10 juni 2007 : 10° paaszondag

Over de plaats waar we vieren

Marcel Braekers

Openingszang lied 6 (Psalm 103): “Hoe is uw naam, waar zijt Gij te vinden”

Inleiding

Ongeveer twee jaar geleden kozen we met de liturgische werkgroep als jaarthema: symboliek. Al vlug werd duidelijk dat we aan dit thema een veel grondiger bespreking wilden wijden dan we voor andere thema’s hadden gedaan. Via een organisatie in Brugge, Iot-b, die groepen begeleidt bij het nadenken over hun liturgische ruimte. We verbreedden onze werkgroep naar mensen uit de verschillende groepen van de gemeenschap en gingen aan de slag. Aanvankelijk van ver beginnend met onze dromen over deze plek als een religieuze ontmoetingsruimte. A. Gesché stelde zichzelf de boeiende vraag: “Ou est le lieu natal de Dieu?” Op welke plaatsen in de wereld ontstaat ruimte waarin God kan verschijnen of ter wereld komen? Hoe willen we op zondag samen vieren en hoe zou deze ruimte er moeten uitzien om dat goed te kunnen doen? Hoe zou het onthaal kunnen zijn: kun je hier zomaar binnen springen voor een babbeltje? Kan hier een plek zijn die altijd toegankelijk is en waar je tot rust kunt komen en die uitnodigt tot gebed en meditatie? En heeft er niet een verschuiving plaats gehad waardoor religiositeit op andere manieren aan bod kan komen? Hoe kunnen we daar ons avondprogramma op afstemmen? Het was de eerste, belangrijke fase van dromen. 

Na deze noodzakelijke periode van aftasten waren we gereed voor een verdere uitdieping naar noodzakelijke veranderingen die we in en rond het huis willen doorvoeren. Daarbij hebben we ons vooral geconcentreerd op de kapel, de zondagsvieringen en andere vormen van bidden (ook het intreden in stilte is bidden) maar altijd met in ons achterhoofd vragen als: hoe willen we vieren, welke accenten leggen wij vanuit onze visie – en dus moesten we eerst een visietekst opstellen - hoe evolueert het aanvoelen van religiositeit, hoe bouwen we aan een hechte gemeenschap, enz.

Een heel nieuwe stap voorwaarts was daarbij de inbreng van Ward Verbakel die als architect onze wensen beluisterde, maar tegelijk het totale gebouw (de kapel en heel de inplanting) vanuit zijn esthetische en architecturale betekenis bekeek. We gingen ons realiseren dat om tot echte vernieuwing te komen we niet alleen met onze wensen en ideeën moesten rekening houden, maar ook met de esthetische vorm die het bestaande gebouw aan ons oplegt. Vorige zondag heeft Ward in de viering ons binnengeleid in de architecturale eigenheid van deze ruimte. Vandaag willen we daar enkele praktische besluiten aan vast knopen.

Gebed

Gij die
De morgen ontbood
En het licht hebt geroepen,

Gij, ondoofbaar vuur,
Als een zon
Over ons opgegaan –

Vat ons samen
In uw stralen,
En laat ons gedijen in uw ogen.

Gij die
De weerstand van de nacht
Wilt breken
En onze toekomst
Afdwingt aan het donker,

Gij
Zegen ook ons
Met uw licht.                      (S. de Vries)

Lied nr. 105: "Heer Jezus, koning en gezalfde Gods"

Inleiding op de lezing

Uit de viering van vorige zondag is mij sterk bijgebleven hoe dit gebouw het resultaat is van een stroming in de architectuur bekend als ‘De Moderne Beweging’ waarbij licht, lucht en ruimte belangrijk zijn. Als reactie tegen een vroegere stijl met veel ornamenten koos men nu voor soberheid, functionaliteit, eerlijke materialen, enz. Deze ruimte werd opgevat naar het model van de oude Basilica die anders is dan bv. De Romaanse of Barokke bouwstijl. Die leggen het accent op de hoogte, het transcendente en nodigen uit om naar het koor te gaan en omhoog te kijken. In een basilica ligt het centrum in het midden, in de mens zelf die er zit of knielt.

Dat is de voorgegeven structuur waarin je binnentreedt. De vraag is daarbij wie wij zijn en wat we belangrijk vinden in ons geloof. Dat hebben we verduidelijkt in onze visietekst. Ik stel voor dat we daar nog eens naar luisteren om vervolgens na te gaan hoe wij vanuit de twee polen aan vernieuwing zouden willen doen.

“Een visie op Filosofenfontein”(tekst op achterkant van krantje)

Filosofenfontein is een dominicaans geïnspireerde, open gastvrije gemeenschap
van zoekende mensen.
Een rustpunt, waar het leven geheeld en geheiligd wordt
Zodat wie er zich thuis voelt of even voorbijkomt
Er hoop, kracht en inspiratie kan vinden.
Vanuit de Bijbelse traditie,
De bewogenheid om het lot van e aarde,
De mystiek en een spiritualiteit die groei van onderuit
Vieren we op een eigentijdse wijze liturgie.
Naast de liturgie ontwikkelen we vanuit dezelfde inspiratie
En met een eigen dynamiek een aantal activiteiten.
Aandacht voor de totale mens,
Participatie van jong en oud,
Onderlinge verbondenheid,
Uitnodiging tot persoonlijk en maatschappelijk engagement,
Verbondenheid met andere gemeenschappen,
Aandacht voor het esthetische
En liefde voor de natuur
Zijn de dragende waarden in alles wat we samen doen.
Dit alles proberen we op een authentieke manier gestalte te geven.

Lied  639: “Waarom, wanneer, uit welke luchtlaag”

Homilie

Hoe dachten wij vanuit de twee gegevens – de architecturale ruimte en ons aanvoelen van vieren – verder te werken?

Aangezien de ruimte niet uitnodigt om naar voor te gaan en omhoog te kijken naar de Verhevene of transcendente maar alle aandacht binnen de mens legt, is het belangrijk dat dit ook zo optimaal mogelijk kan gebeuren. Het is dus belangrijk dat we goed zitten en we contact krijgen met dat centrum of die innerlijke ruimte in onszelf. Vandaar onze idee dat we aan het zitcomfort iets moeten doen. Onze stoelen komen nog uit de tijd dat we geknield zaten en het misoffer volgden dat de priester opdroeg, bij de preek mocht men die omdraaien om te gaan zitten. Ik denk dat de tijd rijp is om dit te veranderen en te zoeken naar een degelijke stoel in eerlijk materiaal zodat we niet meer verplicht zijn enkele grijze stoelen erbij te slepen voor wie een moeilijke rug heeft. Ik denk ook dat een rij sobere stoelen meer rust in deze ruimte zal brengen.

De verlichting is vanaf het begin een probleem geweest. Oorspronkelijk waren er spots in het plafond geplaatst, maar, aangezien vele lampen sprongen en vervangen bijna onmogelijk was, heeft men via draden potten gehangen. Maar ook daarvan moet ik per jaar minstens 20 à 30 lampen vervangen. Het gaat echter niet alleen om een praktische nood. Via een aangepaste verlichting kan men een heel andere sfeer creëren die rekening houdt met de aangehaalde accenten van ruimte en gemeenschap. Verlichting schept sfeer en kan die plekken accentueren die wij extra in de kijker willen plaatsen (het kruisbeeld, altaar, lezenaar, de ikoon).

Als wij vieren is de zang niet zomaar een toevoegsel of tijdelijke onderbreking van een uiteenzetting, maar al zingend ontstaat wat we voelen en opent zich ons totale lichaam voor het heilige. Vandaar de grote zorg aan de vernieuwing van onze zangbundel. We willen dus niet zomaar een bestaande bundel kopen zoals bv. ‘Zingt Jubilate’ of  de nieuwe bundel met alle liederen van Oosterhuis. We willen een zangbundel waarin eigentijdse liederen meerstemmig staan afgedrukt, waarbij we het beste van de traditie kunnen opnemen, waarbij we ook samen met de kinderen kunnen zingen, enz. Met een werkgroep hebben we daarom de bestaande bundel helemaal doorgenomen en gezocht naar verdere vernieuwing. Intussen is reeds een groep ijverige werkers bezig met liederen op computer te zetten.

Verder willen we in het centrum van de kapel een wijsteen plaatsen als een oersymbool van de aarde en van het leven. We willen in een eerlijk materiaal een nieuwe lezenaar en aangepaste tafel of kast laten maken, die achter bij het binnenkomen zou  geplaatst worden. De lezenaar willen we achter of in het centrum zetten om zo een onderscheid tussen woorddienst en eucharistische dienst te beklemtonen. Achteraan zou een vast systeem worden geplaatst dat toelaat regelmatig gebruik te maken van beeldmateriaal. Aan de muur wordt een eigen plek gemaakt voor wat de kinderen en jongeren uitdrukken, enz.

De inkomhal willen we leeg maken en enkel nog bekleden met een sprekend symbool of tekst. En tenslotte waar nu de babysit is willen we een stille ruimte maken, die tijdens de dag altijd toegankelijk is en die uitnodigt tot mediteren. Een ruimte die dus anders wordt ingericht dan een plaats waar je eucharistie viert. Daar kan de meditatiegroep samenkomen, kunnen we met de gezinnen samen zijn die op maandagavond een biddend moment hebben, daar is ruimte voor de kindernevendienst, of voor een morgen of avondgebed.

U begrijpt dat dit alles niet vanzelf komt en de Voorzienigheid helaas tot hiertoe geen zak met geld aan de deur heeft willen leggen. Zelfs mijn diepste vertrouwen in dat opzicht heeft nog niets opgebracht. De dominicanen hebben beloofd met een fikse som ons bij te springen. Met een kleine groep zoeken we naar mecenaat. Maar we zullen ook op uw mildheid moeten beroep doen. Om heel praktisch te zijn. We schatten dat we voor een uitgave van 40 à 50.000 euro staan. Het grootste deel van de uitgaven hopen we via de buitenwereld te kunnen dekken, maar we moeten ook beroep doen op uw gulheid. We onderzoeken de mogelijkheid om een constructie op te zetten die toelaat dat giften aftrekbaar zijn, maar dit moet nog uitgezocht worden. Ten slotte: dat alles moet niet op een dag gerealiseerd worden, zo is het zelfs met Rome niet gegaan.

De uiteindelijke bedoeling is natuurlijk om wat hier doorheen jaren is gegroeid ook in zijn vormgeving te verdiepen. Toen dit gebouw in 1960 werd opgetrokken had men de intentie een retraitehuis op te richten. Door omstandigheden was dit niet meer haalbaar en moesten we aan een herdenking beginnen. Maar in de context van de verschuivingen in geloofsbeleving en religiositeit keren we terug naar de eerste bedoeling van dit huis. Anders dan in de jaren zestig, maar op een stevige basis een plaats te zijn waar men in vreugde samen viert, waar mensen met hun vragen en verlangen thuis kunnen komen, waar de roep om gerechtigheid en de zorg voor de zwaksten centraal staat.

Als afsluiting van de woorddienst luisteren we naar een stuk uit het eerste boek van de koningen. Koning Salomo heeft uiteindelijk na veel discussie voor God een tempel gebouwd. De tempel staat er in alle glorie te blinken en tijdens de opening zegt hij in naam van het volk dit gebed.

1 Koningen 8, 27 – 30 / 37 – 43.

Bij gelegenheid I, p. 89-91 + refrein 193: “Keer U om”

Na de communie 657 (Psalm 139): “Gij, Gij peilt mijn hart, Gij doorgrondt mij”