------
Welkom
------
Liturgie
------
Vorming
------
Historiek
------
Archief
------
Kalender
Share-project
------





08 September 2019: 23e zondag

       Geloven in vrijheid  (Filemon 1 - 25)

Jacques Perquy

Openingszang 131: "Gezegend Gij van hier tot waar ter wereld"


Verwelkoming

In een bespreking van het boek ‘Gemeenschap en andersheid’  lees ik: ‘De eucharistie is de plaats bij uitstek waar God en zijn schepping zich met elkaar verenigen’
en verder: ‘Alleen de mens is geschapen om in een vrije liefdesrelatie met God te komen, op een wijze die de rest van de schepping niet gegeven is.
Vandaar dat de mens geroepen is, om in de aanbidding van God, heel de schepping mee te nemen en haar in relatie met God te plaatsen. Brood en wijn zijn in de eucharistie de vertegenwoordigers van heel de schepping.’

Deze gedachten geven aan onze samenkomst een heel andere dimensie - het gaat niet enkel om een ontmoeting tussen mezelf en wie ik god noem, zelfs niet tussen ons allen en wie we god noemen. We worden opgeroepen om de mensheid en zelfs heel de schepping te vertegenwoordigen.

Ik begrijp nu beter dan voorheen waarom we vroeger systematisch God om erbarmen vroegen. Een mens kan zich toch alleen maar klein voelen, niet gemachtigd om deze rol te vervullen: namens heel de schepping God te ontmoeten!

Lied: Luister Heer, ontferm u over ons (114)


Inleiding op de lezing

De eerste voorgeschreven lezing is de brief van Paulus aan Filemon. Ik heb mij er graag in verdiept. Met ons leerhuis gaan we dit jaar de brieven van Paulus bespreken, althans deze die met enige zekerheid aan hem zijn toegeschreven.

De brief aan Filemon is een buitenbeentje. Een voor Paulus heel korte, die over een persoonlijke kwestie lijkt te gaan: de vrijlating van een slaaf, die door Paulus werd bekeerd en die Paulus graag verder bij zich zou willen houden om hem bij te staan, terwijl hij zelf in de gevangenis zit. De brief wordt gericht aan enkele personen (niet zo duidelijk wie de echte geadresseerde is) maar tevens aan de christengemeente in Kolosse (200 km van Efeze).

Lied: Wees hier aanwezig (510)

Lezing: Filemon 1 - 25

Commentaar

Er zijn, zoals steeds, meerdere interpretaties van de tekst mogelijk.
Eén ervan heb ik gevonden in een recent boekje van een jonge confrater van Marcel: Adrien Candiard.
Adrien Candiard is van oordeel dat het centrale thema in de brief aan Filemon dat van de vrijheid is in en door het geloof. Ik probeer de belangrijkste gedachten uit zijn boekje  weer te geven.
Vooreerst is er de manier waarop Paulus zijn brief schrijft: Paulus gebruikt alle mogelijke technieken (vleien, gezagsargumenten, medelijden opwekken, schuldgevoelens aanpraten) om zijn wil door te drukken onder het mom de ander in zijn vrijheid te laten. Candiard schrijft:
Deze werkwijze is al te bekend in de kerk. Al die ‘voel u vrij’ uitspraken, die eigenlijk de mensen een schuldgevoel bijbrengen om hen tot iets te dwingen. ‘Voel u vrij’ maar voel u vrij om ja te zeggen. Voel u vrij om te doen wat ik u zeg’… De verleiding om de brief zo te interpreteren is groot omdat Paulus’ optreden in veel omstandigheden van doortastende aard was.
Candiard gaat hier tegenin, vanuit Paulus’ bekering. Paulus’ leven bestond voordien uit de zo strikt mogelijke naleving van de 613 geboden en verboden van de joodse wet. Zijn hang naar een onmogelijk te bereiken volmaaktheid leidt naar gevoelens van mislukking en schuld. In die geestesgesteldheid wordt hij op weg naar Damascus overvallen door een beleving van zich onvoorwaardelijk geliefd te weten door Jezus. Zelf noemt Paulus dit gebeuren zijn roeping en schrijft hierover: ‘Vanaf dat moment behoort mijn leven niet meer toe aan mezelf en toch heb ik mij nooit zo vrij gevoeld.’ 
Paulus zet zich van nu af aan in voor de anderen, niet uit schrik voor God’s oordeel of uit zucht naar volmaaktheid, maar om te getuigen van zijn vriendschap met de Heer. Die vraagt niet om alle regels na te leven maar om zichzelf te geven aan anderen. Het is van die ‘bevrijding’ (verrijzenis) dat hij Filemon wil overtuigen. Cruciaal is in deze vers 14: “maar u moet mij niet een gunst verlenen omdat ik u onder druk zet, maar omdat u het zelf wilt”.
Christelijk leven is groeien in vrijheid, niet zich onderwerpen aan wat men je zegt te doen’ schrijft Candiard.
Paulus heeft op weg naar Damascus ontdekt, dat christelijk leven niet inhoudt dat we een hoop dingen moeten doen om Gods vriendschap te verdienen, maar de vriendschap waar Jezus het over heeft, aan te nemen/ te aanvaarden. Echte vriendschap betekent dat er geen machtsrelatie is, dat er twee gelijken zijn. Dat veronderstelt totale vrijheid. (Stephan Hertmans in DS weekblad 24.08.21)
De vriendschap kan, stap voor stap, het hart van een mens doen keren, niet omdat hij zich schuldig voelt, maar omdat hij zich geliefd weet.

Betekent dit dan dat ethische normen overbodig zijn?

In het christelijk geloof is er geen moreel leven zonder spiritueel leven. Het is de vriendschap met Jezus (‘vriend voor het leven’), het is Gods aanwezigheid in ons leven die ons, enerzijds inzicht verschaft in wat goed is en ons sterkt om dit te volbrengen en anderzijds ons bevrijdt van wat ons belet om het goede te doen.
De vriendschap met Jezus is veeleisender dan het voldoen aan een aantal regeltjes. Wellicht schrikken daarom zoveel mensen ervoor terug om aan deze overweldigende eis te voldoen (nl. ons helemaal te geven - te ontledingen van onszelf) en houden ze zich liever aan een (beperkt) aantal geboden en verboden.

Hoe Paulus te werk ging om het geloof te verspreiden weten we eigenlijk niet op basis van historische gegevens. Uit de brief aan Filemon blijkt wel dat evangeliseren een kwestie van vriendschap is. Alsof de vriendschap van Jezus een besmettelijk/aanstekelijk gegeven is. Alsof er voor ons geen andere manier is om te getuigen van Gods liefde, dan de ander lief te hebben.

De ander om hemzelf liefhebben, onvoorwaardelijk is niet vanzelfsprekend. Candiard verwijst naar de vele (geestelijke) vaders (nu therapeuten?) die tegelijk met hun affectie, ook hun wil en hun macht willen opleggen. Of mensen die van hun vrienden (of hun partner) houden zolang deze zowat zelfde opvattingen en levensstandaard hebben. Of ouders die van hun volwassen kinderen houden voor zover deze in het spoor lopen, dat we voor hen in onze gedachten hebben uitgezet. Idem dito met grootouders en kleinkinderen.

Onvoorwaardelijke liefde zoals de gebroeders Dardenne hun personages behandelen in hun films, wanneer ze  bvb. in alle sereniteit het verhaal vertellen van een drugverslaafde jonge vader die zijn pasgeboren kind te koop aanbiedt. Hierover ondervraagd, door geschokte recensenten, zegden de cineasten dat ze filmen zoals ze denken dat God met mensen omgaat: hij laat ze in alle vrijheid handelen en blijft ze liefhebben - onvoorwaardelijk.

Offerande: muziek Antonio Caldara cd 1, nr 26

         Oergebaar (149)

Groot dankgebed: Blijf ons dan roepen (167)

Onze Vader

Communie:

Beeld en muziek: Gabriëlla’s song

Bij wijze van slotbezinning wil ik een lied laten horen en zien uit de film ‘As it is in heaven’. Het lied is illustratie van het thema van vandaag. Gabriella is een jonge vrouw die zich ontworstelt aan een verstikkende zelfs gewelddadige relatie. Ze dit dankzij de vriendschap van de dirigent en de steun van andere leden van het koor. Het is een lied over de ontkiemende vrijheid.

Vanaf nu is mijn leven van mij
ik heb maar zo`n korte tijd op aarde
en mijn verlangen heeft me hier gebracht
Alles wat mij ontbrak en wat ik vergaarde
En toch is het de weg die ik verkoos
mijn vertrouwen was eindeloos
dat mij een klein stukje toonde
van de hemel die ik nooit vond
Ik wil voelen dat ik leef
al mijn dagen lang
Wil ik leven zoals ik wil
ik wil voelen dat ik leef
in de wetenschap dat ik goed genoeg was
ik ben nooit vergeten wie ik was
Ik heb het alleen in mij laten slapen
misschien had ik nooit een keus
alleen de wil om in leven te blijven.
Het enige wat ik wil is gelukkig te worden
Zijn wie ik ben
En sterk en vrij zijn
De dag uit de nacht zien opkomen
ik ben hier
en mijn leven is alleen van mij
en de hemel waarvan ik geloofde dat die er was
Ik heb ontdekt dat die ergens daar moet zijn.
ik wil voelen dat ik mijn eigen leven geleefd heb

Slotlied: Waarom wanneer uit welke luchtlaag nr 556

Zegening


------