27 juni 2010:  Jij die mij ‘ik’ maakt

Feestviering: Marcel 65 jaar
Wat betekent Filosofenfontein voor mij?

- Tekst van de viering
- Toespraak van Marcel: "65 jaar worden"
- Foto's van de viering

Na al die jaren, zeg ik volmondig “ja”. Ik heb anderen nodig – ik heb deze gemeenschap nodig om vol te houden, om te groeien in geloof en er vorm aan te geven. Ik vind de idee van de totaal autonome mens, die zelf betekenis en richting geeft aan zijn leven, van langsom meer een illusie die van het Griekse hubris (hoogmoed) getuigt. Ik heb anderen nodig om mezelf te vinden. In de ontmoeting van anderen kom ik op het spoor van wie ik ten diepste ben, wat de kern is van mijn bestaan: geroepen om lief te hebben en om geliefd te worden.

Ik werd daarin nog gesterkt door de lectuur van een boekje van Oosterhuis onder de veelbetekende titel: Jij die mij ‘ik’ maakt (Ten Have, 2008) Ik citeer er vier stukjes uit.
- Over de prille kindertijd: “Je bent ‘ik’ geworden in de lichtkring van betrouwbare woorden, in de veiligheid van ‘wij’, vastgehouden van zonneplek naar zonneplek, door schaduwstroken heen. Andere, eerdere mensen, maken je ‘ik’, door je aan te kijken, aan te raken, aan te spreken” (blz. 24).
- Over de jeugdjaren: “Ze lieten je blijken dat ze je belangrijk vonden. Ze maakten je open en wekten je behoefte aan intimiteit. Ze namen je mee de ruimte van de vriendschap in; leerden je verlangen en gaan: dat je voor iets gaan kunt, voor een ideaal, voor een ander, gaan, niet vallen (voor een ander) – en hoe gelukkig dat kan maken”(blz. 23).
- Over de volwassenheid: “Het was naarmate je opener leefde met anderen dat je veranderd bent, ‘bevrijd’. Je hebt niet jezelf bevrijd, op eigen kracht. Je werd in beweging gebracht, aangesproken, geroepen, geschokt, op je kop gezet en toen weer op je voeten. Als het waar is dat je in de loop der jaren heel wat meer mens geworden bent, dan heb je die weg niet in eenzaamheid afgelegd, maar omstuwd door anderen.”(blz 24).
- En tenslotte: de kern van zijn boekje gaat terug op het gedachtengoed van Lévinas en in dit laatste citaat van Oosterhuis herkennen we de titel van zijn boekje: "Ik word ik, in het overstijgen van mijn ik-zucht. Die overstijging wordt mij mogelijk gemaakt, gegeven, in de ontmoeting van de ander in wiens ogen ik de vraag lees ‘laat mij leven’. In de aanvaarding van de ander word ik mezelf, en wordt de ander, ‘jij die mij ik maakt’.”(blz 39).

Over wat de gemeenschap van Filosofenfontein voor mij – voor ons betekent – gaat de viering van vandaag. Ik ga hier niet alleen in voor: straks komen verschillende leden van de werkgroep liturgie getuigen, wat Filosofenfontein --jullie-- voor hen betekent. Maar we vernoemen nu eerst Degene, in wiens naam we ook vandaag samenkomen: de Vader, de Zoon en de Geest.

Openingslied 514:
"Stem als een zee van mensen"

Stem die mij roept, wie ben je
mens waar is je broer?
Stem die mijn vliezen breekt
en mij bevrijdt
die vuur uit steen slaat
jij die mij ik maakt.

Gebed: psalm 16 (Huub Oosterhuis, Halverwege)

Oosterhuis wijst er op ,dat er in het hart van de bijbel een bundel is met ik- jij gedichten. De ik van een nietig mensenkind. ‘Ik’ is velen en al die velen zijn uniek-oneindig-geheimzinnig-eenzaam, en willen gekend worden, zoals ze zijn, en aanvaard. Ze roepen: zie mij, hoor mij, geef antwoord (blz. 31).
Ook God zegt ‘ik’ in de psalmen: ik zal jou recht doen, ik weet, ik heb je gehoord, ik zal er zijn voor jou.(…). Omdat Hij ‘ik’ zegt, kun je hem roepen: jij die mij kent, van verre, van steeds dichterbij, die mij vasthoudt. Die mij ‘ik’ maakt. (blz.32)

Wij luisteren naar psalm 16

We hebben het vandaag over wat deze gemeenschap voor ons betekent. In een artikel van Tertio over het boek van Enzio Bianchi La différence chrétienne zegt deze auteur dat “ de onverschilligheid tegenover religie, christendom en geloof alleen kan bestreden en overwonnen worden door het verschil te maken. Met dit ‘christelijk verschil’ bedoelt Bianchi dat wij, christenen een leven moeten leiden dat gekenmerkt wordt door gemeenschap, relatie en broederlijke liefde. Wat in de Handelingen heet : “ zie hoe ze van elkaar houden”.

Inkeer: 111 Kyrie eleison

Wij mensen van dagen
met talloze vragen,
wij roepen U aan.
Kyrië…
Wij staan in de morgen,
maar vaak ongeborgen.
Omarm ons met licht.
Kyrië…
Spreek woorden van leven
die ademtocht geven.
Doorstraal ons met kracht.
Kyrië…

Lezing: Brief aan de Galaten, 5: 13-18

Commentaar: wat betekent Filosofenfontein voor mij?  
(Na elk commentaar giet elk wat wijn in de kelk die voor het altaar zal staan en we zingen telkens het lied "Wie anders zou de hemel dragen…"

Aggie
Paulus zei: Iemand zaait, de mensen besproeien, maar God doet de rest. In Filosofenfontein zijn er velen die zaaien en velen die sproeien. Dat we tot een christelijke gemeenschap behoren, geeft vertrouwen en schept een gevoel van verbondenheid. Het besef van deze verbondenheid inspireert ons tot dingen die we nooit alleen hadden kunnen doen. We kennen de mens Jezus, Zijn naam en daden. Hij is voor ons het fundament waarop deze gemeenschap is gebouwd.

Wie anders zou de hemel dragen?

Rik
Toen ik vele jaren geleden in het Leuvense kwam wonen was ik op zoek naar een plaats waar ik naar de mis kon gaan. De plaats moest aan drie voorwaarden voldoen: De pastoor moest de viering verzorgen en ze niet afratelen als een verplicht nummertje. De gezangen moesten verzorgd zijn, bij voorkeur met veel samenzang. Er moesten zinnige dingen verteld worden, niet het zoutloos herkauwen van de standaard praatjes.

En zo kwam ik op Filosofenfontein terecht. De plaats voldeed aan de voorwaarden. Meer nog, ze nodigde uit om mee te doen. Hier wordt van je verwacht dat je kritisch nadenkt, en is het volkomen normaal dat je van mening verschilt, en met vele vragen zit. Er blijft respect en openheid voor de mening van een ander. En er is de diepe overtuiging dat het mooie, het kunstvolle een aanzet is om het mysterie van het goddelijke beter te begrijpen. Het heeft me veel geholpen.
De gemeenschap van Filosofenfontein is voor mij belangrijk. Hier mag ik twijfelen, of een beginnend vermoeden uitspreken en aarzelend verwoorden. Hier kan je meer vragen stellen dan antwoorden geven. En na de viering komen mensen naar je toe met een andere insteek en kan je verder praten. Het helpt me om te groeien in mijn geloof.

Wie anders zou de hemel dragen?

Lut
Als een pelgrim op zoek naar een plek waar ik rust en inspiratie kon vinden bracht het toeval me op zekere dag naar Filosofenfontein. Reeds tijdens het eerste contact besefte ik welk een ongelooflijk geschenk zich hier op mijn weg aanbood en werd ik vervuld met vreugde en dankbaarheid. Sindsdien beschouw ik Filosofenfontein als mijn spirituele thuishaven tijdens mijn verblijf op deze wereld. Ik zie het als een diamant met veel schitterende facetten, te veel om op te noemen en door velen geapprecieerd.

Meer subtiel en moeilijker in woorden te vatten is de warme, verbindende kracht die leven geeft aan Filosofenfontein: ik ervaar in Filosofenfontein een verbondenheid en openheid op de wereld die ruimte biedt aan elk individu, een verbinding tussen binnen en buiten, een zoeken naar heelheid in de manier waarop de mensen zichzelf en elkaar ervaren: blij en droef, verwonderd en bewonderend, met hun kracht en hun zwakheid, een zoeken naar verbinding tussen onze dagelijkse engagementen en wat ons overstijgt. Die verbondenheid geeft me niet alleen de ruimte en de moed om mezelf te zijn maar haalt het beste in mij boven. Tevens heeft ze een sterk helend effect en maakt ze mij heel. De grote inspirator van deze verbondenheid is ongetwijfeld Hem met de vele namen maar die we zo moeilijk kunnen benoemen. Hij die ons overstijgt maar toch zo nabij is.

Wie anders zou de hemel dragen?

Frank
Filosofenfontein betekent voor mij de dichtstbijzijnde plaats om eucharistie te vieren.  Op het vroege zondagochtend uur van 10h30 een niet te onderschatten voordeel. 
 Maar als snel werd Filosofenfontein veel meer dan enkel een plaats dichtbij om de zondagsplicht te vervullen.  Ik merkte dat er samen gevierd werd, samen gezongen werd.  Ik merkte de inbreng van een groot deel van de gemeenschap.  Rijk en verscheiden.  

Ik voelde mij er aanvaard en opgenomen.  Filosofenfontein werd een pleisterplaats, een gemeenschap om bij thuis te komen.
 Ik kom naar Filosofenfontein om samen met jullie te vieren.  Zondagsplicht is daar allang niet mee bij.  Om geraakt te worden door de mooie liturgie, de symbolen, de zang en het orgelspel.  Ik kom om de rijkdom te ervaren van de inbreng van iedereen, om persoonlijke getuigenissen die soms diep raken, om mensen die in hun getuigenis hun vreugde, onzekerheid, vrees, verontwaardiging, woede, hoop en geloof tonen.
 Ik vertrek elke zondag weer, en ik weet mij gedragen door de gemeenschap, in een verbondenheid die ook in de loop van de week blijft en deugd doet.

Wie anders zou de hemel dragen?

Jacques
Wat mij in Filosofenfontein blijft aanspreken is, dat vieringen en avondactiviteiten telkens aangrijpingspunten zijn om te groeien in geloof als gemeenschap en als individu. Het één versterkt het ander: vieringen en vormingsavonden nodigen uit om bijbel- en andere teksten te lezen en het lezen ervan mondt uit in het delen/toetsen van inzichten aan en met anderen.
Het geloofsinzicht wordt ook getoetst aan actuele inzichten uit velerlei domeinen en gevarieerde levenservaringen, maar tevens aangevuld met een aanspraak van onze zin voor schoonheid in de natuur, muziek en poëzie. De vieringen zelf doen tenslotte ook een appèl op ons geweten: een oproep om het goede te zien en te doen. In die zin is Filosofenfontein naar goede traditie van de Griekse filosofen een leerschool in het ware, het mooie en het goede.
Wat ik bovenal waardeer in FF, is dat geen mens hier het laatste woord heeft.

Lied: Wie anders zou de hemel dragen?

Offerande

Dankgebed: 586:
Geproefd, geleefd, herkend
(Alle voorgangers staan in een kring
  rond het altaar)

Als ooit de liefde haar vindingrijkheid
Heeft bewezen
Dan was het wel
Door deze mens der mensen.

Het water ging smaken naar wijn
Als hij te drinken gaf,
En als hij zijn brood met je deelde
Werd er meer dan honger gestild.
Ziekte werd veranderd in gezondheid,
Eenzaamheid in gezelschap
En macht in dienstbaarheid.

Lied: "Geproefd, geleefd, herkend"

En toen Hij niet langer kon,
Toen niet zijn geest
Maar alleen zijn leven ten einde raakte
Werd dit zijn vindingrijke gebaar:

Brood is niet zomaar brood,
Maar teken van een mens
Die zich geeft
Zoals ik ten einde toe !
Dit is mijn lichaam voor jullie gebroken.
Doe als ik en wees voor elkaar tot
Levend brood

Toen bracht Hij een heildronk uit;
Zijn onmiskenbaar teken met de beker:
Ik zal niet meer van deze beker
Met jullie drinken
Totdat voorgoed het feest begint:
De bruiloft van mijn Vader!

Dit is mijn bloed, mijn leven voor jullie.
Geef de beker door en
Wees vrede voor elkaar.

Lied: "Geproefd, geleefd, herkend"

God, sta op in ons zoals in hem,
Kom omhoog in ons,
Kom uit de verf van het dagelijks
Eendere en afgezaagde,
Wees nieuw onder ons.
Laat de speelsheid van uw geest
Ons opnieuw in beweging brengen,
Zodat wij bergen verzetten,
Bedorven water helder maken
En bange gezichten tot lachen
Brengen.

Zo bidden wij hardop,
Zo hopen wij voor elkaar,
Zo toosten wij op het leven
En op het feest
Van alles voor allen.
Amen                          (Jan van Opbergen)

Herdenken diegenen die ons zijn voorgegaan : 414: "Voor Uw aangezicht"

Wij roepen in herinnering:
De draagkracht van een gemeenschap spreekt uit haar verbondenheid. De zichtbare verbondenheid in deze wereld en die over de tastbare grenzen heen.

Daarom roepen wij in herinnering allen die ooit in deze gemeenschap zijn voorgegaan: confraters van Marcel, die mensen hier samen brachten . En die de Dominikaanse spiritualiteit, met hun inzicht, in hun taal en tijd hebben doorgegeven.

En ook de voorgangers van gisteren, die met geestdrift en bezieling onder ons geleefd hebben. Mieke Van Weddingen, Lut Jansen…

Lied: Voor uw aangezicht

Wij roepen in herinnering al onze gemiste geliefden, moeders, vaders, kinderen, broers of zussen en vrienden die in het diepste van onze gedachten met ons mee blijven gaan. En die ons geloof in de onaantastbaarheid van de liefde helpen staande houden.

Lied: "Voor uw aangezicht"

Wij roepen in herinnering degenen wier naam niet meer genoemd wordt of die eenzaam zijn gestorven. De doden aan wie de kerk geen recht gedaan heeft. De slachtoffers van oorlogen en twisten die door gemeenschappen worden uitgevochten.

Muziek tijdens de communie: Stijn van der Loo, cd Licht, nr 8

Communielied 587: "Vleugels van vertrouwen"

Toespraak van Marcel: "65 jaar worden" Ik werd geboren op 15 juli 1945, op een zondagmorgen, kermiszondag, terwijl de sacramentsprocessie voorbij trok. Zo werd mij tenminste gezegd want van dat laatste heb ik niets gezien en herinner ik mij niets. Ik heb wel heel mijn leven het gevoel gehad een zondagskind te zijn. Ik werd geboren in een van de mooiste natuurgebieden van Vlaanderen uit ouders, die mij en mijn 5 broers en zusters met intense liefde en zorg groot brachten. En hoewel ik bijna dagelijks met mijn broer in een fysiek gevecht was verwikkeld, hebben wij allemaal het gevoel elkaar niet te kunnen missen en de warmte van het nest nog te voelen.

Ik was 13 jaar toen ik mijn eerste huiswerk moest maken, hopeloos tijdverlies als je bedenkt hoeveel boeiende en prettige dingen er te doen zijn. Mijn humaniora vond ik geen groot succes, maar ik kreeg er wel een basis van humanior worden. En bovenal leerde ik er een vriend voor het leven kennen.

Ik voel me een zondagskind als ik denk aan mijn intrede in de orde van de dominicanen. Hoewel die beginjaren verwarrend en eenzaam waren kwam ik in een milieu terecht met een onvoorstelbaar rijke culturele en spirituele achtergrond. Een grote orde die dominicanen. Intellectueel en gevoelsmatig mocht ik er helemaal open bloeien. Hoewel mijn oversten het graag anders hadden gezien, mocht ik studeren wat ik zelf graag wilde. Psychologie is helemaal niet voor de hand liggend in een theologische orde.

In 1976 werd ik hier in deze kapel op een bloedhete zondag tot priester gewijd door mgr. Descamps. Door pater provinciaal werd mij aangeboden om met 3 confraters hier te komen wonen en werken. Ik kan jullie allemaal aanraden de gelofte van armoede af te leggen, want kijk maar wat je in de plaats krijgt: deze prachtige plek met water, bomen, bloemen en dieren. Ik spreek dan nog niet over de gelofte van gehoorzaamheid en ongehuwd blijven.

Voor ik afstudeerde werd mij aangeboden om les te geven in de priesteropleiding, iets wat ik tot vandaag met veel plezier doe. En nauwelijks was ik begonnen met doceren of mij werd aangeboden om aan het universitair gezondheidscentrum te gaan werken. Men zocht namelijk naar mensen die psychologische hulpverlening en pastorale zorg probeerden te combineren. Tot vandaag blijft deze job mij fascineren.

En toen ik hier kwam wonen werd mij zomaar deze gemeenschap van mensen aangereikt en hebben we sindsdien samen een geschiedenis geschreven, die onuitwisbaar is. We werden een hechte gemeenschap die niet alleen om zichzelf waardevol is, maar richtinggevend voor veel parochies en gemeenschappen en voor een nieuwe kerk. In de 34 jaar dat ik hier woon, mocht ik delen in heel veel lief en leed en kreeg ik onverdiend en gratis heel veel vriendschap en waardering. Dit feest is één van die vele uitingen. In heel die tijd heb ik hier mogen lezen, denken en spreken zoals ik dat zelf graag deed, helemaal vrij en onbelemmerd. Wat een feest.

U kunt zich wel voorstellen dat ik niet alleen vandaag maar heel dikwijls door dat gevoel word overvallen een zondagskind te zijn. Daarmee verbonden is een diep gevoel van dankbaarheid.
Dank aan jullie, dank aan degenen die er vandaag niet zijn of niet meer zijn. Dank uiteindelijk aan Hem die mij dit leven gaf. Niet alleen ooit bij mijn geboorte, maar elke dag, elk moment opnieuw. De twee mooiste momenten op een dag zijn voor mij de ochtend en late avond als ik biddend even stil sta. (Ik ben nog wat ouderwets en bid mijn brevier graag in het latijn).
’s Morgens als ik psalm 95 bid waar staat: "Utinam hodie vocem eius audiatis: nolite obdurare corda vestra” (wanneer je vandaag zijn stem zult vernemen, sluit dan niet je hart). En ’s avonds als ik zoals Simeon mag bidden: “Nunc dimittis servum tuum Domine secundum verbum tuum in pace” (nu laat Gij, Heer, zoals beloofd uw dienaar in vrede gaan).

Zo wordt mijn dag omsloten in Hem. Mijn eeuwige dank om U: die Ene, die Onvoorwaardelijk Nabije, de Lichtglans, die mij doorheen alles hebt gedragen en getroost en Die er altijd zal zijn, voor mij, voor elk van ons.

Ik zou daarom deze viering willen afsluiten door zijn zegen over ons allemaal af te roepen.

Zegening

Slotlied: "Geen weg, geen steen"