende paragraaf
worden dia's geprojecteerd):
- heuvellandschap in Burundi
- mensen aan het werk op de velden
- Gerlinde tussen de koffieboeren
- met lokale medewerkers
Heel concreet
spitst de actie van Broederlijk Delen zich dit jaar toe op de situatie
van de koffieboeren in Burundi. En daarom is het thema van deze
vastentijd "Haguruka", wat in het Kirundi, de taal van
de Burundezen betekent: sta op!
Nu wil het toeval dat Gerlinde, iemand van deze kapelgemeenschap,
in opdracht van Broederlijk Delen in Burundi deze lokale initiatieven
helpt ondersteunen. En omdat Gerlinde onze dochter is hebben wij,
haar ouders, de actie van Broederlijk Delen dit jaar van heel nabij
kunnen volgen (ook letterlijk), en ook de implicaties en complicaties
van de concrete achtergronden en omstandigheden beter leren begrijpen...
(Tijdens de volgende paragraaf
worden dia's geprojecteerd):
- koffiestation
- oorlogsmonument in Burundi
Burundi is immers
niet zomaar een ontwikkelingsland dat zich uit armoede probeert
los te worstelen; het is ook een bevolking die nog worstelt met
de trauma's van een etnische burgeroorlog. In ieder dorp zijn er
mensen die familieleden hebben verloren, soms vermoord door familieleden
van andere dorpsbewoners. We hoorden
het reeds in het inleidende videofragment: samenwerken aan een gemeenschappelijk
project (zoals bv. de gezamenlijke investering in een lokaal koffiestation)
betekent daarom niet alleen dat deze mensen moeten durven vertrouwen
in de toekomst, maar ook moeten bereid zijn om het verleden achter
zich te laten en te vergeven.
(Tijdens de volgende paragraaf
worden dia's geprojecteerd):
- kinderen op de weg
- schooltje
- ingevallen kerk
Bij een bezoek
in een klein dorp in het binnenland was net de school uit en dus
liepen er heel veel kinderen rond. Dat is normaal. Maar niet normaal
was het zicht van een ingevallen kerkje vlak langs de lagere school.
Vreemd in een land waar praktisch iedereen op zondag naar de kerk
voor een lange eredienst.
Op mijn verbaasde vraag over die ingevallen kerk kreeg ik van de
dorpsbewoners slechts een vaag en ontwijkend antwoord (en dat was
niet alleen omdat ze in het binnenland weinig Frans kennen): ja
die kerk werd vernield tijdens de burgeroorlog in 1993. En ja er
waren mensen in de kerk toen ze vernield werd... Ik heb geen verdere
vragen gesteld of het Hutu's of Tutsi's waren die hun toevlucht
hadden gezocht in de kerk...
Dit voorval deed mij des te meer het werk waarderen van de lokale
mensen die binnen zulke dorpsgemeenschappen werken aan vergeving
en wederopbouw. Laat ons speciaal ook aan hen denken in onze voorbeden.
Voorbeden (Lut)
God, Gij daagt
ons uit en roept ons om die levensweg te kiezen in lijn met Uw
droom voor ons.
Inspireer ons, Heer, opdat wij ons leven in handen zouden durven
nemen en onze talenten ten volle ontplooien om bij te kunnen dragen
tot een wereld van liefde, solidariteit en vrede.
Inspireer ons, Heer opdat
we de moed zouden hebben om van koers te veranderen als we ondervinden
dat we van de voor ons juiste weg zijn afgeweken.
Inspireer de mensen van
Burundi opdat ze de onderlinge conflicten achter zich zouden kunnen
laten, opnieuw in zichzelf vertrouwen en opstaan om samen te bouwen
aan een beter bestaan.
Geef de mensen van Burundi
en onszelf de kracht om mee te werken aan de realisatie van dit
eeuwenoud visioen: aan armen en kleinen wordt recht gedaan, oorlog
opgedoekt, racisme en discriminatie uitgeroeid.
Geef de mensen overal ter
wereld de kracht om op te staan. De mensen in Japan, de jongeren
in het Midden Oosten en zoveel anderen.
Geef ons de durf om tegen
alles in te geloven in de mogelijkheden van mensen,
in de kracht van armen, om met hart en handen kansen te scheppen
voor wie tekort gedaan wordt.
God van Abraham, God van
Jezus, verhoor onze gebeden zodat wij uw vuur aan elkaar doorgeven,
elkaar moed inspreken, en elkaars tochtgenoten durven te zijn
op weg naar uw droom voor deze wereld.
Lied 369: Als een levende (Sta
op, vrees niet)
Inleiding op de lezingen (Vik)
Voor de liturgische
vieringen tijdens deze vastencampagne sluit Broederlijk Delen aan
bij de Bijbellezingen van deze periode.
Elke beschaving van Noord tot Zuid heeft in haar verre voorgeschiedenis
nagedacht over haar ontstaan en daaruit zijn scheppingsverhalen
gegroeid. Vorige zondag hoorden we hoe men zich dat scheppingsverhaal
binnen onze joods-christelijke traditie heeft voorgesteld: een droom,
een paradijselijke toestand: de God die hemel en aarde had gemaakt,
zorgde eerst voor een overvloedige tuin, en plaatste dan daarin
de mens.
Dat moet verklaren waarom er in elke mens een onuitwisbaar verlangen
is naar die droom van geluk, naar een uitweg uit armoede en miserie,
naar een beter leven -- of wij dat nu projecteren in het hiernamaals
of in een wedergeboorte, of in een moeizame poging om hier op deze
aarde het menselijk leven beter te maken en dus "het Rijk Gods"
een beetje concreter te maken.
Vandaag horen we in de korte eerste lezing uit het Oude Testament
het bekende verhaal van Abraham, iemand die zich door God geroepen
voelt om, samen met zijn familie, op te staan en oude gewoonten
en vanzelfsprekendheden achter zich te laten. Durven op te staan
om te bouwen aan een nieuwe toekomst, om een droom om te zetten
in realiteit. Dat is ook wat we horen in de getuigenissen van de
arme koffieboeren (en andere boeren) in Burundi die niet meer bij
de pakken willen blijven zitten, maar zelf hun lot in handen nemen
met gezamenlijke initiatieven van microkredieten en samenaankoop
en -verkoop.
Gen. Hoofdstuk
12: Abram naar Kanaän (1-4a)
[1] De HEER
zei tegen Abram: Trek weg uit je land, verlaat je familie,
verlaat ook je naaste verwanten, en ga naar het land dat ik je
zal wijzen. Ik zal je tot een groot volk maken, ik zal je zegenen,
ik zal je aanzien geven, een bron van zegen zul je zijn. Ik zal
zegenen wie jou zegenen, wie jou bespot, zal ik vervloeken. Alle
volken op aarde zullen wensen gezegend te worden als jij. Abram
ging uit Charan weg, zoals de HEER hem had opgedragen.
Tussenlied: lied114: Uit naam
van de wereld
3: Uit naam van wie voorgaan en leiden
5: Uit naam van wie zwerven en zoeken
6: Uit naam van wie planten en bouwen
8: Uit naam van de minsten der mensen
11: Uit naam van allen die hier zijn
12: God, wij noemen voor uw aanschijn: hen die ons ter harte gaan
In de tweede
lezing vertelt de evangelist Mattheus hoe drie leerlingen samen
met Jezus gaan bidden op een berg en daar een visionaire ervaring
hebben die hen zodanig aangrijpt dat ze dit permanent zouden willen
beleven: "laten we hier drie tenten opslaan": één
voor Jezus, en een voor elk van de twee grote profeten Mozes en
Elia. Het is een soort mystieke ervaring, een religieuze extase
die hen aantrekt en afschrikt. Maar als ze opkijken, als ze weer
met hun voeten op de grond staan, is Jezus alleen en wacht hen opnieuw
de alledaagse taak van het gewone leven. Het is tijd om van de berg
af te komen en aan het werk te gaan.
In Burundi (en in heel wat ontwikkelingslanden) zijn er op dit ogenblik
veel charismatische christelijke kerken die hun volgelingen misschien
al te simplistisch momenten van religieuze extase aanbieden. Het
gevaar bestaat dat mensen zich gemakshalve daarbinnen gaan koesteren,
terwijl er ook een uiterlijke dynamiek nodig is om de vicieuze cirkel
van honger en armoede te breken. Ook tegen hen zegt Jezus: "Haguruka:
Sta op, jullie hoeven niet bang te zijn.
Mattheus 17 (Marcel)
[1] Zes
dagen later nam Jezus Petrus, Jakobus en diens broer Johannes
met zich mee een hoge berg op, waar ze alleen waren. [2] Voor
hun ogen veranderde hij van gedaante, zijn gezicht straalde als
de zon en zijn kleren werden wit als het licht. [3] Plotseling
verschenen aan hen Mozes en Elia, die met Jezus in gesprek waren. [4] Petrus
nam het woord en zei tegen Jezus: Heer, het is goed dat
wij hier zijn. Als u wilt zal ik hier drie tenten opslaan, een
voor u, een voor Mozes en een voor Elia. [5] Hij
was nog niet uitgesproken, of de schaduw van een stralende wolk
gleed over hen heen, en uit de wolk klonk een stem: Dit
is mijn geliefde Zoon, in hem vind ik vreugde. Luister naar hem! [6]Toen
de leerlingen dit hoorden, wierpen ze zich neer en verborgen uit
angst hun gezicht. [7] Jezus kwam dichterbij, raakte
hen aan en zei: Sta op, jullie hoeven niet bang te zijn. [8] Ze
keken op en zagen niemand meer, Jezus was alleen.
Uittreksels uit een telefoongesprek
met Gerlinde in Burundi (Lut)
1) Wat betekent opstaan
voor de Burundese koffieboeren
Haguruka betekent
inderdaad opstaan. Buiten de letterlijke betekenis van uit je
bed komen betekent het voor de boeren die betrokken zijn in dit
project dat ze niet meer afwachten tot er een hulporganisatie
naar hen komt met geld, een geit, zaden of meststoffen, maar dat
ze met een groep de handen uit de mouwen steken, hun eigen centjes
bij elkaar leggen en zo iets realiseren dat hen vooruit helpt.
Na de burgeroorlog is het voor veel Burundezen nog niet evident
om zich te verenigen met een economisch doel: er is nog veel wantrouwen.
2) Wat heeft jou geïnspireerd
om naar Burundi te gaan?
Het was een
kans om een steentje bij te dragen aan de ontwikkeling in het
geboorteland van mijn man. Na 10 jaar werkervaring in België
maar met korte periodes in het Zuiden is dit de kans om langer
op het veld aanwezig te zijn. Dus niet als consultant die weer
weggaat na aanbevelingen te doen, maar op het terrein blijven
om de aanbevelingen mee uit te werken. (...)
3) Wat zie je als jouw bijdrage?
Enerzijds werk
ik aan het verbeteren van drie microfinancieringsinstellingen
die beheerd worden door de koffieboeren zelf. Dit is niet eenvoudig
want je aanvaardt hiermee dat je het beheer van een bank in handen
legt van mensen die hoogstens hun lagere school hebben afgemaakt
en bijna geen Frans spreken. (...)
Op een ander niveau versterken we met Inades de koffieboeren in
hun organisatie. Koffieboeren kunnen hun bessen verkopen aan een
opkoper en daarmee is de prijs van die opkoper meteen de eindprijs
voor al zijn of haar werk. Ofwel organiseren de koffieboeren zich
in een coöperatieve, verzamelen ze met fietsen, autos
of vrachtwagens de koffiebessen uit een hele regio en onderhandelen
ze met een koffiewasstation. Nog beter zou zijn dat ze hun koffie
in hun eigen wasstation kunnen verwerken, daarna betalen voor
de verdere verwerking en ten slotte hun koffie op de internationale
markt verkopen. (...) De bedoeling is in ieder geval dat de koffieboeren
een stap zet in het verwerken van de koffie en niet enkel de grondstop
verkoopt.
4) Wat kunnen wij doen?
Het is belangrijk
dat onze regeringen weten dat de bevolking geïnteresseerd
is in het lot van de bevolking in het Zuiden. De ontwikkelingsproblematiek
komt nauwelijks in de media omdat deze er al dan niet ten onrechte
van uitgaan dat wij er niet van wakker liggen. Mocht de bevolking
de armoede in het zuiden even belangrijk vinden als de prijs van
benzine aan de pomp, zouden onze politici hier meer mee bezig
zijn, er zich beter over informeren en uiteindelijk meer druk
uitoefenen in internationale instellingen zoals Europese Commissie,
Wereldbank, Verenigde Naties, enz.
Die interesse tonen voor wat er gebeurt in het Zuiden kan er toe
leiden dat je geld geeft aan organisaties zoals Broederlijk Delen,
dat je petities ondertekent, dat je deelneemt aan een debat, dat
je faire trade koopt. (...)
Tijdens offerande Burundees
lied (lied 1: in Kirundi: "Jesu": 3:38)
Tafelgebed in de veertigdagentijd (gezongen)
Tijdens de communie: Burundees lied (lied 2 )
Na de communie: lied gezongen door de kinderen van de nevendienst
Zending en zegen: (Marcel)
Op het einde van dit samenzijn
worden we uitgenodigd op weg te gaan
zoals Abraham en Jezus leerlingen.
Abraham moest hierbij zijn land verlaten, zijn familie en naaste
verwanten;
de leerlingen moesten terug van de berg komen na deelgenoot te
zijn van een hemelse ervaring.
Ook voor ons is het niet steeds evident om datgene waaraan te
veel gebonden zijn los te laten, op te staan
en te durven zien waar wij kunnen bijdragen tot de realisatie
van het Rijk Gods.
Ook de mensen van Burundi worden uitgenodigd om weer op te staan
en zelf samen hun lot in handen te nemen
ondanks de vele tegenslagen die ze reeds moesten incasseren.
Gelukkig hoeven ze niet alleen op weg te gaan
maar kunnen ze rekenen op de solidariteit en begeleiding van organisaties
als Broederlijk Delen,
die hen helpen zich meer bewust te worden van hun eigen kracht
en van hoe ze samen sterker kunnen worden.
Moge God hen en ons zegenen met liefde, durf en kracht.
Lied: overgang naar koffiestop:
"Hagurukalied" van Broederlijk Delen (3:22)
Koffiestop
|