2 april 2021: Goede Vrijdag (2021)

Goede Vrijdag

Kris Gelaude

(Afbeeldingen: Kruisweg uit Notre Dame de la Treille in Rijsel (Lille) door Jean-Luc Bonduau. Uitgeverij Muurkranten Brugge
 Foto's: Kris Gelaude)

Inleidende muziek met beeld van het kruis

Op Goede Vrijdag, meer dan ooit, staat het kruis als een onuitwisbaar teken in ons midden.
Laten wij ons dan ook tekenen met dat kruis, in de naam van de Vader, de Zoon en de Geest.

Inleiding

Dit is de avond van de grote stilte.
De stilte voorbij het leven dat geleefd werd.
De stilte op de plek waar de geliefden achterblijven.
De verpletterende stilte onder het kruis.
Een ervaring die in weinig tijden zo herkenbaar was als nu,
omwille van de ontelbaren vandaag die treuren
om iemand die uit hun bestaan werd weggerukt.
En zoals in het uur van Jezus’ dood
is er geen woord dat deze stilte op kan heffen.
Ook de hemel zwijgt.
De hemel schreit
over het leed dat niet gelenigd kon,
over de onverschilligheid
die van het lijden wegkijkt,
over het duizendvoudig onrecht
dat door mensen wordt veroorzaakt.
Moge dit uur het uur zijn
waarin God als eeuwig stille lotgenoot,
iedere mens die rouwt en lijdt
met sprakeloos erbarmen tegemoet komt
en hem in de armen sluit.

Ieder verhaal van lijden houdt ons een spiegel voor.
Want lijden confronteert ons tegelijk ook met onze eigen angst voor wat moeilijk is en voor verlies, met ons onvermogen, met ons gebrek aan moed en met alles wat beschamend blijft in ons bestaan. Laten wij ons dan naar God keren in de volle verantwoordelijkheid voor alle keuzen die we zelf tot hier toe gemaakt hebben met de woorden: ‘Hier ben ik’..

Lied: Wat ik gewild heb


Gebed

God,
In de diepste verlatenheid
en de ontreddering
doen mensen zoals Jezus deed.
Zij roepen om U,
Gij die hun laatste stem
geworden lijkt.
Ook wij roepen tot u
omdat Gij
het enig mogelijke antwoord zijt.

Wees niet onvindbaar
in het stervensuur.
Voor niemand.
Leg uw eindeloze stilte
als een mantel om ons heen.
En laat uw naam
‘Ik zal er zijn’ weerklinken,
helder als een nieuwe dageraad.
Helend
voorbij elke dood of leegte.

Eerste passieverhaal

Lezing: Mt. 26, 36-40

In de nacht van zijn lijden kende Jezus diepe verlatenheid.
De angst en vragen delen van de lijdende, het houdt de meeste mensen op afstand. Laat staan dat men een eindje mee de nacht zou ingaan.
Een recent verhaal.

“De man van Anna was er erg aan toe. Een verpleegster, helemaal ingepakt in beveiligingskledij, de ogen nog net zichtbaar boven het mondmasker en het face-shield, ving hen op toen ze op spoed aankwamen. ‘Nee mevrouw, u kan absoluut niet bij uw man blijven. Nee mevrouw, die wandelstok mag u niet achterlaten, die is ook besmet.’
‘Maar mijn man is moeilijk te been, kan u dan een rolstoel brengen?’
‘Nee mevrouw, die zijn momenteel niet beschikbaar. En u moet nu vertrekken.’
Na een huwelijk van bijna 40 jaar was dit het laatste beeld dat Anna van haar man had: in paniek door ademnood zag ze hem wankelend door de deur verdwijnen. Er was geen moment van afscheid, geen lieve bemoedigende woorden die nog gefluisterd konden worden. Niets meer.
Anna kreeg pas telefoon van het ziekenhuis toen de dokter haar belde om te zeggen dat haar man overleden was. Hoe hij zijn laatste dagen had doorgebracht, wie en of er iemand bij hem was in zijn laatste uren, kon ze van niemand te horen krijgen.”

Lied: Laat iemand hen dragen

Tweede passieverhaal

Lezing: Mt. 27, 27-31

Wanneer Jezus in de handen van de soldaten valt, wordt hem alle waardigheid ontnomen. Hij wordt bespot en vernederd. Zijn goddelijke uitstraling kan hem geen enkel leed besparen. 
Waar macht zijn wapens inzet heeft ook het leven van gewone mensen geen enkele waarde of betekenis. En men gaat niets ontziend te werk.

Een recent verhaal uit Tigray.
‘De soldaten stelden ons domme vragen: ‘Waar is dit dorp? Waar is dat dorp?’ Hier hebben ze zeker dertig mensen gedood en ze hoopten dat hyena’s de lijken zouden opeten, zodat ze zouden verdwijnen.
De soldaten kennen geen genade: ‘Voor elke soldaat die wordt gedood, zullen zij vijf of tien dorpelingen doden’, klinkt het.
Eritrese milities vechten mee met het regeringsleger.
Een getuige, de koster van een kerkje, kon door wat hij had gezien aanvankelijk niet praten. Later zegt hij dat de dodentol ontzettend hoog is. ‘Moorden en verkrachtingen vonden massaal plaats in de kerk. Maar ook erbuiten en op het platteland. De soldaten doen wat ze willen... ze vernietigen alles, plunderen, verkrachten en slachten...’

Stilte en lied: Laat niet verloren gaan

Derde passieverhaal

Lezing: Mc. 15, 42-46

Ook in de grootste verslagenheid zijn er toch steeds mensen die opstaan met stille moed en mededogen om te doen wat moet. Ook het dode lichaam van de geliefde verdient alle eerbied, zorg en tederheid.
Deze manier van mee door de dood gaan en van loslaten is eveneens een vorm van leven dragen en leven geven. En een waardige manier om antwoord te bieden op alles wat vernietigend en mensonterend is.

Khamad, een Afghaanse jongen vertelt.
Ik was 10 jaar toen mijn vader, mijn grootvader en alle andere mannen uit de vallei door de Taliban gedood werden. Met mijn familie ben ik de bergen in gevlucht. Ik droeg mijn broertje op mijn schouders. We bleven een hele tijd in de bergen.
Toen we later terug naar de vallei konden, ging mijn grootmoeder meteen naar de plaats waar vader en de anderen waren doodgeschoten. Met enkele mensen heeft ze de lichamen opgegraven en de overblijfselen op een ezel naar het dorp gebracht. Voor een graf was er geen geld. We hebben dan maar stenen op die plek in de aarde gelegd.

Stilte en muziek: Ich will Jesum selbst begraben, Matteüspassie (Bach)



Litaniegebed

Bloemen, kaarsen, getuigenissen op de plek waar iemand met geweld het leven werd ontnomen. Het zijn beelden die wij ondertussen kennen. Bloemen en kaarsen spreken hier hun eigen taal, als eenvoudige maar universele tekens van schroomvol medeleven en bewogenheid die de diepte van het onuitsprekelijke overspannen.
Ook de bloemenhulde bij het kruis (die we helaas nu niet kunnen houden) verbindt Jezus’ lijden met alle lijden van vandaag en van alle tijden.

Laten wij daarom dan noemen en gedenken de ontzaglijke menigte van lijdenden in deze wereld. En bidden om Gods eeuwige ontferming.

Voor allen die vernederd, mishandeld, uitgestoten worden
omwille van hun geaardheid, huidskleur, afkomst of geloof.
Voor allen die dood en vernieling rondom zich ontvluchten
en hopen op een plek waar het leven menswaardig is.
Voor meisjes en vrouwen tegen wie verkrachting wordt gebruikt als wapen
en die daardoor soms zelfs door eigen familie verstoten worden.

Voor allen die gekruisigd worden
wees niet niemand.
Wees hun toekomst ongezien.

Voor kinderen waar ook ter wereld
die moeten opgroeien zonder perspectief of toekomst.
Voor miskende bevolkingsgroepen die tot vijand gemaakt,
verdreven en hun bestaansrecht ontnomen worden.
Voor zij die in naam van velen onrecht aanklagen
en daarom van hun vrijheid beroofd worden.

Voor allen die gekruisigd worden
wees niet niemand.
Wees hun toekomst ongezien.

Voor kinderen die honger lijden en wegkwijnen
en voor ouders die hun kind niet kunnen zien opgroeien.
Voor de velen in de voorbije tijd die zonder afscheid of troost
en in eenzaamheid gestorven zijn.
Voor allen die in stilte lijden en voor zij die rouwen
om een gestorven geliefde.

Voor allen die gekruisigd worden
wees niet niemand.
Wees hun toekomst ongezien.

Voor diegenen die naamloos en onvermoeibaar
wel proberen om leed te verzachten.
Voor diegenen die bewijzen
dat liefdevolle nabijheid altijd sterker is dan onmacht.
Voor diegenen die moedig hoop trachten te brengen
waar voor anderen alles verloren lijkt.

Wees voor hen niet niemand God.
Wees hun toekomst ongezien.

Lied: Tegen de dood

Slotbezinning


Dan nog
klamp ik mij

klamp ik mij
vast aan jou

of je wilt of niet

op ongenade
of genade

ik zal red mij
red mij roepen
of zoiets als

heb mij lief.

Muziek tot slot