31 augustus 2008: 22° zondag (2008)
Zijn kruis aanvaarden?
Marcel Braekers
Openingszang nr. 1: Heerlijk
is het te loven de Heer
Gebed
Schep in ons een zuiver hart,
Dat zich laat voeden door uw liefde,
Dat daarom van mensen houdt,
Hen erkent en altijd recht doet.
Schep in ons een zuiver hart,
Dat U zien mag ondanks alle vragen,
Alle wolken van verdriet.
Schep in ons een zuiver hart,
Dat de vreugde om het leven voluit viert,
Dat zich opent voor uw zegen.
Schep in ons een zuiver hart,
Dat verkiest wat goed en recht is,
Dat U heiligt alle dagen. (S.
de Vries)
Inleiding
Ik wil deze woorddienst beginnen
met u uit te nodigen om samen een stukje muziek te beluisteren:
het begin van het Stabat Mater van Pergolesi. De zang is een duet
gezongen door een sopraan en een contratenor. Een vrouw en een man,
die onder het kruis staande hun verdriet uitzingen om Maria die
haar zoon is gevolgd tot in Jeruzalem, tot bij het kruis. Straks
zal ik uitleggen waarom ik deze keuze maakte.
Stabat Mater van Pergolesi
Verklaring
Ooit voerden we met het Libra-koor
waarin ik meezong dit mooie muziekstuk uit. Twee bijzonder getalenteerde
solisten zongen deze openingszang. Tijdens de repetitie stond de
dirigent naast mij en vroeg m wat ik van de uitvoering vond. Ik
zei dat ik dat ik het een ontroerende vertolking vond, maar dat
de zang van de sopraan mij als veel meer innerlijk doorleefd over
kwam. Merkwaardig, repliceerde hij, enkele maanden geleden
verloor deze vrouw haar moeder. Misschien stond deze vrouw
helemaal in haar verdriet en verwerkte ze dit tijdens haar vertolking,
wat voor mij een extra dimensie aan de muziek gaf.
Dit Stabat Mater bezingt de gemoedstoestand van Maria die haar zoon
van Galilea tot in Jeruzalem is gevolgd, beseffend dat Hij in groot
gevaar zou terecht komen. De grootheid van de muziek zit voor mij
in die mengeling van verdriet en van vertrouwvolle overgave aan
God. Maria volgt haar zoon vanuit haar liefde als moeder, maar ook
vanuit geloof in zijn zending.
De vraag die ik mij daarbij stel is: of je een proces van lijden
en loutering moet doormaken om tot echte volgeling te worden? Of
je maar de diepte van Jezus boodschap en leven begint te begrijpen
als je zelf een proces van aanvaarden van zijn kruis hebt doorgemaakt?
Luisteren we nu naar de tekst uit het evangelie.
Matteüs 16, 21
28
Lied 635: Wie zijn leven
niet wil geven
Homilie
Sta mij toe eerst nog enkele
details in de tekst wat scherper te maken.
Er staat: Jezus begon zijn leerlingen duidelijk te maken dat
hij naar Jeruzalem moest gaan. In het Grieks staat dat vreemde
woordje Dei. Vrij vertaald betekent het: het kon niet anders
het was onafwendbaar. Zo wordt ons in één
woord de definitieve wending van deze geschiedenis verhelderd. Jezus
zoekt het lijden niet op, er is geen sprake van een vreemd soort
lijdensmystiek. Het gaat om iets dat onafwendbaar, onvermijdelijk
werd. De afstand of de botsing tussen wat Jezus voor ogen had en
de officiële godsdienst was te groot geworden.
Als Jezus zijn leerlingen betrekt in wat Hij voorziet dat gebeuren
zal, reageert Petrus heftig: God verhoede het, Heer. Dat zal
niet gebeuren. Sommigen vertalen dit als: God zal u
(zeker) behoeden. Daarmee verwijzend naar de tweede bekoring
waar de duivel tegen Jezus zegt: Gooi je maar van de tinnen
van de tempel, want engelen zullen je opvangen. Ook daar reageert
Jezus tegen een houding van vermetel vertrouwen, zeg maar, een dwaas
en blind vertrouwen dat je niets kan overkomen. Wat moet gebeuren,
moet gebeuren, dat maken we allemaal in ons leven mee.
Daarmee heb ik reeds een eerste sleutel om die raadselachtig spreuk
te begrijpen: Wie achter mij aan wil komen, moet zichzelf
verloochenen, zijn kruis op zich nemen en mij volgen. Voor
Jezus betekende dat op dat moment: het onvermijdelijke, het onafwendbare
op zich nemen in het besef dat Hem dit het leven zou kunnen kosten.
Voortaan geldt dit ook voor elke volgeling van Jezus: accepteren
dat velen je keuze voor deze boodschap belachelijk zullen vinden
en misschien wel de spot met je kunnen drijven. Het betekent ook:
accepteren dat alles wat ons overkomt door God niet zomaar in een
goede richting zal omgebogen worden. God komt niet zomaar als een
tovenaar ziekte, lijden en verdriet afwenden. Wel heeft Hij in Jezus
getoond dat Hij tot in de diepste verlatenheid en de grootste onmacht
aanwezig is en dat dit voor ons een bijzondere kracht kan zijn.
Ik noem dit de passieve invulling van dit woord zijn kruis
opnemen.
Maar er is ook nog een actieve invulling en daarvan geeft Jezus
ons een bijzonder voorbeeld: je kruis opnemen heeft dan te maken
met de bewuste keuzes die je maakt. Jezus kiest voor een God, die
aan de kant van de armen staat. Hij kiest voor een Gods-dienst die
niemand wil uitsluiten, die mensen niet beschuldigt, die vertrekt
vanuit een diep vertrouwen in de goede wil van mensen en de onvoorwaardelijke
liefde van God. Dat alles is een actieve invulling van zijn kruis
opnemen en navolgen. En dus komt ook naar ons de vraag welke keuzen
wij maken: maatschappelijk, religieus, ethisch, persoonlijk. Zijn
we daarbij bereid om ook de consequenties daarvan op ons te nemen
zoals Jezus deed of zoals Maria deed?
Zijn kruis opnemen, zichzelf verloochenen en Jezus volgen voltrekt
zich op twee niveaus. Passief als het aanvaarden dat ons leven zijn
eigen kruis, zijn eigen zwaarte heeft waaraan we niet kunnen ontkomen,
en dat God dit niet zomaar kan wegnemen. Wel dat Hij aanwezig is
met heel zijn liefde in het louteringsproces dat we moeten doormaken.
Zijn kruis opnemen betekent actief dat ik keuzes durf maken, die
niet voor de hand liggen, die een stuk prijs geven van een aangenaam
leven betekenen. Pas als we dat alles helemaal vrijwillig opnemen
gaan we van binnenuit ervaren wat het betekent leerling van Jezus
zijn.
Groot dankgebed 140: Die
naar menselijke gewoonte
Na de communie 601: Zoals
ik zelf gezonden ben
|