------
 
Welkom
------
Liturgie
------
Vorming
------
Historiek
------
Archief
------
Kalender
------




27 juli 2008 : 17e zondag na Pasen

Wijsheid

Lisette Monard

Gebed om wijsheid: Wijsheid 9, 1-16

God van mijn voorouders, barmhartige Heer.
U hebt door uw woord alles geschapen.
Door uw wijsheid hebt u de mens zo gemaakt dat hij over uw schepping zou heersen,
dat hij de wereld rechtvaardig zou regeren, in vertrouwen op u,
en dat hij oprecht zou vonnissen.
Schenk mij de wijsheid die naast u troont,
keur mij een plaats onder uw kinderen waardig.
Ik ben immers slechts uw dienaar, de zoon van uw dienares.
Ik ben een zwak mens,
met een korte levensduur en een beperkt inzicht in recht en wetten.
Maar zelfs als iemand een volmaakt mens zou zijn,
dan nog is hij niets waard
wanneer hij van uw wijsheid verstoken blijft.

Lied 603: "Wij bidden U om wijsheid en vragen U om licht"

Wie van ons wil er niet wijs zijn? We hebben ook graag te maken met wijze mensen, wijze regeringsleiders, wijze bazen, wijze medewerkers, wijze leraren, wijze leerlingen, wijze professoren, wijze studenten, wijze ouders, wijze kinderen, … Advies vragen we ook liefs aan wijze mensen. Maar wat is wijsheid, wat betekent wijs zijn voor ons?

Van Dale geeft als definitie: “de juiste, hoogste, op inzicht en levenservaring berustende kennis en het handelen daarnaar." Voor Schopenhauer is Kennis is nog geen Wijsheid. Van Kahlil.Gibran is het gezegde ‘Wijsheid is poëzie die zingt in de geest.’ En bij Epicurus vinden we ook een mooie uitspraak ‘Het mooiste van alles dat wijsheid ons biedt om het leven prachtig te maken, is zonder twijfel vriendschap.’
Toen ik zelf volop wijsheid aan het vergaren was aan de universiteit had een vriend boven zijn bureau hangen: "Geef mij de kracht om te veranderen wat veranderd kan worden, om te aanvaarden wat niet veranderd kan worden en de wijsheid om het onderscheid tussen beide te kunnen maken".

Binnen de joods-christelijke traditie geldt Koning Salomo als de wijze koning bij uitstek. Zijn ‘Salomonsoordeel’ is exemplarisch voor de wijsheid die hem werd toegedicht.
In de eerste lezing van vandaag uit het Boek Koningen vraagt Salomo aan God om een opmerkzame geest om recht te kunnen spreken en onderscheid te kunnen maken tussen goed en kwaad. En God antwoordt: ‘Ik zal je zo veel wijsheid en onderscheidingsvermogen schenken dat je iedereen vóór jou en na jou overtreft.’
Het evangelie van vandaag brengt parabels over het rijk der hemelen, dat vergeleken wordt met een verborgen schat, een kostbare parel, een net vol goede en slechte vissen. Om die schat en die parel te herkennen, om het onderscheid tussen goede en slechte vissen te zien, daarvoor hebben we wijsheid nodig die verder gaat dan kennis en die recht uit het hart komt.

Eerste lezing: 1 Koningen 3, 5-12

Die nacht verscheen de HEER hem daar in een droom. ‘Vraag wat je wilt,’ zei God, ‘ik zal het je geven.’ Salomo antwoordde: ‘U bent uw dienaar, mijn vader David, altijd goedgezind geweest, omdat hij u trouw toegewijd was en steeds eerlijk en oprecht was tegenover u. U hebt hem een grote gunst bewezen door hem een zoon te geven die nu op zijn troon zit. U, HEER, mijn God, hebt mij als opvolger van mijn vader David als koning aangesteld. Maar ik ben nog zo jong en ik heb geen ervaring. Ik sta nu voor de taak uw uitverkoren volk te leiden, een volk zo talrijk dat het niet te tellen is. Schenk uw dienaar een opmerkzame geest, zodat ik uw volk kan besturen en onderscheid kan maken tussen goed en kwaad. Want hoe zou ik anders recht kunnen spreken over dit immense volk van u?’ Het beviel de Heer dat Salomo juist hierom vroeg, en hij zei tegen hem: ‘Omdat je hierom vraagt – niet om een lang leven of grote rijkdom of de dood van je vijanden, maar om het vermogen om te luisteren en te onderscheiden tussen recht en onrecht – zal ik je wens vervullen. Ik zal je zo veel wijsheid en onderscheidingsvermogen schenken dat je iedereen vóór jou en na jou overtreft

Lied 602: “Wij zoeken u”

Evangelie: Mattheus 13, 44-52

Het is met het koninkrijk van de hemel als met een schat die verborgen lag in een akker. Iemand vond hem en verborg hem opnieuw, en in zijn vreugde besloot hij alles te verkopen wat hij had en die akker te kopen.
Ook is het met het koninkrijk van de hemel als met een koopman die op zoek was naar mooie parels. Toen hij een uitzonderlijk waardevolle parel vond, besloot hij alles te verkopen wat hij had en die te kopen.
Het is met het koninkrijk van de hemel ook als met een sleepnet dat in een meer werd geworpen en waarmee allerlei soorten vis werden gevangen. Toen het net vol was, trok men het op de oever en ging men zitten om de goede vis in kuipen te doen; de slechte vis werd weggegooid. Zo zal het gaan bij de voltooiing van deze wereld: de engelen zullen erop uittrekken en de kwaadwilligen van de rechtvaardigen scheiden, en ze zullen hen in de vuuroven werpen, waar ze zullen jammeren en knarsetanden.
Hebben jullie dit alles begrepen?’ ‘Ja,’ antwoordden ze. Hij zei hun: ‘Zo lijkt iedere schriftgeleerde die leerling in het koninkrijk van de hemel is geworden op een huismeester die uit zijn voorraadkamer nieuwe en oude dingen te voorschijn haalt.’

Homilie

Salomo is een bekende figuur uit het oud-testament. Salomo was heel rijk en heel wijs. Hij is ook heel bekend voor zijn bouwwerken, de eerste tempel in Jerusalem, zijn paleis, een zuilenhal, een gerechtshof. In de Negevwoestijn in Israel kan men zelfs nog de mijnen van Koning Salomo bezoeken. De wijsheid van Salomo is legendarisch. Het Salomonoordeel is het voorbeeld bij uitstek van wijze rechtspraak. Het gaat over twee vrouwen die beide een kind kregen. Eén van de baby’s stierf. Beide vrouwen beweerden de moeder te zijn van het nog levende kind. Salomon beval het kind in twee te hakken en elke vrouw een helft te geven. De echte moeder vond dit verschrikkelijk en wilde nog liever haar kind afstaan aan de andere vrouw. Hiermee herkende Salomo de echte moeder en wees het kind aan haar toe. In het tijdschrift Concilium vond ik een interessante overweging bij dit verhaal van de Colombiaanse vrouwelijke theologe Maricel Mena Lopez, die de participatie, de wijsheid en het verzet van vrouwen tijdens het koningschap van Salomo bestudeerde . Zij stelt dat Koning Salomo geleid wordt in zijn uiteindelijke beslissing door de vrouw die de moeder van het kind blijkt te zijn. Haar wijsheid komt recht uit haar hart, dat zijn eigen redenen heeft die het verstand niet kent en verstaat. En deze wijsheid van deze moeder neemt koning Salomo over om zijn wijsheid te vergroten.

Ook bij het welbekende verhaal van de koningin van Sheba heeft zij analoge bedenkingen. Deze koningin is fabelachtig rijk en komt uit een ver land in het zuidwesten van Arabië, Sheba waar vrouwen in tegenstelling met het patriarchale Israel, koningin kunnen zijn. Sheba was een centrum van astronomische kennis en de koningin was de belangrijkste astronome. Deze wijze koningin gaat op reis om de beroemde Salomo te ontmoeten. Salomo’s roem, welsprekendheid en wijsheid zijn immers al ver over de grenzen van Israël bekend. De Koningin stelt zijn wijsheid op de proef door hem raadsels voor te leggen. Salomo doorstaat deze proeven. Als de koningin dan ook nog zijn grote bouwwerken heeft kunnen bewonderen, nadat zij heeft kunnen genieten van uitgelezen gerechten en dranken, nadat zij zag hoe goed de hovelingen gekleed waren en hoe welgemanierd ze waren, nadat zij de offers zag die Salomo opdroeg voor zijn God, roemt zij Salomo om zijn wijsheid en welvaart, en prijst zij tevens de God van Salomo, die uit liefde voor Israël Salomo als koning aanstelde om recht en gerechtigheid te handhaven. De koningin, die zelf verantwoordelijkheid draagt, weet hoe belangrijk het is te besturen met recht en gerechtigheid, met solidariteit,vanuit het hart. Haar wijsheid wordt overvleugeld door de wijsheid van Salomo, maar zij maakt direct duidelijk dat Salomo deze wijsheid van zijn God heeft gekregen. De wijze koningin erkent en bevestigt dat echte wijsheid gebaseerd is op Gods wijsheid.

Vanuit haar feministische theologie focust Lopez zich op vrouwen. Voor de kern van haar boodschap maakt het niet uit of het over vrouwen en mannen gaat. Zoals ook al Schoppenhauer zei ‘Kennis is geen wijsheid’, zo stelt ook Lopez dat wijsheid geen eigendom is van degenen die toegang hebben tot kennis of tot macht. Er is grote wijsheid bij gewone mensen, bij arme mensen, die leven dankzij hun grote onderscheidingsvermogen.

Wijze mensen zijn mensen die open staan voor de andere en die zich kunnen inleven. Zij kunnen luisteren, zij leren van de andere, ze zijn solidair en tolerant.
Wijze mensen zijn mensen die een groot onderscheidingsvermogen hebben en die kunnen relativeren. Zij weten wat de echte waarden zijn, wat belangrijk is en wat bijkomstig in het leven, voor de gemeenschap, zij voelen aan wat juist is en wat verkeerd is, en weten dit te plaatsen binnen de juiste context. Zoals de koningin van Sheba die Salomo er op wijst dat echte wijsheid voortkomt uit de wijsheid van God.
Wijze mensen zijn mensen die omringd zijn door vriendschap en die hun hart volgen in al hun handelen. Zij gebruiken hun wijsheid en hun inzichten om mensen verder te helpen, zodat de mensen weten dat zij om hen geven en vrienden worden. Wijze mensen weten dat het omgaan met vrienden bijdraagt tot het vergroten van hun eigen wijsheid, zij zijn er zich van bewust dat zij niet alles weten en dat zij tot grotere wijsheid kunnen komen door zich samen met hun vrienden over de grote levensvragen te bezinnen. Zoals de echte moeder in het verhaal over het Salomonsoordeel zich door haar emoties laat leiden, zo laten wijze mensen zich in hun handelen leiden door hun hart.
Deze wijze mensen zullen de verborgen schat ontdekken, de kostbare parel herkennen en de goede vissen van de slechte kunnen onderscheiden.

Ik besluit deze homilie graag met enkele mooie anekdotes over wijze mensen. De eerste gaat over een wijze man in de straat van Kinshasa enkele jaren geleden in de aanloop van de verkiezingen. Een reporter vroeg hem of hij dacht dat de kandidaten voor het presidentschap de grote problemen van Kongo zouden kunnen oplossen. De eenvoudige man antwoordde “S’il n’y a pas de solution, il n’y a jamais eu de problème”, “als er geen oplossing is, is er ook geen probleem.”

Toen president Kennedy begin de jaren zestig de lanceerinstallaties bezocht van de Apollo-raket, die werd klaar gemaakt voor de vlucht naar de maan, ontmoette hij er de astronauten, de vluchtleiding, de ingenieurs, de technici. Hij kwam ook voorbij een grasperk waar een tuinman aan het werk was. Kennedy vroeg de man waarmee hij bezig was. Deze antwoordde: “Ik ben bezig met die gasten te helpen naar de maan te reizen”.

Bij de overgang naar het jaar 2000 bracht Nelson Mandela een bezoek aan Robbeneiland, waar hij 27 jaar had vast gezeten, en overhandigde er de ‘kaars van hoop’ aan de nieuwe president en aan een jongen. Als symbool van verzoening en een toekomstgerichte visie van een wijze man kan dit tellen.

Job 28: 12-28

Die wijsheid – waar moet je haar zoeken,
en het inzicht – waar is het te vinden?
Geen sterveling kent de weg erheen,
de wijsheid is niet in het land der levenden.
De oervloed zegt: ‘Ze is niet bij mij,’
de diepste zee: ‘Bij mij evenmin.’
 
De wijsheid is niet te koop voor enig goud,
noch kan ze in zilver worden afgewogen.
Kostbaarder is ze dan het goud van Ofir,
dan de duurste onyx of saffier.
 
Vergelijk haar niet met robijnen of kristallen,
een buidel wijsheid is meer waard dan parels.
Topaas uit Nubië kan haar niet evenaren,
ze is kostbaarder dan zuiver goud.
 
Maar van waar stamt de wijsheid dan,
en het inzicht – waar is het te vinden?
 
De wijsheid is verborgen voor de blik der levenden,
ook aan de vogels in de lucht laat ze zich niet zien.
De afgrond en de dood, ze zeggen beide:
‘Onze oren kennen haar slechts bij geruchte.’
 
Maar God kent haar wegen
en hij weet waar ze verblijft.
 
Toen hij de kracht schiep van de winden
en de wateren omgrensde,
toen hij zijn wet oplegde aan de regen
en de wegen van de donderwolken baande,
zag hij de wijsheid en hij toetste haar,
hij peilde en doorgrondde haar.
En hij sprak tot de mens:
 
‘Ontzag voor de Heer – dat is wijsheid;
het kwaad mijden – dat is inzicht.’

Muziek

Offerande

Consecratie: dankgebed nr. 140: "Die naar menselijke gewoonte"

Onze Vader

Communie  - Muziek

Lied nr. 657: "Gij, Gij peilt mijn hart, Gij doorgrondt mij"

Tot slot: Daniel, 2, 20-24

Geprezen zij de naam van God, van eeuwigheid tot eeuwigheid,
want hij bezit wijsheid en kracht.
Hij verandert tijden en uren,
hij zet koningen af en stelt koningen aan,
hij geeft de wijzen hun wijsheid,
en de verstandigen hun kennis.
Hij onthult diepe, verborgen dingen,
hij weet wat in duister is gehuld,
en het licht woont bij hem.
U, God van mijn voorouders, loof ik en roem ik,
want u hebt mij wijsheid en kracht geschonken,
en mij onthuld wat wij u hebben afgesmeekt,
u hebt ons laten weten wat de koning verontrust.’

Muziek

------