25 februari 2009: Aswoensdag
Ballast of overvloed?
Marcel Braekers
Openingszang 404: Een
mens te zijn op aarde
Inleiding
Begrenzing en feestelijke beleving,
dat zou een goede formulering zijn van wat ik bedoel met spiritualiteit.
Zo zei het Vandana Shiva, een Indiase mensenrechtenactiviste. Spiritualiteit
als het leren accepteren van grenzen in naam van alles wat heilig
is. Dus accepteren dat de natuur ons begrenst en we haar niet zomaar
kunnen ge(mis)bruiken, maar haar als een geschenk moeten ontvangen.
Accepteren dat het leven en samenleven met elkaar grenzen stelt
aan wat we willen en verlangen. Maar spiritualiteit, zo zegt Vandana
Shiva, heeft ook te maken met het opheffen van alle onderscheid
tussen lichaam en geest. Want door deze scheiding ontstond ook een
onderscheid tussen geest en verstand. En geest hebben we broodnodig,
die opwelt vanuit een diepe bron in onszelf. Spiritualiteit als
het accepteren van grenzen en anderzijds het hervinden van een diepere
bron in zichzelf, die ons brengt bij de ander en doet genieten.
Het is een mooie beschrijving van wat we deze vasten kunnen ondernemen.
Niet toevallig verwijs ik bij het begin van deze vasten naar deze
Indische activiste, want vanuit Broederlijk Delen wordt dit jaar
de aandacht extra gericht naar India. Niet naar het economisch succesverhaal
of het India dat zich nestelt in internationale bedrijven en meedoet
in de concurrentieslag in de ruimte. De aandacht gaat vooral naar
de adivasis, de oorspronkelijke Indiase bevolking, die daar
leefde voor dat het hindoeïsme zich verspreidde. Tegenwoordig
vormen zij de onderste laag van de samenleving. Hun houding van
eenvoud en respect voor alle leven was niet opgewassen tegen de
technische en economische sprong die de Indiase samenleving maakte.
Met de slogan Tilak heeft ook talent richt Broederlijk
Delen de aandacht op deze adivasis-vrouw als symbool voor iemand
die vecht voor haar identiteit en die van haar volk, tegen de economische
uitbuiting en het misbruik van de aarde.
Deze inzet van de vasten drukken wij uit met het symbool van de
cirkel. Vandaag is deze cirkel leeg. Het is een lege ruimte, symbool
voor de woestijn. De leegte als plaats voor het heilige en voor
de ontmoeting met de Godheid. De lege cirkel is symbool voor al
het bijkomstige en overtollige dat we willen laten vallen. Tegelijk
is deze cirkel een verwijzing naar India en naar de oosterse spiritualiteit
waar de eenvoudigsten eerder cirkulair met het leven omgaan. Staan
in de grote levensstroom van komen en gaan en weer opnieuw geboren
worden. De cirkel als mandala, symbool van integratie.
We gaan daarom die cirkel afhalen en hier plaatsen, tezamen met
enkele olielampjes en de assen die werden gevormd door de oude palmtakken
die werden verbrand.
Lied 416: Wat ik gewild
heb
Gebed
God van alle leven,
Wij komen tot U met alles wat we zijn,
Met alles wat ons leven kleur geeft,
Met ons teveel en onze tekorten.
En wij bidden U:
Raak ons aan, trek ons mee,
Beweeg ons, zet ons op uw weg naar binnen,
Naar echtheid en waarachtigheid,
Naar zachtheid en vrijgevigheid,
Naar eenvoud en solidariteit.
Laat ons proven van uw overvloed. Amen
Joël 2, 12-18
Lied 406: Bekleedt u met
de nieuwe mens
Matteüs 6, 1 6/ 16-18
Homilie
Centraal in deze viering staat
de lege cirkel als symbool voor de lege plek waar we willen binnen
treden. Voor Israël was het ooit bittere noodzaak om het juk
van de slavernij af te schudden. Voor ons is het een vrijwillige
keuze om tot vrijheid te komen. De cirkel binnen stappen en grenzen
aanvaarden, die de natuur, het leven en samenleven ons opleggen.
Bewust inkrimpen door het overtollige weg te gooien en tijd gunnen
aan je relaties, je engagement, je waarden en idealen.
De cirkel is ook een teken van eenheid en verbondenheid, beeld van
holisme, zoals de adivasis zichzelf en hun leven in de natuur beleven.
We willen in deze vastentijd een spirituele band met hen leggen
en zo onze eigen verbondenheid herwinnen. Niet voortdurend in het
vooruitgangsdenken leven, maar in de cyclische kring van leven dat
gegeven wordt en weer wordt opgenomen. In de kring gaan staan en
weer aandacht voor elkaar en voor het leven krijgen. Straks drukken
wij dit uit door bij de communie in een kring te staan.
De Indiase vredesactiviste Vandana Shiva formuleerde het zo
Wil je meer, neem dan minder.
Voor zon houding heb je geest nodig. En die komt alleen
voort uit een dieper begrip van wie je bent en wat het leven voor
jou betekent. Dat betekent dus ook het vieren van de overvloed
die aanwezig is. Begrenzing en feestelijke beleving, dat zou een
goede formulering zijn van wat ik bedoel met spiritualiteit.
Ik zou het noemen: een goede formulering
van de veertigdagentijd die wij vandaag aanvatten.
Zegenen van de as
Heilige God,
Hemel en aarde zijn het werk van uw handen :
Zij gaan voorbij maar Gij blijft dezelfde
In uw barmhartigheid en liefde voor mensen ;
Wees genadig voor ons zoals eertijds :
voor Ninivé dat zich bekeerde tot U,
voor de publieke vrouw die weende over haar leven.
Herschep ons hart, maak het zuiver
En geef ons leven uit uw schoot van overvloed
nu wij ons buigen voor uw aangezicht
Opdat wij uw nieuwe Adam worden.
+ Zegen daarom wat nietig is en voorbijgaat,
aarde en stof, het leven van de mens.
Zegen daarom de grond waaruit Gij ons deed opstaan
En laat ons staan op uw grond, de On-grond, Lichtglans van leven.
Mochten wij die ons tekenen met een kruis van as
Terugkeren naar onze ware wortels en thuiskomen bij U en bij elkaar.
Groot dankgebed: Bij gelegenheid
(I) p. 270
Voorbeden
Bidden wij bij het begin van deze
vastentijd:
- God geef ons de moed om de
weg naar binnen te gaan
Laat ons niet op onze stappen terugkeren uit angst
Geconfronteerd te worden met onszelf
- God geef ons de durf te gaan voor de cultuur van het genoeg
Dat wij overvloed ontdekken nadat we ballast overboord gooiden
Dat wij de luxe leren smaken van soberheid.
- God geef ons de kracht om de weg naar jou te gaan
De weg die ons leidt doorheen versterven naar nieuw leven
De weg naar de ander, de weg naar een nieuwe wereld.
Refrein
|