26 december 2021: Feest van de heilige familie
Feest van de heilige
familie (Lc. , 41 – 52)
Marcel Braekers
Openingszang
264 Heden zal uw redder komen
Begroeting
De zondag na Kerstmis is steevast de dag
dat men de heilige familie gedenkt. Traditioneel
zie je op afbeeldingen een jonge vrouw die in
een liefelijk interieur zit te haken en wat
verder een oudere man in zijn schrijnwerkerij
met aan zijn voeten een klein, schattig kindje
dat met houtstukjes speelt. Daarmee staan een
aantal clichés samen die via apocriefe teksten
in de loop van de geschiedenis groeiden.
In
het evangelie is er immers sprake over broers en
zusters van Jezus (vb. in Marcus 6,3 is er
sprake van de broers Jakobus, Joses, Simon en
Judas en van enkele zusters). De eerste
kerkvaders zoals Tertullianus hadden daar geen
enkel probleem mee. Maar naarmate men meer en
meer de klemtoon ging leggen op de goddelijkheid
van Jezus en dus op zijn uniciteit ging men
worstelen met dit gegeven. Hoe kon men zich die
goddelijkheid voorstellen indien er ook broers
en zussen uit dezelfde ouders waren geboren?
Maria had daarom een kind gekregen zonder
tussenkomst van een man. Vooral voor Origenes
die worstelde met zijn seksualiteit was deze
zwangerschap een verheven, aseksueel gebeuren.
Ook ontstond de suggestie dat men in het
Hebreeuws voor broer en neef eenzelfde woord
gebruikt en dus was Jezus een enig kind in een
samengesteld gezin. Men ging veronderstellen dat
Jozef ouder was en reeds kinderen uit een
vroegere relatie had, zodat de broers in feite
halfbroers waren, enz.
Zo
groeide de idylle van het gezin in Nazareth.
Maar lees je de brieven van Paulus dan schrijft
hij over Jakobus als de broer van Jezus. In het
Grieks heeft men wel verschillende woorden voor
broer en neef, maar Paulus noemt Jakobus
adelphos terwijl hij het woord anepsios dat neef
betekent goed kent. Ook de idee dat het om
halfbroers zou gaan klopt niet, want ook
daarvoor had men eigen woorden. Besluit: het
gezin van Nazareth was een groot gezin bestaande
uit waarschijnlijk 5 zonen en 2 dochters.
Ging het er vredig en huiselijk aan toe? Ook dat
weten we niet. Wel lees je in het evangelie dat
op een bepaald moment de familie van Jezus aan
de deur staat omdat ze vinden dat Hij zijn
verstand is verloren en ze hem mee naar huis
willen nemen. Was die spanning er gekomen vanaf
dat Jezus publiek begon te spreken of rommelde
het al eerder in de familie? We weten het niet.
Uit de Handelingen weten we dat Jakobus in de
eerste christengemeente een belangrijke plaats
innam. Hij was de meest behoudsgezinde met wie
Paulus het niet gemakkelijk had. Jakobus ging
dus de visie van Jezus overnemen, maar bleef
veel dichter bij de tradities van zijn
voorouders dan Jezus. Hoe gingen die twee met
elkaar om?
Waarom vertel ik dit allemaal? Misschien begint
u meer verwantschap te zien met wat in het eigen
gezin gebeurt en het leven in Nazareth en is het
feest van vandaag niet zo wereldvreemd. We
vieren dus de dag van het gezin en alles erbij
waarmee een gezin toen en vandaag te worstelen
heeft.
Gebed
Zullen wij, God,
Ook nu nog ophoren
Van uw bewogenheid om mensen?
Zullen wij
Ook vandaag nog weten
Hoe rijk Gij ons maakt,
Omdat Gij Uzelf gaf aan ons?
De mens naar uw hart hebt Gij verwekt
Midden onder ons,
Als een licht dat ons voorgaat,
Ons moed geeft,
Als een vuur dat ons verwarmt,
Als het verlossende woord.
Geef dat wij Hem mogen vinden,
En lezen in elkaars ogen,
Dat wij Hem weerspiegelen als licht voor allen.
(S. de Vries,
zolang wij ademhalen p. 86)
Evangelie volgens
Lucas 2, 41 – 52
Lied 267
Weer staat een twijg van Jesse in bloei
Homilie
Het gezin waarin Jezus opgroeide was een
heel klassiek, Joods gezin in Nazareth een dorpje
in een vruchtbare, landelijke streek van Neder
Galilea. Alles verliep er volgens de traditie. De
kinderen kregen allemaal klassieke namen volgens
grote voorgangers. Op de achtste dag werd Jezus
besneden en nadat zijn ouders de gebruikelijke
rituelen hadden volbracht keerden ze terug naar
huis. Zoals we in het evangelie hoorden ging men
met Jezus naar de tempel toen hij 12 jaar werd en
hij bar mitswa werd, letterlijk ‘zoon van de Wet’.
Maar onmiddellijk verweeft de evangelist er zijn
theologie in: Jezus bleef in de tempel en vanuit
zijn goddelijke kennis stelde Hij de
Schriftgeleerden allerlei moeilijke vragen, net
zoals Hij later zou doen. Die waren verwonderd
over zijn inzicht, terwijl de ouders zich
afvroegen wat er met hun zoon aan het gebeuren
was. Iets dat heel herkenbaar is voor veel ouders
vandaag. Hoe moet het verder met die vreemde
jongen?
Zo kom ik bij vragen die ouders en gezinnen
vandaag zich stellen. Het leven en samenleven is
immers net als in de tijd van Jezus in 50 jaar
onvoorstelbaar snel geëvolueerd. Ouders hebben
zelf al een breuk doorgemaakt met hoe hun ouders
leefden. Vroegere beproefde leefpatronen zijn
helemaal voorbij. Maar ook de kinderen en jongeren
van vandaag maken een hele evolutie door dankzij
het digitale tijdperk dat is ingetreden. Veel
ouders kunnen alleen toezien hoe hun kinderen
spelenderwijs leren en communiceren via internet.
Wat de algemene sfeer betreft zien we dat de
werkdruk is toegenomen. Dikwijls wordt vanwege het
werk een grote mobiliteit of soepelheid verwacht,
zodat verworteling in de plaats en buurt moeilijk
is. En boven dat alles leeft een onuitgesproken
sfeer dat we hier en nu gelukkig moeten zijn.
Leven met uitstel of geduldig wachten zijn niet
meer van vandaag. Relaties zijn daarom kwetsbaar,
er wordt veel gescheiden en opnieuw geprobeerd en
soms weer scheiden. Dikwijls betalen de kinderen
de tol van die bestaansonzekerheid. Op een dag als
vandaag valt er dus heel wat te bespreken en zijn
er veel zorgen die we aan onze God willen
toevertrouwen. Tegelijk vieren we Kerstfeest, hét
familiefeest bij uitstek.
Hoe heeft het gezin van Nazareth het ervan
afgebracht? Niet alleen vond dit gezin dat hun
spruit zijn verstand was verloren en een schande
werd voor de familie, Hijzelf reageerde nogal
vanuit de hoogte met te antwoorden: “Mijn broers
en zusters zijn zij die de wil van God
volbrengen.” Hoe heeft men die breuk verwerkt en
welke houvast had men aan elkaar, aan de traditie
waarin men leefde? Jakobus werd later een
aanhanger van Jezus’ visie, en Maria, zijn moeder,
bleef Hem in stilte volgen en bleef met diep
respect op afstand Hem bijstaan. Is dat de meest
helende houding ook vandaag? Het is allemaal voor
ons zo goed herkenbaar. Maar het geeft ook ruimte
om in alle omstandigheden tot dit gezin te bidden
en hun zijn vragen en pijn voor te leggen. Dat is
ook mijn eindpunt: in de verwarring en onzekerheid
werd een heel nieuwe tijd en een nieuw geloof
geboren. Zou dat ook voor ons kunnen gelden?
Stukje muziek uit
het kerstoratorium
Vrije
voorbeden
Onze vader
Lied 271
Adeste fideles
Zegen
|