8 september 2013
Hefbomen voor een ander gezicht van de kerk
Jef Schoenaerts
Openingslied
Gezegend deze dag (103)
Opening
Moge het licht ons omhelzen: het licht van de natuur, het licht
van de paaskaars, het licht van god zelf die wij noemen Vader, Zoon
en heiligende Geest.
Inleiding
Onmiddellijk na de viering geven we vandaag een stand van zaken
rond het her-denken van Filosofenfontein. Centraal daarbij
staan de eerder gedane voorstellen én de gespreksmomenten
daarover op 16 en 30 juni, aangevuld met de reacties uit de enquête.
Waar we in de voorbereiding van het her-denken weinig over gecommuniceerd
hebben, is over onze linken met andere mensen en plaatsen, over
het luik externe contacten in het organogram. Rond die
band met de buitenwereld willen we in deze viering stilstaan.
Filosofenfontein is uiteraard geen eiland, geen losse cel. Drie
voorbeelden maken dat duidelijk
- Onze vieringen houden minstens impliciet altijd de ogen mee gericht
op mens en samenleving, hier en wereldwijd. Vaak wordt dit ook expliciet
door bijvoorbeeld de input van de wereldgroep.
- Het tweede voorbeeld zijn de tastbare draden en contacten met
andere gemeenschappen. Ik vermeld hier enkel de evidente banden
met de Dominikaanse familie, en de samenwerking met UP (kijk maar
naar de vormingsfolder van UP onder de valven bij de ingang).
- En het derde voorbeeld is dat onzichtbaar, ongrijpbaar weefsel
van 2000 jaar christendom waarbinnen wij een kleine cel zijn. Over
de grenzen van tijd en ruimte heen zijn wij verbonden met die ontelbare
mensen die stappen in het spoor van Jezus Christus. In de manier
waarop wij dat hier doen, zijn wij tendele schatplichtig aan die
lange traditie. Als wij het Onze Vader zingen bijvoorbeeld, resoneert
de hele christelijke gemeenschap uit verleden en heden daarin mee.
Als wij eucharistie vieren, drukken wij samen met alle geloofsgenoten
- uit dat breken en delen een weg ten leven is.
Het is zonneklaar: op velerlei manieren maakt Filosofenfontein deel
uit van de grote christelijke familie. En familiebanden vormen een
rijkdom: je bent geworteld, je bent erfgenaam, je hebt een naam,
een stem, een gezicht. Binnen die grote familie moeten we ook keuzes
maken: centraal staat bijvoorbeeld de vraag hoe we willen omgaan
met die christelijke erfenis, met de christelijke traditie. En onmiddellijk
duiken dan grote vragen op. Ik vermeld er hier slechts drie. Hoe
staan wij als gelovigen tegenover maatschappelijke fenomenen als
omgaan met macht, met kapitaal, met de natuur?.... Of binnenkerkelijk:
hoe verhoudt ons geloof zich tegenover andere religieuze tradities?
Of nog: hebben gemeenschappen recht op een voorganger? En waar haalt
die dan zijn mandaat?
De voorbije twee jaar is Filosofenfontein in zijn externe
contacten bewust(er) positie gaan kiezen in het spanningsveld
tussen het centraliserend denken van de officiële kerk en de
autonomie van de plaatselijke gemeenschappen. Sinds enige tijd is
het daarom vertegenwoordigd in een groeiend netwerk van geloofsgemeenschappen
en liturgische groepen onder de naam Bezield Verband.
Ikzelf zit als vertegenwoordiger van Filosofenfontein én
tegelijk ook van de UP in de kerngroep van dat netwerk en geef zo
mee vorm aan de basisideeën en aan de strategie ervan. Wat
Bezield Verband beoogt en waarom we daartoe behoren, komt in deze
viering aan bod.
In een eerste deel van de viering ga ik informatief even in op de
genese van dat netwerk Bezield Verband. In deel twee
zal ik schetsen waar het de groepen van het netwerk eigenlijk om
te doen is.
Tussen de twee lezingen in horen we de voorgeschreven lezing van
vandaag. Het is toevallig een uittreksel uit het boek Wijsheid dat
perfect past in deze thematiek. We horen in die passage o.a. Ook
al is er onder mensen iemand die volmaakt is, wanneer de wijsheid
ontbreekt die van U komt, dan wordt hij voor niets geteld.
Meteen maakt deze tekst ons in al ons zoeken en tasten attent op
wat of wie uiteindelijk de richting bepaalt
. En in dezelfde
lijn ligt het lied Geen weg is te lang
. Dit lied
dat in zijn tekst zo krachtig en in zijn melodie zo prachtig is,
geeft op zijn beurt ook weer wat onze grondhouding is op de lange
weg die we te gaan hebben. Om het diep in ons te laten doordringen,
zingen we het vandaag twee keer.
Laten we het nu eerst stil maken in en rondom ons en onze god vragen
ons te raken met zijn heilig vuur.
Lied: acclamatie Heilig vuur (588)
Openingsgebed
Onnoembare en Nabije,
In het spreken en optreden van Jezus van Nazareth
hebt Gij Uw droom met de mens en de wereld krachtig bevestigd.
Zo dicht waart Gij hem nabij, was Hij U nabij,
dat Uw toekomst door zijn handen vorm kreeg.
In zijn spoor maakt Gij elke mens deelgenoot aan die droom, aan
die toekomst.
Vrijheid schenkt Gij hem om te zoeken naar wegen van recht..
Spreken doet Gij hem om te benoemen waar Gij te vinden zijt.
Zegenen laat Gij hem wie de liefde uitdaagt, wie kreunt onder
gemis.
Om wijsheid en bezieling vragen wij U
dat wij open staan voor uw geest en leven naar Uw woord.
Om kracht en inzicht vragen wij U
dat wij nieuwe paden openen om U ter sprake te brengen
Om durf en creativiteit vragen wij U
dat wij Uw boodschap vernieuwend doen klinken.
Amen. Het zij zo!
Deel I preek
De voorbije jaren groeide de spanning tussen het instituut Kerk
enerzijds en groepen en gelovigen die streven naar vrijheid en autonomie
in het uitdrukken van hun geloof anderzijds. In dat spanningsveld
kan je niet afzijdig blijven. Ik geef 3 illustratieve ontwikkelingen
van de voorbije jaren.
De eerste ontwikkeling lag hier in huis. In september 2011 en een
tweede keer in september 2012 zijn hier in Filosofenfontein allerlei
geloofsgemeenschappen bij elkaar gekomen onder de noemer: een
ander gezicht van de kerk. Het was telkens een moment van
reflectie over kerk-zijn van onderuit. Daaraan gekoppeld was er
de netwerking tussen basisgemeenschappen die niet steeds gelukkig
zijn met het keurslijf waarin de officiële kerk de gelovigen
dwingt.
Tweede ontwikkeling
De officiële kerk in Vlaanderen probeert
de uitdagingen waarmee zij geconfronteerd wordt, vooral via structuurhervormingen
aan te pakken. Zo probeert men het priestertekort op te vangen door
parochies te fusioneren. Daarbij gaat men helaas vaak voorbij aan
het potentieel aan mensen en krachten die leven aan de basis en
daar al jaren instaan voor het vieren en zorgen. Ook in het Leuvense
heerst over de houding van de kerk hierin teleurstelling en ongenoegen.
Het doet ook in het Leuvense vragen stellen naar alternatieve vormen
van kerk-zijn.
Derde ontwikkeling
. Eind 2011 namen een aantal Vlaamse priesters
het initiatief tot een vorm van petitie onder de naam Gelovigen
nemen het woord. Deze petitie, dit manifest was
een signaal, een oproep, een noodkreet van mensen die bezorgd zijn
over de huidige gang van zaken in de kerk. Het stelde vragen aan
de orde als: Waarom geeft de kerkelijke overheid de leiding van
parochies niet in handen van gevormde leken? Waarom zouden bekwame
leken niet mogen preken? enz.... Meer dan 8.200 mensen waaronder
ook leden van deze gemeenschap - plaatsten hun handtekening. Op
donderdag 9 februari 2012 werd het manifest aan de bisschoppen overhandigd.
De bisschoppen toonden zich bereid het gesprek hierover voort te
zetten maar sindsdien heerst er een oorverdovende stilte
De
initiatiefnemers hebben wél een nieuwe stap gezet door een
bijkomende, nu wetenschappelijk onderbouwde bevraging voor te leggen
aan veel mensen die het Manifest hebben ondertekend. Voor de analyse
van die ruime bevraging staat diezelfde groep wetenschappers in.
Binnen enkele maanden zullen de bevindingen van dat onderzoek -
wetenschappelijk ontleed - in de media worden toegelicht. Het zal
een inkijk geven in het denken, de vragen, de wensen die vele verweesde
en randkerkelijke gelovigen zich vandaag stellen.
In het spoor van die publicatie wil het nieuwe netwerk Bezield
Verband naar buiten treden. Het wil vanuit een positief denken
geloofsgroepen en mensen ondersteunen in nieuwe vormen van kerk-zijn.
Het wil wat stem en gezicht geven aan wat in diverse parochies en
gemeenschappen al gebeurt aan experimenten en vernieuwingen. Zo
wil het gelovigen bemoedigen dat kerk-vormen ook ànders kan.
Het is niet gericht tégen - ook niet tégen het instituut
- maar kiest wel duidelijk voor geloofsbeleving met voldoende autonomie
en vrijheid voor de plaatselijke gemeenschappen. Filosofenfontein
steunt deze beweging van het Bezield Verband.
Om nooit te vergeten waar ook in dit verhaal van zoeken en
tasten - de fundamentele gedrevenheid vandaan komt, luisteren we
naar het boek Wijsheid en bezingen we daarna hoe we op deze lange
weg de hoop levend kunnen houden.
Lezing: Boek Wijsheid 9,4-6 en13-17
Lied Geen weg is te lang
(589)
Deel II preek
Wat beoogt dat netwerk van Bezield Verband eigenlijk,
wat wil het? Het wil hefbomen aanreiken voor dynamische, authentieke
geloofsgemeenschappen. Het gebruikt voor die hefbomen drie beelden:
water, geest en aarde. Het ziet
hoe het water als bron van alle leven in de kerk zijn verfrissende
kracht verliest, het ziet hoe de geest als stuwende kracht vleugellam
wordt gemaakt. Het vreest hoe het aardse genegeerd wordt bij het
zoeken van het hemelse. Bezield Verband roept op om het water, de
geest en de aarde terug ruim baan te geven.
Wat volgt, klinkt als woord en weerwoord, als tij en tegentij.
Het is geschreven in de taal van de droom, de taal van het verlangen.
Twee lectoren L1 en L2 - lezen alternerend onderstaande
teksten.
Verfrissend water, stuwende geest,
scheppende aarde:
hefbomen voor dynamische, authentieke geloofsgemeenschappen
WATER (L1)
Wat is er toch met het water, met de bron?
Het water stroomt niet langer onbelemmerd vrij en krachtig
De bron lijkt wel ommuurd, de toegang haar ontzegd
Wat is er met de stroom, de delta, de zee?...
De stroom is haar meanders kwijt, de delta tot één
bedding verschrompeld
De zee is eb en vloed ontnomen, haar mysterievolle deining ontstolen
Bezield Verband (L2)
wil de bronnen van geloof toegankelijk maken voor de gemeenschap
en vrij laten stromen
wil geloof zijn brede delta teruggeven en meerzinnigheid als rijkdom
zien
wil andere tradities met openheid beluisteren en zo het veelstromenland
herstellen
wil het evangelie fris beluisteren los van de ballast van versleutelende
lezingen
wil
GEEST (L1)
Wat is er toch met de geest?...
Zij is ontheemd, gerkerkerd, ontwend de hoogte op te zoeken
Zij brengt zo weinig inzicht, warmte, gedrevenheid, vreugde
Wat is er met het vuur van het begin?...
Het mist de ademtocht die koestert en aanwakkert
Het smeult nog amper, met ongeduld wachtend onder de sintels
Bezield Verband (L2)
wil bij geloven en vieren de geest beluisteren doorheen mannen
en vrouwen
wil aan gemeenschappen ruim baan geven om eigen wegen te verkennen
wil het (s)preken en helen toevertrouwen aan bezielde en begeesterende
mensen
wil de naam van god verduizendvoudigen en zo meerstemmigheid zien
groeien
wil
AARDE (L1)
Wat is er toch met de aarde?
dat we haar negeren als we het hemelse zoeken
dat we haar vernietigen en toch god onder ogen durven komen
Wat is er met de liefde?
dat we haar zelden ervaren als goddelijke vonk
dat we haar overvloeiende kracht en gloed zo spaarzaam ontdekken
Bezield Verband (L2)
wil geloof sterker aarden, het verankeren in de passie van het
leven
wil boven en beneden verbinden in spreken en handelen
wil de zachte adem van de Liefde erkennen in wie lacht, wie weent,
wie loslaat
wil stem geven aan woede, onrecht, liefde, verdriet, mildheid,
mededogen
wil
Lied: Geen weg is te lang
(589)
Muziek bij de offerande
Offerande Oergebaar (142)
Tafelgebed: Wees hier aanwezig in uw woord (155)
Onze Vader
Muziek bij de communie
Communielied Hoe ver te gaan (582)
Gebed: idem als openingsgebed
Zegen
|