31 januari 2021: 4e zondag (2021)
Hij straalde kracht
uit (Mc. 1, 21 – 28)
Marcel
Braekers
Lied 104
Gegroet en gezegend
Begroeting
Onlangs zag ik een reportage over een
psychiatrisch centrum in Burundi. Eerst zag ik
hoe een hele rij patiënten stonden aan te
schuiven aan het tafeltje van de psychiater waar
ze allemaal hun potje met sederende medicatie
kregen. Je zag ze wezenloos weg strompelen, leeg
en katatoon. Daarna waren diezelfde mensen in de
kapel waar een vrouwelijke dominee een hele
scéance hield. Mensen kwamen naar voor en
begonnen te zingen, anderen vielen op de grond
en kregen stuiptrekkingen, de dominee raakte
helemaal in trance en riep en bezwoer om alle
boze krachten weg te krijgen. Daarna schoven die
mensen weer aan bij de zwetende en puffende
geneesheer. Ik vertel dit zonder één enkel
waardeoordeel uit te spreken. Wat mij trof was
hoe deze mensen in twee totaal verschillende
betekeniswerelden leven, elk met zijn eigen
taalspel en gebaren. Misschien geldt dat voor
ons allemaal, leven we onder verschillende
koepels of sferen en lukt het ons nooit echt om
eenheid en orde te krijgen.
In het evangelie van vandaag doet zich eenzelfde
situatie voor. Het beschrijft het eerste
optreden van Jezus na de eerste leerlingen te
hebben geroepen. Jezus drijft een boze geest uit
een verwarde man. Je begrijpt het maar als je
bereid bent om in die andere betekeniswereld in
te treden, een wereld met zijn eigen taal en
eigen handelen.
Gebed
Hebt
Gij niet al uw liefde naar ons toegewend?
Wilt Gij niet ons uittillen boven ons
onvermogen,
Wegroepen uit onze onverschilligheid,
En onze ogen schonen?
Zo hebben wij van U vernomen
Zo wordt van U gezegd.
Wees dan ook voor ons, dit geslacht,
Liefde waaraan wij ons toevertrouwen,
Licht dat ons leidt,
Geest die ons aanvuurt.
Maak ons bestand tegen het donker
En kom ons geloof te
hulp. (S. de Vries)
Inleiding op de
lezing
Marcus beschrijft het eerste optreden van
Jezus in Kafarnaüm. Het was blijkbaar de
thuisbasis van Jezus. En hij beschrijft in twee
scènes hoe Jezus de uitstraling is van Gods
kracht.
Marcus 1, 21
-28
Lied 510
wees hier aanwezig
Homilie
Vanaf het begin van zijn evangelie
beschrijft Marcus hoe Jezus goddelijke kracht
uitstraalt. En hij doet dat via twee momenten.
Via de reactie van de toehoorders als ze Jezus
beluisteren en via zijn optreden tegenover een
verwarde man. Ik geef enkele bedenkingen bij de
twee.
Allereerst schrijft Marcus hoe de toehoorders
onder de indruk waren van Jezus’ spreken, ‘want
hij sprak niet zoals de Schriftgeleerden maar
als iemand met groot gezag’. Wat deden die
Schriftgeleerden? Zij gaven commentaar bij de
Thora en commentaar op de commentaar, zo is nu
eenmaal het Joodse denken. Maar dat doet Jezus
niet, aldus Marcus, Hij geeft geen commentaar,
Hij is de tekst, Hij is Gods Woord. Ik dacht aan
mezelf. Ik durf me zelfs geen Schriftgeleerde
noemen maar gewoon een predikant die jullie
enkele tips aanreikt. Ik vind dat ik alleen maar
heel bescheiden en met veel schroom mag spreken
om plaats te maken voor Gods spreken via Jezus
als Gods Logos. Woorden kunnen grote kracht
hebben. We konden het vorige week nog zien toen
die jonge dichteres Amanda Gorman haar bevlogen
gedicht bracht bij de aanstelling van Joe Biden:
“Als we mededogen met macht mengen en macht met
gerechtigheid dan wordt liefde onze erfenis en
‘verandering’ het geboorterecht van onze
kinderen” zo zei ze in poëtische bevlogenheid.
Marcus beschrijft hoe Jezus kracht uitstraalt en
in de eerste persoon spreekt als Gods Woord. En
om nog meer kracht aan zijn woorden te geven
beschrijft Marcus hoe Jezus optreedt tegenover
één van de toehoorders die blijkbaar in de war
is. In de taal van die tijd: hij was in de greep
van een demon of boze geest.
Om goed te verstaan wat Marcus vertelt moet je
beseffen dat in zijn visie de mens in de greep
leeft van grote kosmische krachten. Goed en
kwaad, de opbouwende en vernietigende kracht
strijden met elkaar op het kleine slagveld dat
wij mensen zijn. Misschien vind je dit een wat
vreemde, achterhaalde manier van voorstellen,
maar dan moet ik toch terugdenken aan de visie
van Sigmund Freud vanaf het midden van de jaren
’20 tot aan zijn dood vlak voor de tweede
wereldoorlog uitbreekt. Ook Freud is in zijn
latere teksten ervan overtuigd dat wij mensen
eigenlijk beheerst worden door twee grote
kosmische krachten, een opbouwende en een
vernietigende. En hoe die krachten op alle
niveaus van het leven strijden: zowel op
biologisch, op psychisch en op sociaal vlak. En
hij beschrijft dan hoe wij proberen cultuur te
scheppen en wetten te ontwerpen om zo op een
ingeperkte manier toch leven en samenleven
mogelijk te maken. Ons Ik is daarbij maar een
zwak broertje dat met allerlei middelen probeert
de meubelen te redden, aldus Freud. Een aantal
psychologen zijn hem daar niet in gevolgd, maar
velen, psychologen en filosofen, inspireerde het
tot boeiende inzichten. Wat ik wil zeggen is dat
deze voorstelling van Marcus blijkbaar niet zo
wereldvreemd is.
Stel dat ons leven is zoals Marcus beschrijft:
wie zijn we dan nog en wat staat ons te doen?
Zijn we totaal machteloos of is engagement toch
belangrijk? Hoe worden we volgelingen van Jezus?
Ik maak een zijsprong en verwijs naar de
pandemie die ons achtervolgt. Gelukkig zijn er
superintelligente mensen die de structuur van
het virus ontrafelen en een vaccin aanmaken. En
ook wij kunnen bijdragen door ons aan de regels
te houden. Wij mensen kunnen onze levenssituatie
verbeteren. Maar tegelijk wordt duidelijk hoe
een immense kracht ons leven en samenleven door
elkaar kan schudden. De twee gaan samen.
Misschien is de visie van Marcus toch niet zo
vreemd en sluiten inzet en besef van overweldigd
zijn elkaar niet uit. Daarbij is het voor ons
gelovigen belangrijk te beseffen dat Jezus
Iemand is die kracht uitstraalt. Jezus die in de
eerste persoon spreekt en gestalte is van de
goddelijke kracht die ons wil doorstromen en
meetrekken, die hoop en kracht geeft om vol te
houden. Hij is Gods Woord en toont in zijn
optreden wat het betekent dat dit Woord onder
ons zichtbaar wordt. Zijn uitstralende kracht
neemt onze bescheiden inzet voor een betere
wereld op. Is dat niet de boodschap die Marcus
wil meegeven: met onze bescheiden, kleine
middelen kunnen we iets groot realiseren, omdat
we geënt zijn op Gods scheppende kracht.
Muziek
Vrije
voorbeden + 125 gedenk ons bijeen
onder uw hoede
Onze Vader +
vredewens
Zegen
Afsluiting 851
kleine psalm
|