7 maart 2010 : Derde zondag van de vasten
Nomineer Samuel voor de Nobelprijs
voor Duurzame Ontwikkeling
Fons Van Daele en de Wereldgroep
Symbool: Een houweel wordt
bij de Wipalavlag gelegd voor het begin van de viering.
Aanvang van de viering
(muziek uit Bolivië)
Verwelkoming en inleiding:
Vandaag
is Samuel onder ons.
Samuel is een eenvoudige boer uit de Andes. Maar volgens Broederlijk
Delen is hij de ideale kandidaat voor een prijs die in de wereld
nog ontbreekt: de Nobelprijs voor Duurzame Ontwikkeling.
Een Nobelprijs is doorgaans voor beroemde mensen, specialisten in
hun vakgebied, die iets uitzonderlijks presteren dat van belang
is voor de wereld. Samuel is niet beroemd. Maar hij is wel specialist
in zijn vakgebied. Met zijn talent presteert hij iets uitzonderlijks.
Door herbebossing en het aanleggen van terrasjes, bestrijdt hij
de erosie. Het water wordt op grotere hoogte verzameld in grote
reservoirs. Zo is een goede irrigatie van de landbouwgrond mogelijk.
Op die manier pakt hij samen met zijn gemeenschap de woestijnvorming
aan. En vooral, zo maakt hij zijn woongebied weer groen en produceert
voedsel waar dat voorheen niet kon. Het project inspireert anderen,
en breidt uit. Bovendien leveren Samuel en zijn gemeenschap een
bescheiden maar echte bijdrage aan de oplossing van het klimaatprobleem.
Dit verhaal is een treffend voorbeeld van duurzame ontwikkeling.
Vandaag is Samuel bij ons
? Toch, kijk maar, daar staat zijn
houweel. Ook een paar van zijn kinderen zijn mee. Brigitte heeft
ze meegenomen naar de kindernevendienst. We horen er straks nog
van! We laten vandaag ook Samuel aan het woord, nu in de viering
en straks, op het Aperitief Mondial na de viering. Daar kun je ook
meer te weten komen over de manier waarop Samuel en zijn gemeenschap
te werk gaan, en hoe ze daarbij gesteund worden door Broederlijk
Delen.
En zoals je al kan horen, heeft Samuel voor ons ook wat muziek uit
Bolivië meegebracht.
Lied Nr 391: Dan
komt de dag.
Lezing uit Exodus 3, vers
1-15:
[1]
Mozes was gewoon de schapen en geiten van zijn schoonvader Jetro,
de Midjanitische priester, te weiden. Eens dreef hij de kudde
tot voorbij het steppeland, en zo kwam hij bij de Horeb, de berg
van God. [2] Daar verscheen de engel van de HEER aan hem in een
vuur dat uit een doornstruik opvlamde. Mozes zag dat de struik
in brand stond en toch niet door het vuur werd verteerd. [3] Hoe
kan het dat die struik niet verbrandt? dacht hij. Ik ga dat wonderlijke
verschijnsel eens van dichtbij bekijken. [4] Maar toen de HEER
zag dat Mozes dat ging doen, riep hij hem vanuit de struik: Mozes!
Mozes! Ik luister, antwoordde Mozes. [5] Kom niet dichterbij,
waarschuwde de HEER, en trek je sandalen uit, want de grond waarop
je staat, is heilig. [6] Ik ben de God van je vader, de God van
Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob. Mozes bedekte zijn
gezicht, want hij durfde niet naar God te kijken.
[7] De HEER zei: Ik heb gezien hoe ellendig mijn volk er in Egypte
aan toe is, ik heb hun jammerklachten over hun onderdrukkers gehoord,
ik weet hoe ze lijden. [8] Daarom ben ik afgedaald om hen uit
de macht van de Egyptenaren te bevrijden, en om hen uit Egypte
naar een mooi en uitgestrekt land te brengen, [...].
[10] Daarom stuur ik jou nu naar de farao: jij moet mijn volk,
de Isralieten, uit Egypte wegleiden. [11] Mozes zei: Maar wie
ben ik dat ik naar de farao zou gaan en de Isralieten uit Egypte
zou leiden? [12] God antwoordde: Ik zal bij je zijn. En dit zal
voor jou het teken zijn dat ik je heb gestuurd: als je het volk
uit Egypte hebt weggeleid, zullen jullie God bij deze berg vereren.
[13] Maar Mozes zei: Stel dat ik naar de Isralieten ga en tegen
hen zeg dat de God van hun voorouders mij gestuurd heeft, en ze
vragen: Wat is de naam van die God? Wat moet ik dan zeggen? [14]
Toen antwoordde God hem: Ik ben die er zijn zal. Zeg daarom tegen
de Isralieten: IK ZAL ER ZIJN* heeft mij naar u toe gestuurd.
[15] Ook zei hij tegen Mozes: Zeg tegen hen: De HEER heeft mij
gestuurd, de God van uw voorouders, de God van Abraham, de God
van Isaak en de God van Jakob. En hij heeft gezegd: Zo wil ik
voor altijd heten, met die naam wil ik worden aangeroepen door
alle komende generaties.
Lied nr 364: "Om te zien een nieuwe aarde.
Homilie:
Ik heb
deze nacht gedroomd. Dat gebeurt natuurlijk wel meer. Maar meestal
kan ik s morgens, wanneer ik wakker word, me niet veel meer
herinneren. Dat was nu anders, deze droom staat me nog heel helder
voor de geest.
Ik was aan het wandelen in de bergen. Niet in Noorwegen zoals sommigen
onder jullie misschien zouden denken. Nee, het was in een dor landschap,
met weinig groen, het zag er eerder uit als een woestijn. Bergriviertjes
waren er wel, maar ze stroomden niet erg krachtig. Ergens in de
verte, hoog in de bergen, zag ik een gletsjer, of ten minste wat
er van overbleef. Want vóór de gletsjer, waren de
rotsen glad en kaal. Er groeide nog niets op, geen bomen, geen struiken,
zelfs geen gras. De gletsjer had zich teruggetrokken, op korte tijd.
Een prachtige natuur, dat wel, maar niet erg vruchtbaar.
Of toch? Wat later zag ik in de verte een dorpje. En hier en daar
vond ik aangelegde terrassen, met groene gewassen. Hier waren mensen
aan het werk geweest!
Ik naderde het dorp en zag een groepje mannen en vrouwen, die rond
een vuur stonden. Dit leek me wat gevaarlijk, zo vuur maken in een
woestijnachtige, dorre omgeving, maar, merkwaardig genoeg, er brandde
wel een vuur, maar het vuur scheen het hout niet te verteren? De
mensen rond het vuur zaten druk met elkaar te praten.
Toch had een man uit het groepje me opgemerkt. Toen ik dichterbij
kwam sprak hij me aan. Het leek me wel Samuel, maar zeker ben ik
daar niet van. In een droom is dat zelden helemaal duidelijk.
"Kom je uit Amerika vroeg hij me. Ze waren immers hevig
aan het discussiëren over de mislukte klimaattop in Kopenhagen,
zo bleek achteraf. Nee, ik kom uit Europa zei ik. Toen
werd de uitdrukking op zijn gelaat wat milder. Heb je de Chacaltaya
gezien? vroeg hij, je bent er waarschijnlijk voorbij
gewandeld?
Ik wist niet wie of wat de Chacaltaya was, maar hij vertelde me
dat het de berg was met die gletsjer, die nagenoeg volledig verdwenen
was. Vroeger, en dat is nog niet zo lang geleden, hadden we
hier geen probleem met water. Er was voldoende drinkwater en water
voor de landbouw. Dat kwam van het smeltwater van de gletsjer. Nu
is watervoorziening een groot probleem geworden ... .
Ik kende het verhaal eigenlijk wel. Alleen was ik de naam van de
gletsjer vergeten. Ik had ooit een artikel in de krant gelezen over
het afsterven van de gletsjers in het Andesgebergte, tijdens de
aanloop naar de klimaattop in Kopenhagen. Een groot probleem voor
de Quechua-indianen (of waren het de Aymara-indianen - och, wat
doet het er toe). En Samuel vertelt me verder, bij het vuur, over
de ellende van zijn volk... Hoe deze klimaatwijzigingen hun levensomstandigheden
fel bemoeilijkten. En hoe ze toch probeerden, met de beperkte middelen
die ze hadden, er het beste van te maken. Hoe moeilijk het bleef
en dat ze toch wel steun van buitenaf konden gebruiken. Waren
zij immers verantwoordelijk voor deze veranderingen van het klimaat?
...
Ik kreeg plots een heel ongemakkelijk gevoel.
En toen werd ik wakker....
Kort stukje muziek -
als een cesuur tussen twee delen van de homilie
Onlangs
keken we naar een film. The Age of Stupid- vrij vertaald:
De eeuw van de dwazen. De film vertelt het verhaal van de
laatste man op een verwoeste aarde, in het jaar 2055. Hij kijkt
terug in de beeldarchieven van 1950 tot 2008 en vraagt zich af waarom
de klimaatveranderingen geen halt werd toegeroepen toen we nog de
kans hadden. De film is een mengeling van echte en geanimeerde beelden.
In een van deze stukjes animatie zie je 4 mensen lopen op een tijdslijn.
Een Amerikaan, een Europeaan, een Chinees en een Afrikaan. De Amerikaan
is groot en zwaar. De Europeaan wat minder. De Chinees is een heel
stuk kleiner en de Afrikaan zie je bijna niet lopen. Wanneer zij
verder gaan in de tijd wordt de Amerikaan kleiner, ook de Europeaan.
De Chinees groeit nog en ook de Afrikaan. Na een tijdje worden ze
allemaal even groot. Maar naarmate 2050 nadert, worden ze allemaal
samen terug kleiner, maar ze blijven nu wel even groot.
Dit gaat over klimaatrechtvaardigheid. En dat is ook het thema van
de politieke actie van Broederlijk Delen dit jaar. Dit is het herstel
van relaties waar het hier over gaat. Of noem het herstel
van eerlijke verhoudingen tussen Noord en Zuid. Klimaat-rechtvaardigheid,
we spreken ook wel over historische schuld.
Was het die historische schuld, waar Samuel me op wees, op het einde
van mijn droom? En was dat de reden waarom ik me ineens ongemakkelijk
voelde? Moeten we ons dan schuldig voelen? Ach nee, schuldgevoelens
brengen ons niet vooruit. Ze doen ons alleen maar rationaliseren
en excuses zoeken, ...
Maar het appel dat uitgaat van de ander kan ook zo dwingend zijn,
dat we er ons toch ook ongemakkelijk bij gaan voelen. Was dit uiteindelijk
niet het geval bij Mozes in het bijbelverhaal dat we hebben gehoord?
Of het appel nu uitgaat van God, of van de mens, het maakt niet
veel uit.
Beter dan zich schuldig voelen is groeien in bewustwording. En kleine
stapjes zetten. Niet wachten tot de structuren veranderen, niet
wachten tot de anderen iets doen, zelf iets doen. Niet wachten op
de VS, niet wachten op een beter klimaatakkoord, hoe belangrijk
ook, ...
Samuel roept ons op om ons steentje bij te dragen. Hij roept elk
van ons op om te doen wat we kunnen, elk binnen onze eigen materiële
en mentale mogelijkheden. In de eerste plaats. Maar af en toe moeten
we toch wel proberen eens een grens te verleggen. Want ik geloof
dat het dat is wat God van ons verwacht. Het is God zelf, die via
mensen als Samuel, op ons appel doet. En daarom kunnen we dit appel
ook niet naast ons neerleggen. Mozes kon het niet. En ook wij kunnen
dat niet.
Muziek - aanbrengen van
de gaven.
Tafelgebed nr 162: Tafelgebed
in de veertigdagentijd.
Onze Vader - Vredeswens
Communie : Meer muziek
van Bolivië tijdens de communie. Inbreng kindernevendienst
Slotgebed
Geduldige God,
Doe ons de plek waar wij leven zien als heilige grond.
Daar immers roept U ons op te werken aan de wereld.
Onze wereld heeft nood aan mensen die durven dromen.
Bidden wij om zegen voor allen
die blijven geloven in een toekomst voor onze aarde,
die met goede moed en vertrouwen daaraan blijven werken.
Dat wij zelf zulke mensen mogen zijn.
Onze wereld heeft nood aan mensen met doorzettingsvermogen.
Bidden wij om zegen voor allen
die zich niet laten ontmoedigen door teleurstellingen en tegenslagen,
die anderen inspireren en weten mee te krijgen in hun strijd voor
vrede en rechtvaardigheid.
Dat wij zelf zulke mensen mogen zijn.
Onze wereld heeft nood aan mensen met inlevingsvermogen.
Bidden wij om zegen voor allen die het roepen en het lijden van
de aarde en van de mensen zien en horen,
die, zoals de Eeuwige, bevrijdend nabij willen zijn.
Dat wij zelf zulke mensen mogen zijn.
Aankondiging en uitnodiging
Aperitief Mondial en wegzending.
|