26 Mei 2019: 6e Paaszondag
De
Toetssteen (Jo. 14, 23-27)
Geert
Craps
Om te beginnen:
214 Op een God die door de eeuwen
Inleiding
Het
is een dag van keuzes maken vandaag. In mijn
dagelijkse werkzaamheden in het parlement kom ik
daar elke dag de gevolgen van tegen, van die
keuzes. Mensen worden ook steeds mondiger en
ongeremder om hun gedacht te zeggen over wat hun
vertegenwoordigers doen. Daar komt vaak een
terugkerend thema in voor.
Mensen
verwachten dat wetten en regels een
constructieve en positieve bijdrage leveren tot
het samenleven. Dat wetten bijdragen tot recht
en rechtvaardigheid. Ze vinden het dan ook
onrechtvaardig als wetten die voor een bepaald
doel gemaakt zijn, misbruikt worden om andere,
onrechtvaardige doelen te bereiken. We zeggen
dat "de geest van de wet" geschonden wordt.
Dat
aanvoelen van de "geest van de wet" is vaak
intuïtief, een gevoel, in de zin van emotioneel
geladen geheel van ideeën. Ik heb zo het idee
dat eenzelfde basisaanvoelen in zaken van het
geloof speelt. Is het niet zo dat we met zijn
allen een onuitgesproken onderliggende intuïtie
hebben over wat de kern van ons geloof is, en
dat dat er eigenlijk op neer komt dat het leven,
het samenleven, het lief en leed van ons leven,
gesteund en gedragen wordt door een kracht van
liefde die zo groot is, dat we ze God zelf
noemen.
Het
is die onuitgesproken toetssteen, waar ik het
vandaag over wil hebben.
Laten
wij deze viering houden in verbondenheid met
iedereen die ons lief is, met iedereen die ons
ter harte gaat, met iedereen veraf en dichtbij.
Verbondenheid
en gedachtenis (Keervers: Gedenk ons hier
bijeen , nr. 125)
Laten
wij ons verbinden met onze naasten, onze
tochtgenoten dichtbij, en met hen die we
dagelijks ontmoeten, vluchtig, diepgaand, als
buur, als kennis, als collega, als
familielid,
dat wij een stukje "God in ons
midden" zijn in elke kleine ontmoeting.
Gedenk
ons hier bijeen
Laten wij ons verbinden met de
gemeenschap van gelovigen van alle gezindten, met
allen die verder kijken dan hun eigen wereld, met
hen die zich bezinnen, die betrokken zijn op hun
naaste en zich het lot van elke medemens
aantrekken, die zich laten aanspreken door de
vraag die spreekt uit het gelaat van de ander,
dat wij voor elkaar een steun, een toeverlaat, een
baken mogen zijn, zodat onze God in ons midden is.
Gedenk
ons hier bijeen
Laten
wij ons verbinden met hen die het moeilijk
hebben in deze periode, voor wie het leven
uitdagingen kent, met hen die ziek zijn,
eenzaam, dakloos, verworpen, op de vlucht,
afgewezen, in angst om een oorlog, …
[Ik
denk vandaag speciaal aan mijn collega Ilse en
mijn schoonbroer Laurent, die allebei veertien
dagen geleden te horen hebben gekregen dat ze
zeer ernstig ziek zijn, aan Kris en Elke die nog
altijd vechten met de gevolgen van Elke's
ziekte, aan de Afghaanse familie van Sefatullah,
de adoptiezoon van mijn vriend Tom, die nog
altijd in de onzekerheid van de Talibanbezetting
leven, … Laten we elk voor zich onze dierbaren
voor de geest halen en hier aanwezig stellen]
dat onze God ook in hun midden is.
Gedenk
ons hier bijeen
Laten
wij ons verbinden met deze wereld, die ons lief
is: onze aarde die kreunt onder het gewicht van
zijn bewoners, die zucht onder hun gewoel, maar
die ons ook draagt en verwondering, vreugde en
schoonheid schenkt,
dat vrede en recht er mogen zegevieren, dat onze
God er overal aanwezig kan zijn.
Gedenk
ons hier bijeen
Openingsgebed
(Sytze de Vries)
Stem
in de stilte,
Spreek tot mij
Uw woord dat ruimte schept
In de engte van mijn hart
En doe mij leven
U tegemoet
Stem
in de stilte
Spreek tot mij
Uw woord dat bevrijdt
Van onmacht en angst
En doe mij gaan
In vrijheid en vreugde
Stem
in de stilte
Spreek tot mij
Uw woord dat richting wijst
En doe mij verlangen
Naar goedheid en zegen
In overvloed
Stem
in de stilte
Spreek tot mij
Uw woord dat uitdaagt
Om op weg te gaan
Naar de ander
Die op mij wacht.
Stem
in de stilte
Spreek tot mij
En houd mij gaande
Gij God die met ons zijt, …
Amen
Tussendoor: 803
Psalm 103
Inleiding
op het evangelie
In
de drie synoptische evangeliën zijn er
aanwijzingen dat Jezus boodschap werd opgevat
als de aankondiging van het zeer nabije Rijk
Gods in die zin, dat het einde der tijden op
komst was. En bij het einde der tijden hoorde
ook de wederkomst van Jezus. Toen het evangelie
van Marcus is geschreven, rond het jaar 70, leek
het erop dat die wederkomst bijzonder dichtbij
kwam: de verwoesting van Jerusalem leek die aan
te kondigen. Maar ze kwam niet…
Rond
110 was er een gemeenschap van christenen die
zich verzamelde rond de figuur van Johannes uit
de traditie, die begon door te krijgen dat die
apocalyptische verwachtingen misschien toch niet
de essentie van de boodschap van Jezus waren.
Zij begonnen nieuwe inzichten te ontwikkelen in
de blijde boodschap die we verzameld vinden in
het evangelie van Johannes, dat veel minder dan
bv. Marcus of Mattheus de nadruk legt op de
eindtijdverwachting, maar veel meer op de manier
van leven en zijn die ze ervoeren in de
Jezusfiguur. Het Johannesevangelie is daarom
veeleer een verzameling spirituele boodschappen,
die de vinger probeert te leggen op de essentie
van het leven in navolging van Jezus. Ons
evangelie van vandaag bevat daarrond een
cruciale kernboodschap.
Evangelie: Joh.
14, 23-27
Jezus
gaf hem ten antwoord: “Als iemand Mij liefheeft,
zal hij mijn woord onderhouden, mijn Vader zal
hem liefhebben en Wij zullen tot hem komen en
verblijf bij hem nemen. Wie Mij niet liefheeft,
onderhoudt mijn woorden niet; het woord dat gij
hoort, is niet van Mij, maar van de Vader die
Mij gezonden heeft. Dit zeg Ik u, terwijl Ik nog
bij u ben, maar de Helper, de heilige Geest, die
de Vader in mijn Naam zal zenden, Hij zal u
alles leren en u alles in herinnering brengen
wat Ik u gezegd heb. Vrede laat Ik u na; mijn
vrede geef Ik u. Niet zoals de wereld die geeft,
geef Ik hem u. Laat uw hart niet verontrust of
kleinmoedig worden.
Bedenkingen bij
het evangelie
Wat
doe je als een grote figuur die je inspireert en
die je volgt plots wegvalt?
Je
kunt geregeld bijeenkomsten houden en samen
komen om hem of haar te gedenken en te vieren,
om de herinnering levendig te houden.
Soms ontstaat dan de begrijpelijke
neiging om die vieringen, rituelen en
handelingen te verabsoluteren, ze uit te werken
tot grote ingewikkelde liturgieën met regels en
voorschriften, formuleringen en gebaren, die op
straffe van nietigheid niet geldig zijn als ware
uitingen van het echt herdenken. Als rituele
stramienen een doel op zich worden, missen we de
essentie.
Maar
vandaag horen we dat het beter is om de geest te
blijven volgen, als we vieren in onze
bijeenkomsten.
Je kunt gebouwen,
kunstwerken, muziek, artistieke uitingen creëren
waarin je die figuur opnieuw oproept en adem
geeft.
Soms ontstaat dan de begrijpelijke neiging om
die kunstwerken te verabsoluteren, ze aan te
kleden tot grote tempels van goud en wierook,
tot vaste verzamelingen van beelden, gezangen en
uitingen, tot schitterende gewaden en rijkelijke
schalen en bekers. Als dat een doel op zich
wordt missen we de essentie.
Maar vandaag horen we dat het
beter is om de geest te blijven volgen, als we
ons geloof uiten in bijeenkomsten.
Je kunt een hele organisatie oprichten die bedoeld
is om de erfenis van de inspirerende figuur levend
te houden bij een zo groot mogelijk aantal mensen.
Soms ontstaat dan de begrijpelijke neiging om
die organisatie te verabsoluteren, zoals ook al
in de tijd van de Johannesgemeenschap het geval
was, toen de bisschop van Rome, Clemens, oproep
om zich strikt te schikken in de hiërarchie van
bisschoppen en priesters in zijn brief aan de
christenen van Korinthe, zoals heel de
geschiedenis van onze kerk laat zien, waardoor
we nu verdeeld zijn over honderden kerkjes en
kerken. Als dat een doel op zich wordt missen we
de essentie…
Maar vandaag horen we dat het
beter is om de geest te blijven volgen, als we
ons verenigen in een georganiseerde kerk…
Je kunt alle uitspraken en verhalen die over hem
de ronde doen verzamelen en opschrijven, om ze bij
te houden, te herlezen, en je er verder door laten
inspireren.
Soms ontstaat dan de begrijpelijke neiging om
die teksten te verabsoluteren, ze in een schrijn
te plaatsen, niet toe te staan dat er ook maar
iemand een jota aan toevoegt of ervan afdoet,
niet toestaan dat ook maar iemand ze verkeerd
interpreteert of leest. Als de bekommernis om de
letter van het woord groter wordt dan de
bekommernis om de waarde, missen we de essentie.
Soms ontstaat dan de
begrijpelijke neiging om een hele theologische
constructie op te bouwen rond die woorden, ze te
wikken en te wegen tot ze gewichtloos zijn, ze
uit te pluizen en om te spitten. Als de
bekommernis om onze eigen hersenspinsels groter
wordt dan om de kern van het oorspronkelijke
woord, dan missen we toch de essentie.
Maar vandaag horen we dat het
beter is om de geest te blijven volgen als we
met die woorden omgaan.
Soms hebben we dus de begrijpelijke neiging om al
datgene wat ons tot gemeenschap van Christus
maakt, tot een doel op zich te maken. Maar vandaag
leren we dat we altijd de toets van de Geest
moeten blijven doen.
De Geest zal u alles leren. Toets uw daden, uw
woorden, u beslissingen, uw oordelen hieraan:
komen ze overeen met de geest? Dat zegt onze
evangelietekst.
De Geest is eerder een intuïtie dan een redenering
of gedachte. Ik wil niet vervallen in stereotypen,
maar misschien is de geest wel de meest
vrouwelijke kant van God. Als God het Woord is,
Jezus het vleesgeworden Woord, dan is de Geest het
aanvoelen, het diepe ervaren van het Woord, dat
ook dynamiseert.
Vandaag leren we dan ook dat we er niet altijd
zeker van kunnen zijn dat ons eigen aanvoelen van
de Geest ook echt de Geest vertegenwoordigt: dat
aanvoelen komt niet uit onszelf, maar wordt ons
ingegeven. Door in openheid met elkaar te blijven
spreken en voelen, doen en denken, kan de Geest
ons bezielen en vrede geven.
U begrijpt dat ik uitkijk naar Hemelvaart en
Pinksteren.
Offerande (muziek: De Aeternitate, track 4:
Ach wie sehnlich wart' ich der Zeit / J.M. Bach)
Tafeldienst
149
Tafelgebed:
168 "U zingen wij dank"
Communie (muziek: De
Aeternitate, track 8: Vater Unser / Christian
Geist)
Communielied: 536 Lied aan de voet van de berg/
Jij die voor alle namen wijkt
Slotgebed
Geef ons, God,
zuivere woorden, een zuiver hart,
nederigheid, kracht en geduld.
Geef ons de Geest van wijsheid en verstand,
van raad en sterkte en kennis,
waardoor we deel krijgen aan U.
Geef ons een zoekend hart, een zoekende ziel, een
zoekende geest;
die Uw aangezicht wil zien;
Geef ons een hart,
dat voor Uw aangezicht nederig is.
Eeuwige onuitsprekelijke, neem de verblindende
duisternis en de onkunde weg;
Eeuwige Sterkte, bevrijd ons;
Eeuwig Licht, verlicht ons:
Eeuwige Barmhartigheid, wees ons genadig.
Amen
(naar een gebed uit een Karolingisch
Sacramentarium, 9e eeuw)
Voorbeden
Wereldgroep
In naam van onze traditie,
in naam van onze identiteit
kunnen wij geen vluchtelingen opnemen.
Zij overrompelen, vernietigen onze traditie, onze
identiteit,
onze gemeenschap.
Mensen in nood, vreemden die lijden, zijn nog
welkom,
zolang ze volgzaam blijven,
hun eigen zijn afleggen,
onze tradities overnemen,
denken, geloven, zijn zoals wij zijn.
Immers, wij zijn de traditie.
Hebben wij niet de plicht om deze ongeschonden te
bewaren?
Maar een gemeenschap,
die in naam van de traditie, zich afsluit voor
nieuwe gedachten,
voor verstorende, open gesprekken, voor
vooruitgang,
voor vreemden in ons midden,
is een gemeenschap die sterft,
wanneer haar leven reeds lang verloren is.
Is er dan geen toekomst meer?
Jawel, maar alleen indien we die toekomst samen
leven geven
door onze inzet te verschuiven van zelfgenoegzaam
samenzijn,
van interne gerichtheid
naar doelgericht bouwen aan een menselijke
gemeenschap,
waar het goed is voor allen
om in te leven,
nu en later.
Mededelingen en
zegen
|