------
Welkom
------
Liturgie
------
Vorming
------
Historiek
------
Archief
------
Kalender
Share-project
------




             8 januari 2017: Feest van de openbaring

Emilio Platti, op

Inleiding



Gisteren, 7 januari, kreeg ik op mijn GSM wensen vanuit Cairo: “zalig Kerstfeest!” en ik kwam in het klooster in de Ravenstraat Ethiopiërs tegen die kwamen bidden... Zij vierden ook Kerstmis en ik wenste hen dus een gelukkige feestdag: ze keken op en bedankten mij dolblij, verrast dat ik wist waarom... Inderdaad, sommige orthodoxen, zoals de Russen, vierden gisteren het nieuwgeboren kerstekind waarin God zelf zich laat kennen...

In het geheel van onze kersttijd is het feest van vandaag verduisterd door de schittering van Kerstdag en Nieuwjaar. De naam die het draagt "Openbaring des Heren", is inderdaad bij ons véél abstracter geworden dan het vroeger was: "Driekoningen"... drie koningen, die, zoals Felix Timmermans het hen liet zeggen: "Wij zijn de drie koningen met hun ster

Wij komen gerezen van zoo ver
Wij gingen en zochten overal
Over berg en over dal...
En waar de ster bleef stille staan
Zijn we alle drie binnengegaan...".

Drie koningen uit andere gewesten, die symbool staan voor wat Paulus zegt in zijn Brief aan de Efesiers: Iedereen, Joden en heidenen, zijn in Christus Jezus, mede-erfgenamen van de belofte, door middel van het evangelie, de Blijde Boodschap aan elk van ons, aan elke mens, van welk gewest hij ook mag komen. Paulus gaat er prat op dat ook hij, mét de Apostelen, getuige was en boodschapper is van de opebaring die voor alle mensen bedoeld is...
Uit zijn Galatenbrief horen we echter dat onze roeping om vrije mensen te zijn, die medegegeven is met die boodschap, aan één voorwaarde onderhevig is:

Broeders, gij werd geroepen tot vrijheid. Alleen, misbruik de vrijheid niet als voorwendsel voor de zelfzucht. Integendeel, dient elkander door de liefde. Want de hele wet is vervat in dit ene woord: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf.

Homilie

In de vroege morgen van nieuwjaarsdag kwam in Istanbul Semir Akyil om het leven bij de terreuractie in een nachtclub aan de Bosporus... Zijn vader liet hem voor de begrafenis overbrengen naar Houthalen: voor hem was zijn jongen een Belg van Turkse afkomst...
Op een samenkomst met leden van de Moslimexecutieve in Brussel enkele dagen later hoorde ik hoeveel spanningen er waren in Limburg onder moslims van Turkse origine, en hoe die weer hoog opliepen bij die gelegenheid... Het moslim-zijn was blijkbaar doortrokken van andere identiteiten en was niet de hoofdtrek van die bevolking... Het Executieve had het bijzonder moeilijk om ook maar een eenvoudig beleid te voeren in een wirwar van identiteiten die het moslim-zijn doorkruisen... alle militante moslimgroepen ten spijt, die denken dat de mens samen te vatten is in één homogene en unieke moslimidentiteit. Wat wij trouwens ook heel dikwijls voorhebben...

Dit voorval bracht mij een ontmoeting in herinnering in het Noordstation van Brussel, in de dagen van de vele vluchtelingen in september 2015 en het tentenkamp van het Maximiliaanpark in de Noordwijk van Brussel. Als vrijwilliger voor onthaal van Arabisch-sprekende vluchtelingen begeleide ik soms hele families naar het station... En daar zag ik een Arabische jongen alleen staan met zijn dossier in de hand van de Dienst voor vreemdelingen starend naar het grote bord van de treinen bij vertrek... Hij toonde mij het blad van zijn dossier en vroeg mij hoe hij in het asielcentrum van Sijsele kon geraken... Sijsele, Brugge, de trein naar Oostende: ik bracht hem naar het perron: hij was alleen, hij sprak van familieleden die in Aleppo waren omgekomen, ik hoorde een Syrische tongval... Al vlug namen we afscheid en ik zei: Ik ben Emilio, en gij? — Muhammad... wa-shukran ya `ammoh... Muhammad, beste dank!

Die ontmoeting van een paar minuten heeft mij sindsdien aan het denken gezet: weet ik eigenlijk wie die man was? Moslim, Syrisch-Arabisch-sprekend, van Aleppo..., uit de oorlog weggevlucht na bombardementen... Enkele woorden, flitsen van identiteit... Maar weet ik daarmee wie die mens was?
Sommigen zullen zeggen: "Muhammad", daarmee weet ik al genoeg... Een Egyptische vriend fluisterde op Skype: hoe weet ge dat hij geen medeplichtige was van Abd-Salaam van Molenbeek? Kan men een mens verengen tot één eigenschap, en hem daartoe terugbrengen? Dat doen inderdaad militante moslims die elke menselijke eigen culturele creativiteit gewoon afschrijven... In het dialoogcentrum in Brussel bracht iemand naar voren dat die vluchteling een mens was en hij daarom het recht had geholpen te worden, wie hij verder ook was... Een mens, menselijkheid...Dit bracht mij tot nadenken... Weet ik daarmee wie die Muhammad was?

In de vele geschriften van moslim- en christen- Arabische theologen uit de middeleeuwen wordt daarover veel geredetwist: is "mens-zijn" niet zoiets als een universeel geabstraheerd begrip, waarbij al het eigene, het particuliere dat die mens uitmaakt wordt vergeten? Hoe dikwijls hoor ik niet "uiteindelijk zijn we allemaal mensen"... Maar is die menselijkheid uiteindelijk geen abstractie die aan betekenis inboet? Waarbij we alle eigenschappen van de concrete mens gewoon wegvagen in neutraliteit?

Waarom ben ik emotioneel getroffen als ik op YouTube een liedje hoor in het dialect van Bergamo, mijn kindertaal met mijn vader? Is dat niet iets dat mijn mens-zijn heeft bepaald?
De negatieve ervaringen van de tweede wereldoorlog brachten vele christelijke politici ertoe menselijkheid, misdaden tegen de menselijkheid, rechten van de mens in universele wettelijke bepalingen en Verklaringen vast te leggen...

De vraag is tegenwoordig of die bruggen tussen mensen niet stilaan worden afgebroken ten voordele van particuliere eigenschappen die de mensen concreet aanspreken... Is dat niet de oorzaak van de crisis die wij tegenwoordig zo scherp aanvoelen? Is dat niet het verschrikkelijke crisismoment van de moslimgemeenschap, verwikkeld in de meest onmenselijke wreedheden van wederzijdse verkettering? Maar is het ook niet wat de Europese Unie zelf ondergraaft? Wat verbindt uiteindelijk de mensen onderling?

Een moslimdocente zei me eens: Wat mengt ge u in de discussies omtrent de sluiers? Is dat uw cultuur of de onze? En toen dacht ik: waar is de brug die ons nog verbindt? De moderne ontplooiing van het vrije individu heeft het universele uitgerangeerd. Kerst- en Nieuwjaarsfeesten worden in de media uitgehold tot de hogere percentages van consumptie. Rechten van de mens worden verengd tot mijn rechten en niet meer die van de andere...
Men zegt dat men tegenover het moslimradicalisme de Westerse waarden van vrijheid moet stellen... Maar is die vrijheid soms ook geen hol woord geworden, zoals menselijkheid? De jonge Semir is in Istanbul omgekomen omdat fanatieke Turkse imaams verklaarden dat Kerst- en Nieuwjaarsfeesten niet islamitisch zijn, en dus...

Wat stellen wij daartegenover? Vrijheid alleen is niet genoeg! In verblinding worden bruggen opgeblazen die mensen — met hun particuliere eigenschappen — toch met elkaar verbinden. Particulier islamitisch radicalisme kan niet bestreden worden door neutrale individuele vrijheid naar voren te schuiven. Paulus in zijn Galatenbrief wijst op de diepere redenen waarom dit waar is!

En dan kom ik uiteindelijk uit bij de drie koningen. In de wreedheid en de ontzettend negatieve ervaringen van de Tweede wereldoorlog dook de intuïtie op dat mensen in verbondenheid met elkaar, én elkeen met zijn eigenheid, respect verdienen en gewaardeerd worden: een ervaring die heel nauw verbonden is met Godservaring... Uit deze intuïtie hebben we jarenlange vrede geput en welzijn...

Hoe verscheiden van elkaar de drie koningen ook waren, elk uit zijn gewest, zij hebben gevonden wat hen verbindt: de ster bleef stille staan bij dat armzalige kind, dat verwijst naar God. In de erkenning van die bron van ons leven dat ons gegeven is, ontdekken we de medemens als medegegeven en als "naaste"...


------