29 februari 2004 : 1ste
zondag in de vasten
Een
vasten van bekering maakt zwakke mensen veerkrachtig
Sabine
Van Huffel
Mag ik beginnen met een
bekentenis? De vasten – ik huiver altijd wanneer die tijd
in aantocht is. De vasten heeft iets van een jaarlijkse lenteschoonmaak,
waar ik minder goede herinneringen aan overhoud. Ik denk hierbij
terug aan mijn kindertijd waarin ik een hele vasten lang niet
mocht snoepen en elke dag minstens 3 verstervingen moest doen,
kortom een tijd waarin ik opgezadeld werd met schuldgevoelens.
En alhoewel een dergelijke vastenbeleving negatief geladen is,
toch weet ik: ik heb zo’n tijd nodig! Het is in de eerste
plaats een voorbereidingstijd: ons klaarmaken om Pasen te
vieren, ons hart in gereedheid brengen om de verrezen Heer
te ontmoeten. En we moeten de schoonmaakperikelen erbij nemen,
als we echt feest willen vieren.
Volgens broeder Manu Van Hecke, Dom van de St.-Sixtus abdij van West-Vleteren,
stelt de Kerk ons op aswoensdag
doorheen de woorden van Jezus drie schoonmaakmiddelen ter
hand om ons in gereedheid te brengen: gebed, aalmoes, vasten.
Alle drie helpen ze ons een eigen terrein in orde te brengen.
- Gebed:
onze relatie met God;
- Aalmoes: onze relatie met de medemens;
- Vasten: onze relatie met onszelf.
Laten we nu even ingaan
op deze drie domeinen :
Hoe is het gesteld met
mijn relatie tot God? Is God er wel in mijn dagelijks leven?
Iemand aanwezig weten vraagt immers tijd, aandacht, luisteren,
halt houden. En het zijn vaak de kleine
dingen die het doen: een dankgebed voor of na het eten; voor
het slapengaan eventjes mijn dag overzien, of … waarom niet
elke dag van deze vasten een stukje uit de Psalmen lezen
en even duiken in een innerlijke stilte?
Hoe is het gesteld met
mijn relatie tot mijn medemens? Misschien leg ik iets opzij
voor broederlijk delen, maar is het ook voelbaar? En is een aalmoes ook niet: mijn tijd geven aan iemand die in de put
zit of eenzaam is; geduld opbrengen tegenover iemand die zo
anders is dan ikzelf; vertrouwen geven aan wie zich klein
en overbodig weet, kortom veerkracht geven aan zwakken,
…
En hoe sta ik tegenover
mijzelf? Vasten kan mij helpen om weer mezelf te zien zoals
ik ben; vasten is een remedie tegen zoveel kleine verslavingen.
Wat bewuster omgaan met eten en drinken, niet omwille van
de al dan niet slanke lijn, maar om wat vrijer te komen tegen
hun oppermachtige greep. En durf
ik kijken naar mijn praatzucht, mijn oordelen en verooordelen,
de zorg voor mijn imago, mijn zoeken naar populariteit?
Gebed, aalmoes, vasten:
helpen ons onszelf van binnen weer
schoon te maken. Ze leggen onze eigen zwakheden bloot
en helpen ons veerkrachtig te worden:
- Veerkrachtig, omdat God God
mag zijn in mijn leven;
- Veerkrachtig, omdat de anderen op mij kunnen rekenen
en ik op de ander;
- Veerkrachtig, omdat ikzelf gewoon mag zijn wie ik
ben, niet meer en niet minder.
Ik denk dat zo’n veerkrachtige mensen hun hart klaargemaakt hebben:
daar is Jezus, de Verrezene, de
nù levende welkom!
Schuldbelijdenis LIED ``Stof van de aarde’’
Bidden we vanuit onze
zwakte tot God om veerkracht aan de hand van Psalm
6 :
Keer Je naar mij, zie mij aan,
Maak mij weer vrij, mijn Heer!
Heer, ontferm Je over mij, genees mij,
Ik ben aan het einde van mijn krachten,
Mijn ziel is een en al onrust,
En Jij, Heer, hoe lang nog laat Je mij wachten?
Keer Je naar mij, zie mij aan,
Maak mij weer vrij, mijn Heer.
Verlos me van mezelf door jouw barmhartigheid.
Als mijn ziel doods is en stil, kan ik Jou niet meer loven,
Heer!
Nacht na nacht lig ik te huilen in mijn bed,
Doordrenk ik mijn kussen met tranen.
Mijn ogen, van wanhoop half blind
Staren dof naar wat me bedreigt.
Maar Jij hoort altijd mijn schreien,
Jij houdt Je niet doof voor mijn smeken.
Mijn gebed neem Je aan!
(Uit A.M. De Wilde en I.
Driessen, Bij dag, bij nacht:
Psalmen herschreven, p.9)
Het evangelie dat we vandaag
gaan beluisteren is een ons aller welbekend verhaal van Jezus
die in de woestijn op de proef wordt gesteld door de duivel
en drie bekoringen weerstaat. In het vervolg van deze woorddienst
wil ik hier verder op ingaan. Juist in het feit dat Jezus
net als wij bekoord werd en op de proef gesteld werd, komt
de menselijkheid van Jezus tot uiting. Jezus staat niet boven
alles. Hij weet uit eigen ervaring dat het menszijn niet mogelijk
is zonder aanvechtingen. De verzoekingen die Jezus heeft ervaren,
stellen Hem in staat om met ons mee te voelen.
Drie van de vier evangelisten
vertellen ons over de verzoeking van Jezus. Marcus vertelt slechts kort dat de Geest Jezus na zijn doop
in de woestijn heeft gedreven en dat de duivel Hem daar op
de proef heeft gesteld. Matteüs
en Lucas, die we vandaag beluisteren,
beschrijven drie typische verzoekingen die ook ons proces
van zelfwording bedreigen. In deze drie beproevingen wordt
duidelijk dat Jezus het gevaar heeft gezien waarmee hij door
zijn taak als rondtrekkend prediker werd geconfronteerd. Iedere
opdracht kan worden misbruikt. Hoe hoger iemand staat in zijn
spirituele ontwikkeling en geestelijke taken, des te dieper
kan hij vallen. Hoe populairder iemand is,
des te groter is het gevaar dat zijn fans hem opvreten en
hem beletten zo te leven als hij volgens zijn intuïtie moet
doen. Jezus heeft de bedreigingen van zijn missie nauwkeurig
onder ogen gezien. Hij heeft er 40 dagen de tijd voor genomen.
Dat was voor Hem een periode van grote strijd. Daarna was
Hij rijp om aan zijn opdracht te beginnen zonder deze te vervalsen
door egoïstische bedoelingen.
EVANGELIE volgens
Lucas: hfst. 4, vs. 1-13
HOMILIE
(bron: Anselm
Grün, Beelden van Jezus, Lannoo/Ten
Have, 2003)
De eerste verzoeking
doet zich voor als Jezus honger heeft na veertig dagen
vasten. Toen zij de duivel tegen Hem: ``Als U de Zoon van
God bent, zeg dan tegen deze steen dat hij een brood moet
worden’’ (Lc 4,3). Het is de verzoeking
om onze honger naar zelfherkenning te stillen. Ik help de
mensen, niet omdat zij belangrijk zijn voor mij en omdat zij
hulp nodig hebben, maar omdat ik hun aandacht wil. Sommige
mensen veranderen alle “stenen’’ in “brood’’: ze zetten hun
werk, succes, bezit, de mensen met wie ze samenzijn, … om
in erkenning, roem, seks, liefde, … uitsluitend om hun eigen
behoeften daaraan te bevredigen.
Ken jij ook deze verleidingen?
Wat is jouw grootste aanvechting? Wil jij af en toe alles
voor jezelf gebruiken: de mensen, je werk, de schepping, God?
Jezus bezwijkt niet voor deze verleiding. Hij gebruikt de
mensen niet voor zichzelf, maar Hij houdt zich met hen bezig
omdat het voor hen goed is. Jezus overwint de aanvechting door te wijzen op een andere
vorm van voedsel : ``… Er staat geschreven: Niet van brood
alleen zal de mens leven’’ (Lc.
4,4). Dit ander voedsel is God. Jezus leeft uit God, uit Gods
woord. Wanneer ik mijn fundament vind in God, kan ik net als
Jezus veel geven zonder veel te willen en word ik veerkrachtig.
De tweede verzoeking
is de macht: ``… Heel die macht en al hun pracht zal
ik U geven, want zij zijn mij in handen gegeven en ik geef
ze aan wie ik wil. Als U mij aanbidt, zal het allemaal van
U zijn’’ (Lc. 4,6). Het is een heel
oude aanvechting, die iedereen kent, de verleiding om macht
te hebben over anderen. We voelen ons allemaal wel eens machteloos
tegenover sommige mensen, machteloos ten opzichte van onze
eigen fouten en zwakheden, onmachtig om sommige conflicten
op te lossen. Macht is de belofte om alles onder controle
te hebben, nooit meer zwak te lijken, anderen te kleineren
om te kunnen geloven in onze eigen grootheid. Deze machtsspelletjes
kennen we maar al te goed. Wanneer heeft macht een gevaarlijke
fascinerende invloed op jou? Ken jij machtsspelletjes waarmee
jij andere mensen in een hoek drukt om jezelf meer op de voorgrond
te plaatsen?
We weten op welk punt wij de
ander kunnen kwetsen. Want wanneer ik krenk en kwets, heb
ik macht over anderen. Het is een destructieve macht, die
haar basis vindt in het feit dat wij voor de duivel neerknielen
en hem aanbidden. Uiteindelijk dienen we dus een afgod. We
denken dat we macht hebben maar in werkelijkheid zijn we bezeten
van macht. De macht heeft ons in haar greep. Thomas Mann
heeft dit op indrukwekkende wijze beschreven in zijn roman
Doctor Faustus. Hierin sluit de
Duitse toonkunstenaar Adrian Leverkühn een pact met de duivel om altijd geniale muziek
te kunnen componeren. Maar de genialiteit
die hij verwerft, gaat ten koste van de liefde. Hij
zal nooit meer in zijn leven liefde ervaren. Wie zich uitlevert
aan macht, verliest zijn veerkracht om lief te hebben.
Zijn leven wordt leeg en koud.
De derde verzoeking
betreft het godsbeeld. De duivel nodigt Jezus uit om
publiekelijk te bewijzen dat Hij de Zoon van God is door zich
van de rand van de tempel in de afgrond te storten. De engelen
van God zullen Hem immers beschermen. Deze gevaarlijkste verzoeking
voor de spirituele mens bestaat in het feit dat hij God gebruikt
voor zichzelf: hij misbruikt
zijn spiritualiteit om zichzelf als iets bijzonders te zien
en zich ook zo bij de anderen te presenteren. Zulke mensen
hebben vaak werkelijk diepe spirituele ervaringen gehad. Maar
dan beginnen ze zich te gedragen alsof ze God zijn.
Hoe ga jij om met deze
verleidingen? Zijn jouw motieven om deel te nemen of voor
te gaan in de eucharistie wel altijd even zuiver? En hoeveel
mensen gaan niet naar een begrafenis, eerder om gezien te
worden dan wel om te bidden voor de overledene of de nabije
familie?
Jezus verzet zich tegen deze aanvechting. Hij weet dat
Hij de Zoon van God is. Hij is echter ook volledig mens. Hij
wil de mensen als mens tegemoet treden en hun over God vertellen,
maar niet om er zelf beter voor te staan. Hij wil niet de
aandacht op zichzelf vestigen. Hij wil Gods woord verkondigen.
Hij weerstaat de verleiding van geestelijk misbruik, zoals
dat tegenwoordig door veel spirituele goeroes wordt uitgeoefend.
Het fascinerende aan Jezus is dat Hij deze verleidingen van
de mensen kent, dat Hij ze werkelijk heeft ervaren maar er
niet aan bezweken is. Jezus staat
als de man die op de proef werd gesteld, heel dicht bij ons.
We voelen ons door Hem begrepen. Het is een troost te mogen
weten dat deze verzoekingen er mogen zijn en ons steeds weer
bedreigen. We weten echter dat we in deze aanvechtingen niet
alleen zijn, maar dat Jezus ze precies zo heeft ervaren.
Laten we ons daarom
bekeren door ons dieper te wortelen in God
zodat we niet omvallen als een storm van verzoekingen
de kop opsteekt. Op die manier kunnen we onze zwakheden overwinnen
en veerkrachtige mensen worden!
Bezinningsmuziek
Groot Dankgebed
Communielied
|
