------
Welkom
------
Liturgie
------
Vorming
------
Historiek
------
Archief
------
Kalender
------




31 januari 2010 : 4e zondag

Messias zijn

Rik Nuytten

Openingslied nr 712: “Hier in de stilte verzameld”

Inleiding

Er is een Amerikaans gezegde dat ongeveer als volgt gaat: “Die persoon is geboren met een gouden lepel in de mond”. En het betekent dat hij of zij geboren is in een goede familie, alle kansen gekregen heeft, naar een top universiteit is kunnen gaan, begenadigd is met een goed verstand en de gave van het woord, en dat alles hem of haar voor de wind gaat. Daartegenover staat de persoon die het gemaakt heeft zonder deze startvoorwaarden. Het is de essentie van de Amerikaanse droom. Denk maar aan Obama. Spijtig genoeg zijn er niet veel mensen die uit een nederige afkomst de top van de maatschappij bereiken, en zijn er veel afvallers en ongelukkigen op deze harde weg. Voor de mensen zonder een goede afkomst is het heel moeilijk om erkenning te krijgen voor wat ze zijn als persoon. Dit is niet alleen waar in Amerika, het is evenzeer waar in ons land en overal ter wereld.

En er is nog een ander effect dat speelt: de mensen die hun nederige afkomst ontgroeien, hebben het echt moeilijk om verbonden te blijven met hun roots. Het is moeilijk om nog punten van conversatie te vinden met de vroegere dorpsgenoten en er ontstaat een graduele vervreemding. De achterblijvenden in de dorpen zien de mensen die hen ontgroeid zijn al snel als typen die het hoog in hun bol hebben gekregen en op hen neerkijken. Er ontstaat een kloof van beide kanten.

In het evangelie van vandaag is ook zoiets aan de hand. Jezus komt terug in zijn geboortedorp Nazareth, dat eigenlijk een achterlijk klein boerengat was, en op de sabbat gaat hij naar de synagoge, leest voor, en geeft uitleg over de schrift, maar dat loopt niet zo goed af. De mensen van zijn geboortedorp hebben blijkbaar andere verwachtingen dan wat Jezus eigenlijk aan het doen is, en het misverstand groeit uit tot een conflict. Vergelijk het met een toppoliticus die terug in zijn geboortedorp komt, en de mensen verwachten dat hij snel en zonder veel omwegen hun problemen oplost. Zelfs als de mensen weten dat het niet echt kan, verwachten ze toch een uitzondering, “want hij is één van hen”.

Ik zou het in deze viering willen hebben over Jezus als messiaans profeet, hoe hij misbegrepen werd. Wat is dat eigenlijk Messias zijn, niet alleen in de context van het evangelie, maar ook vandaag? Wie zijn de profeten van vandaag, en wat is eigenlijk messiaans optreden?

Maar laten we het eerst stil maken in onszelf, en de genade van God vragen over ons en allen die ons dierbaar zijn. We doen dit met het lied 315: “Wat ik gewild heb”


Lofzang: Lied 315 : “Wat ik gewild heb”

Openingsgebed

Heer,
Aan ieder mens die in zichzelf gevangen zit
Geeft Gij, Heer, uw bevrijdend woord.
Gij hebt ons geroepen om vrije mensen te worden,
Geboren uit water en Geest.
Geef ons dan ook de kracht en inspiratie
Van Hem die geroepen was om blinden te helpen zien
En aan armen het grote nieuws te brengen van hun bevrijding
Jezus, uw geliefde kind en onze broeder.
        (Marcel Braekers, viering 28 januari 2007)

Lezing: Jeremia 1, 4-5 en 17-19

De Heer richtte zich tot mij: ‘Voordat ik je vormde in de moederschoot, had ik je al uitgekozen, voordat je de moederschoot verliet, had ik je al aan mij gewijd, je een profeet voor alle volken gemaakt.’
Jij, Jeremia, maak je gereed en zeg hun alles wat ik je opdraag. Laat je door hen geen angst aanjagen, anders zal ik jou angst aanjagen in hun bijzijn. Ik maak je nu tot een vestingstad en een ijzeren zuil, tot een bronzen muur om stand te houden tegen het hele land: de koningen en leiders van Juda, de priesters en het volk. Ze zullen je bestrijden, maar niet verslaan, want ik zal je terzijde staan en je redden – spreekt de Heer.’

Tussenzang: lied 584: "Ik sta voor U"

Evangelie: Lucas 4, 21-31

Jezus keerde, gesterkt door de Geest, terug naar Galilea. Het nieuws over hem verspreidde zich in de hele streek. Hij gaf onderricht in de synagogen en werd door allen geprezen. Hij kwam ook in Nazaret, waar hij was opgegroeid, en volgens zijn gewoonte ging hij op sabbat naar de synagoge. Toen hij opstond om voor te lezen, werd hem de boekrol van de profeet Jesaja overhandigd, en hij rolde hem af tot de plaats waar geschreven staat:

‘De Geest van de Heer rust op mij, want hij heeft mij gezalfd.
Om aan armen het goede nieuws te brengen heeft hij mij gezonden,
om aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken
en aan blinden het herstel van hun zicht,
om onderdrukten hun vrijheid te geven,
om een genadejaar van de Heer uit te roepen.’

Hij rolde de boekrol op, gaf hem terug aan de dienaar en ging weer zitten; de ogen van alle aanwezigen in de synagoge waren op hem gericht. Hij zei tegen hen: ‘Vandaag hebben jullie deze schrifttekst in vervulling horen gaan.’ Allen betuigden hem hun bijval en verwonderden zich over de genaderijke woorden die uit zijn mond vloeiden, en ze zeiden: ‘Dat is toch de zoon van Jozef?’
En hij zei tegen hen: ‘Ongetwijfeld zullen jullie me dit gezegde voorhouden: Geneesheer, genees uzelf. Doe alles waarvan wij gehoord hebben dat het in Kafarnaüm gebeurd is, ook hier in uw vaderstad.’ Hij vervolgde: ‘Luister, ik zeg jullie dat geen enkele profeet welkom is in zijn vaderstad. Maar ik zeg het jullie zoals het is: in de tijd van Elia, toen de hemel drie jaar en zes maanden lang gesloten bleef en er in het land een grote hongersnood uitbrak, waren er veel weduwen in Israël. Toch werd Elia niet naar een van hen gezonden, maar naar een weduwe in Sarepta bij Sidon. En in de tijd van de profeet Elisa waren er veel mensen in Israël die leden aan huidvraat. Toch werd niemand van hen gereinigd, maar wel de Syriër Naäman.’
Toen de aanwezigen in de synagoge dit hoorden, ontstaken ze in grote woede. Ze sprongen op en dreven hem de stad uit, naar de rand van de berg waarop hun stad gebouwd was, om hem in de afgrond te storten. Maar hij liep midden tussen hen door en vertrok.
Hij ging naar Kafarnaüm, een stad in Galilea, waar hij de inwoners steeds op sabbat onderwees.

Homilie

Beste mensen,
Uit het evangelie blijkt dat het openbare leven van Jezus begint met horten en stoten. Mensen hebben blijkbaar een verkeerd begrip en verkeerde verwachtingen naar wat een Messias werkelijk is. De lezing uit het evangelie is gemakkelijk te volgen. Jezus komt naar Nazareth en de mensen hebben straffe verhalen over hem gehoord. Maar terwijl hij spreekt wordt snel duidelijk dat zijn dorpsgenoten hem niet begrijpen. En Jezus zegt heel duidelijk waar het op staat. Jezus zou zichzelf moeten bewijzen door een mirakel te doen. Maar een mirakel veronderstelt onvoorwaardelijk geloof van de andere kant, en dit is hier duidelijk niet het geval. Paulus schreef dat de Joden mirakels willen en de Grieken wijsheid, en de christenen verkondigen alleen een gekruisigde.

Uit de tekst blijkt dat Jezus, net zoals Jeremia in de eerste lezing, zich vanaf de geboorte geroepen voelt om als profeet op te treden. Ook als het moeilijk gaat, en hij objectief gesproken er beter de brui aan geeft, kun Hij er niet mee ophouden. Hij voelt zich gedreven om te doen wat God hem opgedragen heeft. Ook Jeremia moet zich verdedigen tegen de leiders van het volk, die beweerden dat hij een charlatan was, en niet een profeet. Hij verdedigt zich door te zeggen dat hij vanaf zijn geboorte door God geroepen was om zijn taak op te nemen. Profeet zijn is geen keuze die je maakt, het is een roeping, het is sterker dan jezelf. Zelfs als je probeert er aan te weerstaan word je onherroepelijk gedwongen om toch de moeilijke weg te gaan, je hebt geen andere keuze.

Het publieke optreden van Jezus is niet een vlotte opgang naar succes en erkenning. Mensen erkenden zijn betekenis niet. Dat is een belangrijk thema bij Lucas, en was het ook bij Marcus. Zelfs de leerlingen hadden grote moeite om de betekenis van Jezus te begrijpen.

De vraag die wij ons kunnen stellen is deze: Wij kunnen Jezus wel begrijpen uit de context van het evangelie, maar wat betekent hij en zijn oproep voor ons vandaag, in ons dagelijks leven, in de context van 2010? Wie zijn de mensen vandaag die de droom van Jesaja, die Jezus voorlas uit de bijbelrol, waarmaken voor hun medemensen vandaag? Het is makkelijk om terug te vallen op sommige mensen die het TV nieuws halen, of om nog maar eens pater Damiaan van stal te halen. En die voorbeelden van hen kunnen wel helpen. Damiaan was geen gemakkelijke; hij deed niet wat zijn bazen van hem verwachten, maar hij deed wat hij vond dat nodig was voor de concrete mensen waar hij bij was. Hij timmerde, hij bouwde, hij maakte speelgoed.

Wie zijn de messiassen van vandaag? Wat is dat Messias zijn? Jezus doet geen mirakelen en is toch een messias. Mirakel komt van mirari wat 'verwonderen' betekent. Jezus wil zijn dorpsgenoten blijkbaar tot verwondering brengen op een natuurlijk manier, niet door overdonderend iets te doen dat de wetten van de natuur opheft. Misschien was heel zijn optreden zo. Met dit in het achterhoofd, denk ik dat Messias zijn iets voor alle mensen is. Voor mensen die niet klakkeloos doen of napraten wat hen voorgezegd wordt. Maar mensen die tijd maken voor een goede babbel met iemand die het echt nodig heeft. Mensen in ondernemingen die er zorg voor dragen dat hun medewerkers niet misbruikt worden. Mensen die een goedbetaalde job laten staan, om iets te doen voor andere mensen wat zij heel belangrijk vinden. Het zijn de vakbondsleiders waar wij voor schrijven in onze maandelijkse brieven van Amnesty. Sommigen van hen komen op voor de mensen rondom hen, met letterlijk gevaar voor lijf en leden. En dan is de vraag helemaal niet of die mensen christelijk of kerkelijk zijn. Die vraag doet niets ter zake. Het instituut kerk heeft met hun messiaanse activiteit niets te maken. Precies zoals Jezus niet binnen het joodse godsdienstige bestel werkte, zijn deze mensen ook niet gebonden door de regels van kerk of staat. Zij doen wat moet worden gedaan. Zij worden door een innerlijke drang gedwongen dit te doen. Net zoals Jezus en Jeremia. Het misschien sterk om te zeggen maar misschien zijn zij ook vanaf hun geboorte geroepen om deze messiaanse rol op te nemen, zij kunnen niet anders. Zelfs als de officiële overheden of de goegemeente hen tegenwerken, afkeuren of uitsluiten, blijven zij verder doen.

Er zijn waarschijnlijk nog andere manieren om Messias te zijn. Wat ik beschreef zijn mensen die actief iets doen voor anderen. Maar misschien kan je ook Messias zijn door er gewoon te “zijn” voor de anderen. Dan kan een mentaal gehandicapte ook een messiaanse rol spelen. We weten allemaal hoe de onbevangen houding van een kind, of een gehandicapte het beste kan opwekken bij de mensen en een mens doen nadenken. Op die manier is Messias zijn het goede, het beste, bij anderen opwekken. Zo kan een kluizenaar of een contemplatief ook een Messias zijn.

Voor mij betekent christen zijn, geloven in God die de droom zoals beschreven door de profeet Jesaja zal helpen waarmaken. En dat tegen alle cynisme en tegenslagen in. Ik geloof dat wij, met de steun van God, de plicht hebben te werken aan een betere wereld voor de mensen die met ons leven, en voor hen die na ons komen. Ik geloof dat Jezus dit op de meest consequente manier heeft gedaan in zijn leven, en hij is daarom een inspiratie voor mij. Maar mijn geloof is geen vrijblijvend mij overgeven aan de kracht van God en erop vertrouwen dat Hij alles goed zal maken. Voor mij is geloof de verdomde plicht om aan de wereld te werken, mensen te steunen en te helpen waar ik kan, en te spreken waar het kan, om onrecht aan te klagen. Het is mijn manier om christen te zijn in 2010, in navolging van Jezus.

Vele mensen vinden dit naïef en verloren moeite. Waarom zouden we nog verder proberen, het is toch allemaal verloren, en de machten van de duisternis hebben alles in hun greep. Verzet is tevergeefs. Ik weiger dit aan te nemen. God roept en trekt aan mij om niet aan dit fatalisme toe te geven. En de bijeenkomst iedere zondag hier, van mensen die mekaar daarin ondersteunen is voor mij zeer belangrijk.

Ik hoop dat wij allemaal iets van deze oproep van God kunnen voelen, en ons gesterkt weten zijn droom waar te maken in onze eigen kleine wereld. Laten wij samen verder de tafeldienst van Jezus vieren om ons geloof uit te spreken en te delen.

Offerande: Muziek

Canon 151: Tafelgebed: Christus de gestalte van God

Slotlied: 564: “Gehoord van Mensen” (“Zij die stom zijn”)

Slotgebed

Heer God,
Wij lopen vooruit op wat nog niet is.
Wij spelen in op uw toekomst,
wetende dat alles goed is wat Gij hebt gemaakt.
Langzaam en moeizaam,
in hoop en vrees,
werken wij de belofte uit,
bouwen wij aan een stad van vrede,
de nieuwe schepping
waar Gij ons licht zijt, alles in allen.
Geef ons de kracht daartoe. Amen.
         (Preek van de week: Vlaamse Dominicanen)

 

------