13 juni 2010: 11de zondag door het jaar
Vergeven: is dit zo gemakkelijk? *
Sabine Van Huffel
Wie herinnert
zich nog de eigen woede of huilbuien die je als kind meemaakte toen
broer of zus je lievelingsspeelgoed afnam of de puzzel stukmaakte
waar je uren aan gewerkt had? Hoe gemakkelijk was het hem/haar dat
te vergeven? Een maand geleden waren we met mijn zussen en moeder
verenigd rond het sterfbed van mijn vader toen mijn jongste zus
in naam van ons allen mijn vader om vergeving vroeg voor alle momenten
waarop we elkaar niet begrepen, elkaar bewust of onbewust gekwetst
hadden, elkaar te weinig liefde hebben betoond,
Elkaar vergeven
op deze laatste ogenblikken: is dit zo gemakkelijk?
Veertien dagen geleden schreef een Chinese doctoraatsstudente, die
in september bij mij in dienst komt, me het volgende (vertaald):
``Soms is mijn Engelse uitspraak misschien niet correct. Indien
dat gebeurt, vergeef me a.u.b. Ik wil nooit iets onvriendelijks
zeggen om mensen te kwetsen. Ik zit hiermee verveeld telkenmale
ik me in het Engels uitdruk. Maar ik zal proberen mezelf duidelijk
en vriendelijk te maken. Duidelijk vergeving van een
andere orde!
Kijken we ook
rondom ons: we horen verhalen van pedofilie binnen en buiten de
Kerk, moord, familieruzies die ontstaan na de dood van ouders
onder de erfgenamen,
en noem maar op. Pinnen we onze medemens
vast op zijn zonde of zijn we bereid tot vergeving? Is dit zo gemakkelijk?
De rode draad door de lezingen vandaag is zonde en vergeving. We
maken het dagelijks mee, doorheen onze hele levensloop. Laten we
onze viering beginnen met een lied om vergeving. Niet om onze tekorten
nog eens extra in de verf te zetten en ons schuldig te voelen. Laten
we veeleer kijken in onze binnenkant en alles wat ons belast bij
God neerleggen.
Intredelied 315: "Wat ik
gewild heb,
wat ik misdaan heb
"
Openingsgebed (Jean Paul Pinxten)
Steeds opnieuw , God,
houdt Gij ons staande
en wilt Gij met ons op weg gaan.
Steeds opnieuw,
meer dan wijzelf kunnen opbrengen,
reikt Gij ons de hand.
Steeds opnieuw
maakt Gij ons vertrouwd met uw liefde
die mensen ten volle zichzelf laat zijn.
Steeds opnieuw zijt Gij een God
die het leven wil,
vandaag en alle dagen. Amen
Evangelielezing: Lucas 7, 36-3
36 Een van
de farizeeën nodigde hem uit voor de maaltijd, en toen hij
het huis van de farizeeër was binnengegaan, ging hij aan
tafel aanliggen. 37 Een vrouw die in de stad bekendstond als zondares
had gehoord dat hij bij de farizeeër thuis zou eten, en ze
ging naar het huis met een albasten flesje met geurige olie. 38
Ze ging achter Jezus staan, aan het voeteneinde van het aanligbed;
ze huilde en zijn voeten werden nat door haar tranen. Ze droogde
ze met haar haar, kuste ze en wreef ze in met de olie. 39 Toen
de farizeeër die hem had uitgenodigd dit zag, zei hij bij
zichzelf: Als hij een profeet was, zou hij weten wie de vrouw
is die hem aanraakt, dat ze een zondares is.
40 Maar Jezus zei tegen hem: Simon, ik heb je iets te zeggen.
Meester, spreek! zei hij. 41 Er was eens een
geldschieter die twee schuldenaars had: de een was hem vijfhonderd
denarie schuldig, de ander vijftig. 42 Omdat ze het geld niet
konden terugbetalen, schold hij beiden hun schuld kwijt. Wie van
de twee zal hem de meeste liefde betonen? 43 Simon antwoordde:
Ik veronderstel degene aan wie hij het grootste bedrag heeft
kwijtgescholden. Hij zei tegen hem: Dat is juist geoordeeld.
44 Toen draaide hij zich om naar de vrouw en vroeg aan Simon:
Zie je deze vrouw? Ik ben in jouw huis te gast, en je hebt
me geen water voor mijn voeten gegeven; maar zij heeft met haar
tranen mijn voeten natgemaakt en ze met haar haar afgedroogd.
45 Je hebt me niet begroet met een kus; maar zij heeft, sinds
ik hier binnenkwam, onophoudelijk mijn voeten gekust. 46 Je hebt
mijn hoofd niet met olie ingewreven; maar zij heeft met geurige
olie mijn voeten ingewreven. 47 Daarom zeg ik je: haar zonden
zijn haar vergeven, al waren het er vele, want ze heeft veel liefde
betoond; maar wie weinig wordt vergeven, betoont ook weinig liefde.
48 Toen zei hij tegen haar: Uw zonden zijn u vergeven.
49 Zijn tafelgenoten dachten bij zichzelf: Wie is hij, dat hij
zelfs zonden vergeeft? 50 Hij zei tegen de vrouw: Uw geloof
heeft u gered; ga in vrede.
1 Kort daarop begon hij rond te trekken van stad tot stad en van
dorp tot dorp om het goede nieuws over het koninkrijk van God
te verkondigen. De twaalf vergezelden hem, 2 en ook enkele vrouwen
die van boze geesten en ziekten genezen waren: Maria uit Magdala,
bij wie zeven demonen waren uitgedreven, 3 Johanna, de vrouw van
Chusas, de rentmeester van Herodes, en Susanna en nog tal
van anderen, die uit hun eigen middelen voor hen zorgden.
Lied 714: Psalm 103: "Hoe
is uw Naam, waar zijt Gij te vinden"
Bezinning
Deze lezing van
de `zondares zonder naam komt in de zondagse liturgie na een
verhaal over David en Paulus (2 Samuel 12, 7-10.13 en Galaten 2,
16.19-21): drie verhalen over zonde en vergeving. De drie hoofdpersonages
hebben behoorlijk wat op hun kerfstok. David heeft overspel gepleegd
met Betsabe, de vrouw van de soldaat Uria. Betsabe wordt zwanger.
David laat Uria omkomen door hem op het front in te zetten op de
gevaarlijkste plaats. En Uria sterft. Infeite moord en overspel
op het geweten van een man die alles heeft. Door tussenkomst van
de profeet Natan vergeeft de Heer hem zijn zonde nadat hij berouw
vertoont. Op zijn beurt heeft de navolging van de religieuze wet
Paulus ertoe gebracht christenen te vervolgen en te vermoorden.
In zijn mystieke ontmoeting met Christus bekeert Paulus zich en
wordt Jezus volgeling. En dan is er de zondares uit het evangelie
die duidelijk ook zondig is (al kennen we niet alle details). Wat
doet Jezus? Hij vergeeft. Hij opent nieuwe levenskansen voor deze
vrouw. Is dit gemakkelijk? Eerst zondigen en dan even lief doen
en vergeving krijgen? Zo ook met David en Paulus.
Als een vrouw van slechte
reputatie je pad kruist moet je minstens twee meter afstand houden.
Dit bepaalden de joodse rabbijnen in Jezus' tijd. De ontmoeting
tussen Jezus en de prostituee in het evangelie staat in schril contrast
met deze opvatting. Hier worden alle conventies overtreden. Geheel
onverwacht komt er plots een ongewenste gast in het huis van Simon
de farizeeër. Een vrouw die als zondares bekend stond. Ze heeft
een kostbaar albasten vaasje met balsem bij zich. Haar ontmoeting
met Jezus is weloverwogen! Zij wast Jezus voeten met haar
tranen, kust en balsemt ze. Die vrouw laat zien hoeveel ze van Jezus
houdt. Jezus aanvaardt die liefde. Hij prijst haar lieftalligheid
die de gastvrijheid van Simon ver te boven gaat. Want Simon is als
gastheer nogal tekort geschoten: bij het wassen van de voeten, de
welkomstkus en de zalving met olie bleven achterwege. Natuurlijk
protesteert Simon bij die opzienbarende ontmoeting van Jezus en
die zondares, en dan nog in zijn eigen huis! Want zo'n zondares
mocht niet bij hem binnen. Dat ze Jezus zo liefkozend aanraakt en
streelt kan helemaal niet door de beugel. Hoe bestaat het dat Jezus
dat allemaal toelaat!
Deze lezing is een vergevingsverhaal,
een parallelverhaal van de parabel van de verloren zoon en de barmhartige
Vader. De verhouding in deze parabel tussen Vader en Zoon is hier
weerspiegeld tussen Jezus en de zondares. Toch is hier een merkwaardig
onderscheid. Jezus vergeeft hier zonder dat Jezus het slachtoffer
is en de daden precies kent. Die zondares stond bij Jezus niet in
de schuld. Jezus heeft evenveel compassie met de dader als het slachtoffer
zelf "Uw geloof heeft u gered, zegt Jezus.
Wat me vooral treft in dit evangelie is die oprechte, spontane liefde
die die vrouw betoont aan Jezus: die liefde kent geen grenzen. De
vrouw overtreedt hierbij alle conventies om tot Jezus te komen.
Haar liefdesvriendschap toont haar geloof. "Lamour
sauve toujours, Liefde redt altijd maar ook het
geloof in de liefde. En wat doet Jezus? Hij beantwoordt haar liefde
en stelt de liefde boven de wet. Dit leidt me tot de kern van ons
christelijk geloof. Het is liefde die primeert. Dat hierbij de wetten
worden overtreden, is minder essentieel. Precies in die liefdescontext
(liefde van de vrouw t.o.v. Jezus en vice versa, Jezus t.o.v. zijn
Vader) is vergeving mogelijk, worden nieuwe levenskansen geopend.
Het belang van die liefdescontext mogen we ook zelf ervaren in onze
dagelijkse omgang, vooral in eigen gezin. Hoe meer ik mijn medemens
(bv. partner) bemin, des te groter de liefdescontext en hoe gemakkelijker
het me valt om te vergeven en vergeven te worden. Als iemand iets
in ons gezien heeft worden we anders. Als we ervaren dat iemand
van ons houdt zijn we tot veel in staat. Liefde is het sleutelwoord.
"Wie is hij, dat hij
zelfs zonden vergeeft?" Hier is een dubbel Jezusgeheim in het
spel. Jezus moet een uitzonderlijk vrij man geweest zijn, voor hem
was er geen onderscheid tussen goeden en slechten. Hij at zowel
met Farizeeërs als tollenaars en zondaars. Jezus maakt wel
onderscheid tussen de zonde die hij afkeurt en de zondares als persoon.
De zonde blijft fout maar de zondares als persoon valt hier niet
mee samen. De zondares wordt niet verworpen. Het Jezusgeheim zit
in de mystieke diepte waarmee hij de vrouw als persoon bejegent,
die mystieke diepte waarmee de barmhartige Vader zijn verloren zoon
bejegent. De zonde werpt hij van zich af maar de zondaar neemt hij
ter harte, zo toont hij ons het koninkrijk Gods! Zo reageert hij
ook tegen de hele Joodse wetgeving van vergelding: oog om oog, tand
om tand.
Wat is precies vergeving?
Het is de ander iets heel bijzonders geven. In het Frans spreken
we van "le pardon" waarin we het woord "don
= geschenk" horen. Vergeving schept nieuwe levenskansen. Het
is echter onmogelijk om vanuit zelfliefde tot vergeving te komen,
hier is die bredere liefdescontext belangrijk. Vergeven is een quantumsprong
van liefde. Als liefde niet meer tot vergeven in staat is, zo zegt
Godfried Danneels, dan komen we terecht in een maatschappij van
rechters en advocaten en worden alle relaties juridisch.
Vergeving is ook niet vrijblijvend. Er moet bekering en berouw zijn
aan de ene kant opdat er vergeving mogelijk is aan de andere kant.
In het vergevingsmoment waarin de vrouw vergeving geschonken wordt
schuilt ook de vaste wil om zich te bekeren, een volgeling van Jezus
te worden, zoals gesuggereerd in het slot van de lezing. Die vrouw
draagt haar verleden mee maar krijgt nieuwe kansen. De oprechtheid
van haar liefde t.o.v. Jezus en de manier waarop Jezus haar liefde
beantwoordt dwingen haar niet meer te zondigen. Misschien werd zij
wel één van de vrouwen die van boze geesten en ziekten
verlost waren: Maria uit Magdala, Johanna, Susanna, of één
van de anderen: vrouwen die voor Jezus en voor die andere mannen
zorgden!
Tussendoor vertelt Jezus
een tussenverhaaltje van die geldschieter. Met dit verhaaltje van
financiele kwijtschelding wil Jezus de Joden duidelijk maken dat
er in de maatschappij andere verhoudingen mogelijk zijn dan juridisch-financiële
. Het gaat om Godsverhoudingen van een andere orde. Dit stemt
tot nadenken!
En wij, hoe reageren wij
? Zijn we niet zelf een beetje Simon wanneer we mensen vastpinnen
op hun verleden? De boodschap die Jezus hier brengt is belangrijk
en actueel in deze tijd. De hele maatschappij reageert vol afschuw
t.o.v. daden van pedofilie en veroordeelt ze maar wie is bereid
ook nieuwe kansen te geven bij oprecht berouw van de dader? Blijven
we de dader vastpinnen op zijn verleden en gunnen we hem geen kans
om anders te worden? Het gevaar is heel reëel dat we het onderscheid
niet maken tussen de daad (de zonde) en de dader als persoon. Zolang
we niet in staat zijn te vergeven, blijft de ander een soort spookfiguur
die macht blijft uitoefenen. Vergeving is nodig om zich te bevrijden
van de macht van de ander. Vergeving doorbreekt deze vicieuze cirkel
van vergelding en maakt zo voor ons, die gekwetst zijn en steeds
weer anderen kwetsen, een menselijk samenleven mogelijk.
Bezinningsmuziek
Groot dankgebed: Canon 152:
"Mijn God zijt Gij"
Vredeswens
Communielied nr. 363: "Gij
zijt voorbijgegaan"
Bezinning na de communie
Vandaag vieren
we vaderdag: een gelegenheid bij uitstek om alle papas, jong
en oud, te danken voor hun inzet en liefde van elke dag, te danken
ook om de niet-vanzelfsprekendheid van het samenzijn. Normaal is
dit een dag om naar uit te kijken, echter niet voor iedereen.
- Bidden we voor jonge mensen
die met hun vader of het begrip ``vader overhoop liggen,
die geen vaderliefde hebben gekend. Mogen zij vroeg of laat op het
spoor komen van wat echte vaderliefde is. Laten we bidden.
- Bidden we ook heel speciaal
voor allen hier aanwezig die om één of andere reden
hun vader moeten missen, hetzij wegens overlijden, hetzij wegens
scheiding of een langdurige reis, hetzij wegens een onoverbrugbare
ruzie die mensen uit elkaar drijft. Laten we niet stilstaan bij
de pijn van zijn Afwezigheid maar de dankbare momenten koesteren
waarin we zijn liefde mochten ervaren , "papa op zijn best.
Laat die liefde in ons een bron zijn van zijn AANwezigheid, een
kracht die we mogen uitstralen naar anderen op ons levenspad. Laten
we bidden.
Niets gaat verloren van wat
de Vader ons gegeven heeft, van wat onze eigen vader ons gegeven
heeft
ook over de dood heen. Moge ieder hier aanwezig dit
ervaren, vandaag en alle dagen van ons leven. Amen.
---------------
* Met dank aan de Emmaüsgroep die in een voorafgaand beziningsmoment
inspiratie gaf voor deze tekst.
|