7 maart 2004: tweede zondag van de vasten

De bijbel over veerkracht

pater Marcel Braekers

Openingszang

Opening

Het thema dat wij gedurede de vijf zondagen van de vasten uitwerken sluit aan bij een voorstel van Broederlijk Delen en luidt ‘veerkracht’. De vasten stellen in dit teken vraagt wel om enige toelichting. Misschien denkt u bij het woord aan iemand die rechtveert of aan iemand die in moeilijke omstandigheden overeind blijft of na een zware tegenslag zich weer opricht, gedragen door een onverwoestbare kracht. Over dat alles gaat het inderdaad gedurende deze vijf zondagen. Vanuit heel verschillende hoeken zullen we het thema behandelen. Vanuit de bijbel, vanuit het Boliviaanse project dat we steunen, vanuit een schoolsituatie, vanuit een direkte concrete ervaring uit het leven.

Veerkracht is een wat ongebruikelijk woord: wie straalt dat uit en vanwaar komt die kracht? Hoe kunnen we er allemaal in delen? Spiritualiteit als veerkracht – ik vind het een wat ongewone maar fascinerende denkpiste, want je vertrekt niet vanuit God, vanuit de Openbaring of vanuit de klassieke thema’s als vasten en onthouding, maar we gaan op zoek naar mensen die in alle omstandigeheden een frisheid behouden, omdat een sterke energie door hen heen stroomt. Ik hoor het vertellen over de huismoeders in Kinshasa die in bijna onmogelijke omstandigheden een handeltje opzetten, eten bereiden, optimistisch hun lach bewaren. Broederlijk Delen richt alle aandacht op de Indianen in Latijns Amerika zoals de Aymara’s die op grote hoogte in moeilijke omstandigheden aan landbouw doen en die in intense verbondenheid leven met de aarde, met hun dieren en met elkaar. Precies dat geeft hun grote kracht. Soms zie je het ook om je heen: mensen die dikwijls in grootste eenvoud maar gedragen door een diep vertrouwen overeind blijven. Daarover willen wij in deze vasten nadenken in de hoop dat ook wij die veerkracht mogen ervaren en een bekering doormaken. Ik bedoel dat wij door te bezinnen zoeken naar deze levenskracht in haar aardse en religieuze betekenis in de hoop er door doordrenkt van te raken en zo op te gaan in het Paaslicht.
Vandaag staan we stil bij dit woord in zijn bijbelse betekenis.

Gebed

Vernieuw ons hart, God,
Leer ons de vreugde smaken van een gedeeld leven.
In harmonie met elkaar, met Moeder Aarde en met U.
Geef ons de kracht niet televen ten koste van anderen,
Ten koste van uw schepping.
Dan zullen wij eer doen aan U,
Schepper en drager van ons bestaan. Amen

Inleiding op de lezingen

De bijbel staat bol van verhalen die getuigen van een onvoorstelbare veerkracht. Denk maar aan de tocht van veertig jaar door de woestijn, aan het telkens weer opnieuw moeten opbouwen van de samenleving na de zoveelste deportatie, enz. Ik koos voor twee verhalen van enkelingen die telkens in moeilijke omstandigheden overeind blijven of blijven doorzetten. Het eerste verhaal gaat over een vrouw die met de hongerdood voor ogen blijft kiezen om gastvrij te zijn en haar laatste brood te delen. Die zomaar vertrouwt op het woord van de profeet dat God haar een uitweg zal tonen.

2 Koningen: Elia en de weduwe van Sareptha (versie van Klink)

Lied: hoor hoe God met mensen omgaat

Genezing van de lamme: kinderbijbel van Klink p. 105-107

Homilie

Een vrouw heeft na jaren geweld in haar huwelijk eindelijk de moed om van haar man weg te gaan. Maar ze moet overleven in moeilijke omstandigheden. Ze heeft een gehandikapt kind waarvoor ze zelf wil zorgen. Ze heeft al verschillende keren haar werk verloren omdat ze dikwijls alleen voor haar gezin moet zorgen. Enkele keren dacht ze eraan zichzelf en haar kinderen van kant te maken. En toch richt ze zich elke keer weer op. De therapie is voor haar een klein lichtpunt in een donkere week. Ze zegt ook dikwijls dat geloof voor haar een belangrijke bron van kracht is. Enige tijd geleden hoorde ze het verhaal van de lamme tegen wie Jezus zegt ‘neem je bed op en wandel’. Toen ze de tekst hoorde was ze diep ontroerd. Het was alsof ze zich zelf daar verlamd zag neerliggen en Jezus haar persoonlijk toesprak om op te staan. Het gaf haar de moed om heel de week verder te gaan.

Wat geeft iemand na zoveel trauma’s de kracht om zich telkens weer op te richten? Wellicht gaat het om een mengeling van moederliefde, van geloof in zichzelf en in God, van vertrouwen in enkele mensen die haar altijd weer opvangen en bemoedigen. Misschien is veerkracht dat alles samen.

In het evangelie valt het dikwijls op dat een wonder gebeurt met diegenen die een niet aflatende taaiheid hebben en Jezus daardoor lastig vallen. Alsof in de mirakelen er een samenspel gebeurt tussen een natuurlijke veerkracht en het toezeggen van Godshulp.
In de eerste lezing hoorden we dan weer een andere connotatie:de weduwe van Sareptha vond gastvrijheid zo allerbelangrijkst dat zelfs in de grootste nood gastvrijheid nog beoefend dient te worden. Ze vertrouwt op het woord van de profeet en op de God van Israël dat er een uitkomst zal gevonden worden. Veerkracht heeft hier te maken met een geloof dat als je trouw blijft aan de fundamentele waarden van het leven, als je zelfs met de dood voor ogen aan God vasthoudt er een uitweg bestaat. Dat was ook het geloof van de profeten dat ze aan het volk trachtten door te geven: blijf trouw aan je God en je zult ondervinden dat alles terecht komt.

Een andere overtuiging die je in de bijbel dikwijls aantreft is deze: ik zie op dit ogenblik voor mij persoonlijk geen uitweg, maar als ik terugdenk aan het geloof van onze voorouders en aan hun geschiedenis, dan vertrouw ik erop dat het voor mij persoonlijk misschien ook goed zal komen..Veerkracht die ervaren wordt, omdat men zich verbonden weet met een geschiedenis van heil, omdat men zich weet opgenomen in een stroom van geloof en vertrouwen.

Zo zouden we wellicht nog vele aspecten kunnen aanwijzen. De vraag voorbij deze verhalen is: waar halen wij onze veerkracht vandaan?  Welke aardse en religieuze bekering moeten wij doormaken opdat ook wij deze elementaire oerkracht door ons heen voelen stromen. Verbondenheid met de aarde, meeleven en meevoelen met het lot van de allerzwaksten, met het lot van landen die strijden om bestaansrecht? Vertrouwen in bovenculturele waarden zoals gastvrijheid, liefde voor je kind? Of heel eenvoudig: je kind durven voelen van een betrouwbare God, die er niet alleen voor jou is, maar generaties lang heeft getoond dat je op Hem kunt vertrouwen. Veerkracht als Godsvertrouwen. Vasten kan een tijd zijn om over zo’n fundamentele gegevens opnieuw na te denken.

Na de communie:

De Aymara-indianen  (H. Van den Berg)

Dit is onze grootheid:
dat wij alle dingen als met elkaar verbonden beschoouwen:
de mens, de aarde, de dieren en heel de natuur.

Alles heeft met alles te maken
En niets en niemand staat geïsoleerd binnen het geheel.
Alles in deze wereld is één enkele werkelijkheid.
Het is de plicht van de mens om de harmonie van
De aarde veilig te stellen.

De aarde is voor ons, Aymara’s de maat van de liefde.
De aarde is voor ons niet zomaar aarde.
Ze is het centrum van ons bestan,
De bron van gemeenschapsleven
En de oorsprong van onze tradities en gewoonten.

We mogen zeggen dat de aarde
Het leven zelf is van ons volk.
Zij is ook onze gemeenschappelijke en persoonlijke geschiedenis.
De aarde is er niet om uitgebuit te worden
Maar om erop te leven in vrede,
Van generatie op generatie.