31 mei 2020: Pinksteren

Pinksteren 2020 Hij had ons de Geest beloofd

Marcel Braekers


Heilige Geest van God
Wij openen ons hart voor U, in ontvankelijkheid,
Om te verstaan
Hoe diep en ongezien Gij overal aanwezig zijt.

Gij zijt de lucht die wij ademen,
De verte waarin wij turen,
De ruimte die ons gegeven is.
Gij zijt het vriendelijk licht,
Waarin mensen voor elkaar aantrekkelijk zijn.

Wij bidden U, scheppende geest van God,
Voltooi het werk dat Gij begonnen zijt.                      H. Oosterhuis


Lieve tochtgenoten,

De tekst van Oosterhuis is het begin van de grote hymne die je in zijn boek ‘Bid om vrede’ vindt. Ik blijf het een van de mooiste teksten vinden die hij ooit schreef en kan je alleen maar aanraden om hem vandaag en de volgende dagen opnieuw te lezen.
Voor veel christenen is Pinksteren het feest dat hen het meest aanspreekt. Het gaat immers om Gods aanwezigheid in de diepte van onszelf en als stuwende kracht in heel de wereld. Oosterhuis verwoordt het mooi poëtisch: Gij zijt de lucht die we ademen, de verte waarin wij turen, de ruimte ons gegeven, het Licht waarin mensen aantrekkelijk zijn. Hierbij wil ik enkele gedachten toevoegen.

Gij zijt de lucht die we ademen: diezelfde gedachte lees je ook bij de woestijnvaders als ze spreken over het Jezus-gebed. Op het ritme van de ademhaling baden ze dat eenvoudige, repetitieve gebed en zo verenigden zich hun ademen met Gods adem of Geest. Het is een heel fysieke en krachtige methode om het heilige te beleven. Door de herhaling maak je je geest leeg en via de eenvoudige tekst richt je je aandacht op Christus als Gods gezondene en verbindt je je met zijn vuur brengende Geest.

Oosterhuis vervolgt zijn hymne in een heel andere richting. Gij zijt de verte waarin wij turen: naast de verticale beweging van het vorige beeld is het vooral deze idee die me vandaag het meest treft. Het heeft natuurlijk te maken met de speciale situatie waarin we vandaag verkeren. In welke verte staan we te turen, een chaotische bitter makende verte of zien we perspectief? Er zal ongetwijfeld sociaal en economisch veel veranderen. Hoe zullen mensen die niets (meer) hebben en alles verloren reageren? Zullen charismatische  politici opstaan om alle krachten te kanaliseren en te bouwen aan een nieuwe utopie of zullen ze net de verbittering gebruiken om macht te verwerven? Maar ook de Kerk staat voor grote veranderingen. De secularisatie en de groeiende ontluistering van de wereld, het zorgvuldig uitbouwen van een machtsstructuur hebben hun sporen nagelaten en haar kracht en inspiratie ondermijnd. Stiekem bleef men hopen op een omkeer: op nieuwe priester- en kloosterroepingen, op kinderen en jongeren die aan de eucharistische samenkomst een feestelijk karakter zouden geven, op een intellectuele elite die de grote massa zou kunnen inspireren, enz. De corona-crisis is als een laatste duw die aan deze dromen een einde maakt. Heeft ons geloof een toekomst en hoe zal die zijn?

Gij zijt de verte waarin wij turen schreef Oosterhuis. Een prachtig beeld van de Geest dat doet denken aan een verte van waaien en van vuur, van ongrijpbare bewegelijke openheid. Kan je dat nu zomaar pardoes beweren nu zoveel in vraag wordt gesteld? De geschiedenis leert ons toch dat geloof dat een dag oud is reeds door verstolling wordt aangetast. Men maakt er een systeem van of het wordt gebruikt om macht te ontplooien. Hoe kan de Geest de basis worden van een gemeenschap die zich wil ordenen, die eucharistie wil vieren en haar geloof in een belijdenis moet vastleggen?
Had Oosterhuis het gevaar al gevoeld want hij voegde eraan toe: Gij zijt de ruimte ons gegeven. Stel je voor dat we een nieuw Pinksteren beleven waarbij we niet samen in eenzelfde ruimte zitten, maar eenheid beleven omdat we in dezelfde verte turen waar men een bezielende Kracht ontwaart. Dat we ademend deze Kracht ondervinden en dat we een nieuwe ruimte beleven, niet die van een gebouw maar een spirituele ruimte, en een Licht gewaar worden waarin mensen aantrekkelijk worden voor elkaar. Niet deze of gene mens, maar iedereen en misschien nog het meest die ons bekritiseert of die zich afkeert van ons aanbod.

Of het kan en hoe we eraan moeten beginnen weet ik niet. Zeker is dat we de tijd moeten nemen om afscheid te nemen en dat we ons niet moeten haasten om snel aan herstel te willen doen. Het gebed tot de Geest om te voltooien wat Gij ooit zijt begonnen, is meer dan ooit op zijn plaats. Pinksteren is het feest dat aanzet om te dromen en daarom bid ik dat de Geest uw hart mag veroveren en dat we in de komende tijd worden overvallen door een zee van ideeën.

Marcel