08.08.2010:   Feest van de heilige Dominicus

Marcel Braekers

Openingszang 586: "Wij zoeken U als wij samenkomen" Begroeting Vandaag op 8 augustus viert men het feest van de heilige Dominicus, de stichter van de orde der predikbroeders en patroonheilige van deze kerk. Vandaar enkele mijmeringen bij deze merkwaardige figuur: over de nieuwe spiritualiteit die hij in het Westen binnen bracht, mijmeringen bij zijn persoonlijkheid en de beweging die door hem op gang is gekomen en betekenis heeft tot vandaag. Allereerst iets over de tijd waarin Dominicus leefde en die hem ertoe bracht om een groep van predikanten te stichten. Hoe meer ik over die tijd lees hoe sterker ik het gevoel krijg dat wat in die 11° - 12° eeuw gebeurde veel gelijkenis vertoont met onze naoorlogse periode. Er deden zich in die periode belangrijke economische en spirituele verschuivingen voor.

Kyrie nr. 115

Gebed

We bidden vandaag speciaal voor Paul Boxtale. Laten we ook bijzonder de jongeren van onze gemeenschap in ons gebed opnemen, die dit weekend samen zijn in de Ardennen.

Gij in uw grenzeloos licht
Als wij bestaan voor U

Als Gij ons hoort en ziet
Deze mensen die hier zijn

Die U roepen: wie zijt Gij,
Eeuwige Levende God –

Als Gij ons hebt gemaakt
Zoals Gij licht hebt gemaakt

Zoals Gij nacht hebt gemaakt,
Aarde, en deze dag,

Zegen ons dan met uw licht
Met het licht van uw ogen.
            (H. Oosterhuis, Gebeden en psalmen, p. 193)

Dominicus (1173? – 1221)

In de context, die ik juist schetste, sticht Dominicus een nieuwe orde. Het moest een orde zijn met een nieuwe structuur: niet zoals een abdij met haar stabilitas loci waar monniken zich onderwierpen aan het gezag van de abt als stem van God, maar geordend volgens het democratische model van de stedelijke gilden met oversten die worden gekozen en na enige tijd weer in het gelid gaan lopen. De leden moesten goed gevormd zijn om het gesprek met niet-gelovigen aan te kunnen. Ze moesten net als hun tegenstanders leven in armoede enkel een bijbel mochten ze bezitten. Toen hij nog student was verkocht hij op een dag al zijn boeken en gaf het geld aan de armen. Na zijn wijding tot priester besloot hij met een groep priesters te gaan samenwonen om zo te ontsnappen aan de vervlakking van de clerus. En toen hij tijdens een reis door Europa de onverschilligheid en geloofsafval zag, begon hij samen met zijn bisschop te preken. Tot hij tenslotte ertoe kwam een groep predikanten te verzamelen en een orde stichtte.
De groep had zich nog maar pas gevormd en Dominicus stuurde hen twee aan twee naar de grote centra van Europa om er te preken en door studie zich te vormen. Toen de eerste groepen zich hadden gevestigd in de steden en ze een groter huis en bezittingen kregen, wilde Dominicus niet dat ze zich gingen settelen. Men moest blijven leven van giften en al het overbodige wegschenken.
Toen de orde structuur kreeg en men een magister als hoofd koos, weigerde hij het leiderschap. Zo was hij: een man met een geweldig praktisch inzicht, met een fijn aanvoelen van wat zich in de wereld afspeelde. Een man die geen enkel geschrift naliet, maar alleen door zijn persoon en zijn voorbeeld aan de orde haar identiteit gaf.

Lezing uit het evangelie Lc. 10, 1-9 (de zending van de leerlingen)

Lied 581: "Zoals ik zelf gezonden ben"

Homilie

De geest van Dominicus en zijn orde leeft ook hier in onze gemeenschap verder zonder dat we ons dat altijd realiseren. Ik noem slechts enkele punten die door de eerste grote figuren van de orde werden geformuleerd.

- Credo ut intelligam: Hoewel de uitspraak van Anselmus is, werd ze een belangrijk motto in de traditie van de orde. Wat de slogan wil zeggen is dat ons geloof op de eerste plaats een daad van overgave en vertrouwen is. Maar die overgave is niet blind en redeloos. Voortdurend moeten we zoeken om dat geloof redelijk te onderbouwen en ervan verantwoording af te leggen, ook al blijft geloven steeds aan ons verstand ontsnappen. Dat moet ons tot kritische mensen maken. Kritisch tegenover allerlei slogans, kritisch tegenover de gangbare en modeachtige ideeën die ons dagelijks worden opgedrongen. Kritisch zonder kritikaster te zijn, maar in milde overgave.

- Wanneer je een conflict ervaart tussen je geweten en wat de kerk voorschrijft, dan moet je na rijp beraad je geweten volgen, schrijft Thomas. Met die uitspraak legde hij een fundament voor wat later in de tijd van de Verlichting helemaal zal doorbreken. Het respect voor ons geweten en de rijkdom van het persoonlijke aanvoelen.

- Alle verkondiging moet voorafgegaan zijn door contemplatie, door gebed en studie, zodat we alleen datgene uitspreken wat ons ten diepste beweegt. Aan spreken gaat stilte en gebed vooraf en ons spreken moet weer terugkeren naar een eerbiedig zwijgen.

- Het centrum van ons geloof moet in onszelf liggen. Niet een kerkelijke leer, niet een uiterlijk gezag, maar alleen een geloof dat verbonden is met ons diepste zelf, is waarachtig. Vandaar dat geloven altijd meerstemmig is, zowel binnen de kerk als tussen de verschillende godsdienstenen.

- Tenslotte moet een gemeenschap altijd democratisch in haar praktische structuur zijn. Er zijn geen verworven posities, gezag wordt gegeven niet veroverd. Dominicus vroeg van zijn volgelingen een sobere levensstijl en een houding van eenvoud en blijheid. Zo moet men meer dan met woorden met heel zijn persoon getuigen dat men een Blijde Boodschap heeft ontvangen en erdoor wordt opgetild.

Dat alles tekent ook onze gemeenschap: de manier waarop we voorgaan, vieren en binnen de viering Gods Woord tot leven brengen. In de persoon van Dominicus vieren we zo het leven en de inspiratie, die ons samen brengt, en die kleur geeft aan wat we in ons dagelijks leven aan ervaring en leven opdoen.

Groot dankgebed: gebeden en psalmen p. 138
+ refrein 134: "Laudate omnes gentes"

Na de communie 790: "Gezegend de God van Israël"