9 maart 2008: Viering door de Wereldgroep

Niet verloren

Muziek: Batay la Fèk Kamanse (Bethony Pierre-Louis) nr. 1

Lied 417: “Die mij droeg”

Verwelkoming en duiding (Wouter)

Sinds jaar en dag steunen we met de kapelgemeenschap een project in het Zuiden, nu Mbonweh in Kameroen, tot twee jaar geleden een project met Guarani-indianen in Bolivië. De overschrijvingsformulieren op het tafeltje achteraan herinneren ons daar wekelijks aan. Het is betekenisvol dat ze daar liggen net naast het brood dat we week na week met elkaar delen. Onze solidariteit reikt verder dan het delen met de bekende naaste, dicht bij ons. En onze solidariteit heeft rechtstreeks te maken met ons gelovig-zijn.

Maar haalt onze solidariteit, die steun aan projecten in het Zuiden, wel iets uit? Het is een vraag die ook hier binnen de gemeenschap van tijd tot tijd klinkt. Eigenlijk leert die vraag ons iets over hoe we hoop begrijpen. Hoop is niet zonder meer afwachten, maar zelf ook stappen zetten, hoe bescheiden ook.

Dat beeld van actieve hoop vinden we ook in de vlieger. Een vlieger strandt, maar is niet kapot, gaat niet verloren. De gestrande vlieger wordt weer opgetild door de wind. Gods levensadem tilt mensen op, steeds opnieuw. Maar hij heeft daarvoor de hulp nodig van de vliegeraar. Het samenspel van vliegeraar en wind maakt dat ‘niets verloren’ is.

Openingsgebed (Samen)

Enige, God van ons leven,
meer dan wachters naar de morgen, zien wij uit naar U.
Kom naar ons toe met Uw bevrijdend woord
en spreek ons over leven sterker dan de dood.
Roep ons tevoorschijn uit de graven van wanhoop en troosteloosheid
en schenk ons een nieuwe levensadem op alle paden van ons bestaan.
In navolging van Jezus, Uw Zoon, de opgestane opstandige. Amen.

Duiding van lezing (Wouter)

De evangelielezing voor vandaag is het verhaal van de opwekking van Lazarus. Dat is een vertrouwd verhaal. We zullen het daarom niet lezen. Wel zullen we luisteren naar de profeet Ezechiël.

Ezechiël is de auteur van één van de grilligste literaire composities uit het Oude Testament. Hij was priester en tijdgenoot van de profeet Jeremia, en was actief onder de joodse ballingen die na de eerste val van Jerusalem naar Babylonië gedeporteerd waren.

Ezechiël ziet een dal vol beenderen en God vraagt hem: ‘Kunnen deze beenderen herleven?’ Ezechiëls antwoord is verrassend: ‘Heer, Gij weet het.’ Hij zegt niet in gelovige overmoed: ‘ja natuurlijk’. Evenmin is hij de cynicus die zegt: ‘nee, natuurlijk niet’. Hij draagt het antwoord over aan God zelf. ‘Gij weet het’. Overgave, om aan de overmoed van de goedkope, altijd te vroege halleluja’s te ontkomen, maar ook aan de verbittering en het hopeloze cynisme van ‘het is nooit wat geweest en het zal ook nooit wat worden’. Overgave. Dat je God aanspreekt als een Jij, niet als een anonieme grootmacht die ergens in het universum aan de touwtjes trekt. God, Jij die mensen tot spreken uitnodigt, uitdaagt.

In het visioen van Ezechiël herschept God de beenderen tot mensen door hen met spieren, vlees en huid te bedekken. Dan maakt God zijn werk af: ‘ik zal jullie mijn adem geven’. De Ruach van God schept en herschept, is onvermoeibaar. De bedoeling: mensen overeind zetten ‘zodat jullie weer tot leven komen, ik zal jullie terugbrengen naar je land’. Wonen in het land, is niet alleen thuiskomen uit ballingschap, maar ook een leefbare samenleving scheppen waar menswaardig leven mogelijk wordt.

Lezing: Ez. 37,1-14 (naar Kolet Janssen) (Béatrice)

‘Jullie weten dat God mij soms beelden laat zien’, zei Ezechiël. ‘Met die beelden wil hij ons iets duidelijk maken. Vanmorgen kreeg ik van God beelden die zo echt waren, dat het leek alsof ik er middenin zat. Gods hand tilde mij op en zette mij neer in een groot dal tussen de bergen. Zover ik kon kijken was de grond bedekt met beenderen.’

‘Ik liep van de ene kant naar de andere en overal zag ik botten en schedels, geraamtes en losse beenderen. Het waren er eindeloos veel. Het dal zag eruit alsof er ooit, lang geleden, een grote veldslag had plaatsgevonden met duizenden slachtoffers. Ik kreeg tranen in mijn ogen om al die dode mensen, en om al hun moeders, vrouwen en kinderen en hun verdriet. “Mensenkind, vroeg God mij toen,”denk je dat deze beenderen nog tot leven kunnen komen?”
“Dat weet u alleen, God!” antwoordde ik. ‘Toen zei God:” Je moet die beenderen toespreken uit mijn naam. Zeg hen dat ze naar het woord van God moeten luisteren. Jahwe zal de levensgeest in julie brengen en jullie weer levend maken. Ik geef jullie weer pezen en zenuwen, ik bekleed jullie met vlees en overtrek jullie met huid. Dan geef ik jullie de levensgeest en zo zullen jullie weer tot leven komen. Zodat jullie weten en voelen dat ik God ben.’”
‘Ik begon de beenderen toe te spreken zoals God mij gevraagd had’, ging Ezechiël verder. ‘En zodra ik begon te spreken, hoorde ik een gedruis. De beenderen bewogen door het dal. Ze schuifelden op hun plaats en voegden zich bij elkaar tot hele geraamtes. Ik zag hoe er zich pezen aan hechtten en hoe er vlees overheen kwam. Alles werd met huid bedekt. Alleen de levensgeest ontbrak nog. Toen zei God weer tegen mij: “Spreek de beenderen toe in mijn naam. Ik roep de levensgeest uit de vier windstreken en blaas hem in deze gesneuvelde mensen. Zo zullen ze weer levend worden.”
Ik deed wat God mij vroeg. En de levensgeest drong tot hen door. Ze werden weer levend en gingen rechtop staan. Het hele dal was nu vol levende mensen die lachten en praatten.
“Mensenkind,” zei God tot mij, “zo gaat het ook met jullie volk. Jullie hadden geen hoop meer, maar ik heb jullie weer levend gemaakt. Jullie kunnen in jullie eigen land gaan wonen. Weet dat ik, God, jullie niet in de steek laat.”

Lied 219: “Van ver, van oudsher aangereikt” (1-4)

Duiding André

Tja, wat haalt ontwikkelingsamenwerking uit in het Zuiden?
Wat haalt  bvb. een project met een aantal gemeenschappen van Guaraní-indianen in Bolivia uit?  Wat is er bvb sinds 2003 veranderd? Om te beginnen is hun organisatie nu heel wat representatiever geworden en heeft ze grotere erkenning en invloed verworven bij de overheid en bij de niet-indiaanse bevolking. Dit is van kapitaal belang wanneer men weet dat de Guaranis hun aanspraken op hun territorium en op een leefbaar milieu moeten kunnen verdedigen in concurrentie met de plannen van machtige olie- en gasexploitanten. Wanneer men ook weet dat ze door de niet-indiaanse bevolking doorgaans toch wat als minderwaardig bekeken worden. Nu is de koepelorganisatie  van de Guaranis een erkende gesprekspartner geworden. Er zitten twee Guaranis in het gemeentebestuur. De directeur van de regionale officiële dienst voor inheemse aangelegenheden is een Guaraní. De Guaranís speelden een belangrijke rol in het totstandkomen van de nieuwe gas- en oliewet (2005) die meer rekening houdt met de belangen van de lokale bevolking. De koepel (in 2006) stelde zijn regionaal ontwikkelingsplan op en kan op basis hiervan het investerings- en ontwikkelingsbeleid van de overheid mee sturen. Natuurlijk zijn dit alles geen totale of definitieve ‘overwinningen’. Maar niemand kan ontkennen dat een en ander bereikt werd, dat dit zonder een stevige organisatie niet zou mogelijk geweest zijn en dat de vorming en steun die een Boliviaanse NGO aan de Guaranis verleende een dergelijke organisatie mede tot ontwikkeling gebracht heeft.
Daarnaast is er ook gewerkt aan verbetering van landbouw en van groenten- en fruittuinen, werd er aan bodemverbetering gedaan, werden maïssoorten gerecupereerd, kippen- en varkensboerderijtjes gebouwd, opslagplaatsen voor de mais geïnstalleerd…

Muziek: Move Tan (0-17 seconden!) Bethony Pierre-Louis) nr. 4

Dat het allemaal niets uithaalt is zeker ook de mening niet van de zowat 4000 leden van de vrouwengroepen die in Kameroen door de organisatie Mbonweh bereikt worden. Zij volgen vormingsseminaries rond thema’s die voor hun dagelijkse leven van groot belang zijn. Het gaat dan bvb om  verbetering of uitbreiding van hun economische activiteiten in landbouw en kleinveeteelt en verkoop. Maïs, palmbomen en varkenskweek horen daar natuurlijk bij. Maar ook slangenkweek en het maken (en verkopen) van zeeppoeder. Men maakt hierbij ook gebruik van de formules van microkredieten en wat men een ‘rollend fonds’ noemt. Dikwijls is een minimale, maar belangrijke, verbetering van je economische activiteit maar mogelijk met een kleine investering waar men echter het geld niet voor heeft. Daarom kunnen micro-kredieten en rollende fondsen een belangrijke hefboom zijn. In ieder geval is de eigen voeding  verbeterd, verkoopt men meer en komt alle zaaigoed voor maïs nu uit eigen kweek en moet men die niet meer gaan kopen. Een ander belangrijk domein van vorming is dat van de gezinsplanning en van aids-preventie.
Wat de werking van Mbonweh echter nog een extra waarde geeft is dat ze het leven van de vrouwengroepen, het gemeenschapsgevoel en het vieren van gemeenschap versterkt. De bevestiging van de eigenwaarde van de vrouw gebeurt hier zowel door hen meer kansen te geven om te tonen wat ze kunnen als door het ervaren van solidariteit en bemoediging door andere vrouwen.  Wanneer een training in slangenkweek met spontane zang en dans wordt afgesloten, dan zegt dat wel iets.

De toekomst van deze vrouwen, zoals ook die van de Guaranís in Bolivia, zal sterk bepaald worden door de manier waarop de wereldhandel zich zal ontwikkelen. Het is daarom van levensbelang dat organisaties, academici en politici zich inzetten, in het Zuiden en in het Noorden, voor afspraken die oog hebben voor de noden van mens en milieu en met name ook voor het welzijn van de meest kwetsbare landen en groepen.

Muziek: Move Tan (17-45 seconden!) Bethony Pierre-Louis) nr. 4

En wat met Haïti ? Haïti is zeker één van die landen die iemand tot vertwijfeling kan brengen. Niets lijkt er echt van de grond te komen in dit armste land van Latijns Amerika. Politiek lijkt men van de ene ontgoocheling in de andere te vallen. Corruptie, geweld, stuurloosheid en rechteloosheid en natuurrampen zijn ware gesels voor de bevolking. Wie dit land wat opvolgt, zal zich wel eens afvragen of het beter niet bestond… Maar in het filmpje dat nu onmiddellijk na de viering hier in de kapel zal vertoond worden, leren we mensen en groepen kennen die de moed niet opgeven en toch wat bereiken.

Muziek: Move Tan (46-1 min 19 seconden!) Bethony Pierre-Louis) nr. 4

Duiding (Herman)
Individuele acties en grootschalige initiatieven brengen hier iets teweeg ten goede

Jozef is een vriend-kennis van heel lang geleden. Nu is hij al enkele jaren dakloos. Elke dag doet hij in Antwerpen de toer van 70 glascontainers om er met een ijzeren haak de lege flesjes uit te vissen waar men nog statiegeld van krijgt. De opbrengst ervan stort hij aan Artsen zonder Grenzen
Hij vertelt:
Zes jaar geleden zat ik hier – ik had toen geen woonst meer - en het werd me ineens zonneklaar. Ik ging proberen om ergens in de wereld een duurzaam cadeau te geven waarbij ik niet moest twijfelen over de zin en waar ik niet afhankelijk zou zijn van een  “dank u”. Weet ge Herman dat 40 eurocent voldoende is om, gelijk waar in de wereld, voor een moeder medicijnen te kopen waardoor ze, als ze een kindje ter wereld brengt, niet moet doodbloeden. Daardoor is heel dat gezin gered want ze hebben elkaar nadien nog. Meer en meer kan ik me daar een hele dag goed bij voelen.

Als ik een dag werk, heb ik 10 euro aan statiegeld; soms een beetje meer of soms een beetje minder. Ik had ergens gelezen dat je voor dat bedrag een kindje van blindheid kan genezen als de oorzaak vitaminetekort is. Met dat geld is dat opgelost. Dat werd zowat mijn referentiepunt. Eigenlijk wil ik ergens op de wereld een blijheid brengen die duurzaam is. Een  kind in die landen dat terug gezond is, opnieuw kan meehelpen en voor de familie drinkwater kan halen of brandhout verzamelen…. dat doet dat iets dat van levensbelang is en het hoort het er terug bij. En ik kan daarvoor zorgen door een dag te werken. Die acht uren inspanning zijn voor mij  een ervaring van geluk. s’Avonds ben ik moe maar tevreden. Ik heb een dag gewerkt en ik heb de ogen van een kind gered.

Muziek: Move Tan (1 min 19 sec- 1 min 37 sec!) Bethony Pierre-Louis) nr. 4

Lied 628 tijdens offerande: “Voor mensen die naamloos”

Gebed over de gaven (samen)

Vader van alle Leven,
al delen wij soms brood in tranen, al smaakt wijn soms bitter,
Gij roept ons in Jezus’ naam
om te geloven dat dit brood en deze beker eeuwig en goéd leven beloven,
als wij delen en breken wie wij zijn, wat wij kunnen.
Doe ons begrijpen hoe Gij
bevrijding en nieuw leven wilt zijn, hier en nu, en alle dagen. Amen.

Tafelgebed in de veertigdagentijd

Onze Vader

Voorbeden (Mieke)

De Haïtiaanse dichter Hérold Toussaint schreef in zijn gedicht: ‘Jij zult nooit sterven’ een eigen versie van de zaligsprekingen. Bidden wij dat we ons deze levenshoudingen eigen mogen maken.

Als je vreugde beleeft aan het delen met anderen
Als je echt samen wil werken met wie
streven naar een liefdevolle samenleving
Als je je talenten ten dienste wil stellen
van de ongelukkigen in jouw land
Wees er zeker van, vriend, jij zult nooit sterven.
Lago, lago

Als je hen die niet schitteren in onze maatschappij
tot je vrienden kan rekenen...
Als je weigert collega’s ten onrechte te beschuldigen,
als je hen succes wenst uit de grond van je hart
Wees er zeker van, vriend, jij zult nooit sterven.
Lago, lago

Als je de stille kreet hoort van miljoenen mensen die honger lijden,
de roep van wie onrechtvaardig behandeld en verdrukt wordt...
Als je je met al je krachten inzet
om de tranen te wissen van het gezicht van je land
Als je je verzet tegen de onrechtvaardige maatregelen
die de armen in je land stilletjes doen sterven...
Wees er zeker van, vriend, jij zult nooit sterven.
Lago, lago

Als je Gods naam leest in het gezicht van de vreemdeling
Als je aanvaardt de beker te drinken van eenzaamheid en misprijzen
omwille van je geloof en omwille van de liefde
Als je voldoende moed en sereniteit hebt
om je vergissingen en fouten te aanvaarden
Wees er zeker van, vriend, jij zult nooit sterven.
Lago, lago

Zending (Marcel)

Moge de God van het leven ons bij de hand houden
ons oprichten uit alles wat ten dode is en geen toekomst biedt.
Moge hij als een betrouwbare gids ons voorgaan op de weg
van vrede en gerechtigheid, leven in overvloed.
Zegene ons daartoe de God van leven:
in de naam de Vader en de Zoon en de Heilige Geest

Muziek: Awozan nr. 4

Campagnefilm (17’): Haïti heeft ook talent