21 februari 2021: 1e zondag van de Veertigdagentijd (2021)

Van de oude naar de nieuwe wereld (Mc. 1, 12-15)

Frank Cuypers


Openingslied: 310 – Een mens te zijn op aarde  

Inleiding:

Is Corona niet als een zondvloed over onze wereld gekomen? Met een eerste golf, met een tweede golf, met de dreiging van een derde golf die we met alle krachten moeten proberen af te wenden? En beleven we niet al bijna een jaar een woestijntijd? Voor de ene misschien al wat erger dan voor de andere, maar met voor sommigen een echt ongewild kluizenaarsbestaan ? Corona heeft impact gehad op alles wat we doen. Hoe we boodschappen doen, hoe we met elkaar omgaan, hoe we werken en onze vrije tijd besteden. Hoe we als gemeenschap ons geloof beleven.

Vorige woensdag begon met Aswoensdag de Veertigdagentijd naar Pasen. We zitten dus nu ook nog eens in een soort van quarantaine naar Pasen toe.

De lezingen van vandaag hebben, net zoals vorige zondag, een heel actuele klank. In de eerste lezing uit het boek Genesis lezen we hoe aan de quarantaine van Noach en zijn bubbel in de Ark een einde komt als God na de zondvloed zijn bevrijdende woorden van het nieuwe verbond spreekt.

En bij Marcus lezen we hoe Jezus na zijn quarantaine in de woestijn verkondigend rondtrekt en de nabijheid van het Rijk Gods verkondigt.

Voor Noach en voor Jezus begint een nieuwe tijd, zij komen in een nieuwe wereld terecht. Van de oude naar de nieuwe wereld. Kan dat voor ons ook het thema van deze Vasten worden?

Traditioneel sluiten we binnen Filosofenfontein tijdens de Vasten ook dicht aan bij de thema’s en acties van Broederlijk Delen. Broederlijk Delen bestaat dit jaar zestig jaar. Zij keren terug naar het hart van hun campagnes: het delen. Wie deelt, krijgt honderdvoudig leven. Honger hoeft niet. Delen geeft overvloedige verzadiging aan allen. Ook economische, politieke, ideologische en religieuze macht kan gedeeld worden. Zo wordt het delen een hefboom voor structurele veranderingen. En structurele veranderingen zijn broodnodig om wereldwijde problemen zoals coronapandemie, toenemende armoede, groeiende ongelijkheid, klimaatverandering op te lossen. Delend gaan we samen en solidair met gemeenschappen wereldwijd van de oude naar een nieuwe  wereld waar het welzijn van mensen en de grenzen van onze planeet centraal staan.

“Van de oude naar de nieuwe wereld” wordt zo ook de rode draad doorheen de vieringen van de veertigdagentijd.

Bij het begin van deze viering en van deze vasten keren wij ons tot God met heel ons hart. Om onszelf te hervinden. Om het oude los te laten en nieuwe wegen te gaan.
Wij maken het even stil.

Gebed:

1e lezing: Gen 9, 8 -  15

God zei tot Noach en zijn zonen: `Nu ga Ik mijn verbond aan met u en met uw nageslacht,  en met alle levende wezens die bij u zijn, met de vogels en de viervoetige dieren, met alle dieren van de aarde die bij u zijn, al wat uit de ark is gekomen, al het gedierte van de aarde. Ik ga met u een verbond aan, dat nooit meer enig levend wezen door het water van de vloed zal worden uitgeroeid, en dat er zich nooit meer een vloed zal voordoen om de aarde te verwoesten.' En God zei: `Dit is het teken van het verbond, dat Ik instel tussen Mij en u, en alle levende wezens die bij u zijn, voor alle geslachten. Ik zet mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen Mij en de aarde. Wanneer Ik op de aarde de wolken samenpak en de boog in de wolken zichtbaar wordt, dan zal Ik denken aan het verbond tussen Mij en u en alle levende wezens, alles wat leven heeft. De wateren zullen nooit meer zwellen tot een vloed om al wat leeft te verdelgen.

Tussenzang: 725B - Psalm 25

Evangelie: Marcus 1, 12 - 15

Terstond dreef de Geest Hem naar de woestijn. Veertig dagen bracht Hij in de woestijn door, terwijl Hij door de satan op de proef werd gesteld. Hij verbleef bij de wilde dieren en de engelen bewezen Hem hun diensten. Nadat Johannes was gevangengenomen, ging Jezus naar Galilea en verkondigde er Gods Blijde Boodschap.  Hij zei: 'De tijd is vervuld en het Rijk Gods is nabij; bekeert u en gelooft in de Blijde Boodschap.

Homilie

We konden tijdens de liederen genieten van de prachtige kunstwerken van Marc Chagall, de kunstenaar die veel Bijbelse thema’s geschilderd heeft . We zagen onder andere het schilderij "de regenboog" met Noach languit liggend op de grond, genietend van een prachtige regenboog, door de kunstenaar voorgesteld als een helderwit geschenk van God.

De verhalen van vandaag zijn ons welbekend. Wellicht kennen we van de beide verhalen zelfs nog veel meer details. Details over de ark en haar bewoners. Details over de beproevingen van Jezus in de woestijn. Maar vandaag horen we die details niet. In beide verhalen wordt er vooral vooruit gekeken. Er wordt een nieuw verbond afgekondigd. Er breekt een nieuwe tijd aan, een start van een nieuwe schepping.

Noach mag de regenboog zien als teken van het verbond van God met de mens. De oude schepping werd vernietigd, misschien omdat God zo ontgoocheld was over zijn schepping. Dankzij de ark kon de wereld opnieuw beginnen. Er kwam een nieuwe schepping: Noach en zijn familie zouden anders gaan leven en ook God maakte het voornemen om voortaan anders met de aarde en de mens om te gaan. Daarom plaatste Hij een regenboog aan de hemel. De regenboog die je kan zien na het vernietigende onweer. God drukte met dit symbool zijn solidariteit met de mens uit, en hoe Hij voortaan zou meevechten met de mens opdat de wereld rechtvaardig en vredig zou worden.

Aan de boog zit nog een tweede betekenis. In het Hebreeuws heeft men eenzelfde woord voor krijgsboog en regenboog. Je kan het verhaal dus ook lezen als God die zijn krijgsboog aan de hemel hangt en dus wil afzien van elk geweld. De twee betekenissen roepen elkaar op. God is solidair met het lijden en het onrecht dat mensen treft en Hij verzet zich op zijn manier tegen dit lijden. Maar zijn verzet of strijd om gerechtigheid zijn van een andere orde dan mensen zich voorstellen. Het is een geweldloze strijd met als enige en uiteindelijke bedoeling: dat er een nieuwe verbondenheid over heel de aarde zou mogen groeien.

Een nieuw begin is ook in zekere zin het thema van de tweede lezing, uit Marcus, over het verblijf van Jezus in de woestijn. Marcus heeft over de bekoring van Jezus in de woestijn maar een kort bericht. Het is geen samenvatting van het bekoringsverhaal zoals Matteüs en Lucas het vertellen. De bekoringen worden niet in het lang en breed beschreven. Centraal staat de bezieling waarmee Jezus, na zijn doopsel, zijn veertigdagentijd doormaakt in harmonie tussen engelen en wilde dieren. Jezus leeft in de woestijn samen met de wilde dieren en wordt door engelen bediend. Op die manier roept Marcus het beeld op van de tuin van Eden. Voor Marcus is Jezus de nieuwe Adam. Maar terwijl Adam - en bij uitbreiding dé mens of iedere mens - faalde, zal deze nieuwe Adam slagen en zo heil brengen. Jezus keert als een nieuwe mens terug naar Galilea om het Nieuwe Verbond van God met de mensen aan te kondigen.

Net zoals met de regenboog een nieuwe schepping begon, begint volgens Marcus opnieuw een schepping dank zij de figuur van Jezus.

Terug naar vandaag. Natuurlijk kijken we ernaar uit om van Corona af te geraken. We willen perspectief. We willen dat de beperkingen wegvallen. We willen vooral dat alles terug wordt en kan ... als vroeger.

Dat is niet wat we vandaag in de lezingen horen. Daar horen we over een echt nieuw begin.

Laat ons proberen ons in deze vastentijd met Coronabeperkingen meer en meer bewust te worden van de nieuwe schepping en het nieuwe begin die zich aandienen. God wil het kwaad uit de wereld helpen en vecht met de mens mee  tegen het kwaad. Hij wil ons opnieuw in relatie te brengen met de natuur, met de ander en met Zichzelf, de geheel Andere...  Ieder van ons wordt opgeroepen om nieuwe Adam en nieuwe Eva te zijn in verbondenheid met de schepping en het leven overal op aarde. Laat ons blijven kijken naar de regenboog, alle geweld uitbannen, en groeien naar een nieuwe solidariteit. Amen.

Lied 545  Naar uw beeld

Vrije voorbeden

Lied 164 – Gij die de stomgeslagen mond verstaat

Onze Vader en Vredeswens

Bijdrage Wereldgroep

1ste zondag van de vasten 2021

In Genesis zegt God na de zondvloed tegen Noah: “Ik sluit een verbond met jullie, jullie nakomelingen en met alle levende wezens; ik plaats mijn boog in de wolken, die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde”; Noah wordt de behoeder van de schepping. Noah wordt de nieuwe mens naar het beeld van God, een hoeder van zijn broeder.”
En hoe zit het met ons vandaag als behoeders van de schepping? Waar willen we naar toe met onze aarde?
Vele stemmen laten zich horen in dit debat, maar een mooi lied is het niet, want weinigen bezitten wat allen toebehoort.
Ghandi, Paus Franciscus en een Indiase activiste zeggen het respectievelijk zo;
“De aarde kan in ieders behoefte voorzien, maar niet in ieders hebzucht.”
“Het is onhoudbaar dat er mensen zijn die al maar meer consumeren en vernietigen, terwijl anderen geen menswaardig leven kunnen leiden.”
“Rechtvaardigheid en duurzaamheid vereisen dat we enkel de natuurlijke rijkdommen gebruiken die we echt nodig hebben.”
Of zoals Kate Raworth zegt in haar boek, de donuteconomie, :”we moeten een evenwicht zoeken tussen het vervullen van essentiële menselijke noden en het respecteren van de grenzen van de aarde.”

Heer, geef elk van ons de moed om gedurfde beslissingen te nemen zodat elke mens het recht krijgt:
-op drinkbaar water
-op gezonde landbouwgewassen en niet-verontreinigde rivieren
-op rechtvaardig gebruik van mineralen en grondstoffen
-op bescherming van tradities en natuurlijke rijkdommen
-op vrede om een goed leven te leiden
Amen.

(bronnen: K. Raworth, De donuteconomie ; campagnedossier Broederlijk Delen)