10 december 2006: 2° zondag van de advent
Groeien in fijngevoeligheid
Marcel Braekers
Openingslied 211: Kom tot ons, de wereld wacht
Inleiding
Samen armoede uitsluiten
is het thema dat Welzijnszorg voor de advent voorstelde. En
daarbij lanceerde het als slogan: Breek de muren af.
Daarom staat hier sinds vorige zondag een symbolische muur
waarvan we elke week een stuk verwijderen en er een symbool
bij plaatsen. Vorige zondag sprak André over het thema
van angst naar waakzaamheid en daarbij werd in
de muur het symbool van een kaarsje gezet, de kleine waakvlam
die hoopt en uitziet naar een nieuwe tijd. Vandaag is het
thema: groeien in fijngevoeligheid daarbij verwijzend
naar de eerste lezing uit de brief van Paulus aan de Filippenzen.
Paulus bidt voor zijn gemeente opdat ze mag groeien
in liefde en fijngevoeligheid (of fijnzinnigheid zoals in
de nieuwe vertaling) zodat iedereen kan onderscheiden waar
het op aankomt.
Waar komt het op aan? Vooraleer
daar dieper op in te gaan wilde ik nog even stilstaan bij
de slogan Breek de muren af. Evident is dat niet.
Zo lees ik in psalm 48 een tekst die precies het tegendeel
zegt. Er staat:
Ga rond Sion, trek er omheen,
Tel zijn torens.
Bezie met aandacht zijn muren,
Bewonder zijn vesting
En vertel aan uw nageslacht:
Zo is God,
Onze God, nu en altijd,
Hij is het die ons leidt, voor eeuwig.
De psalmist staat voor
de stadsmuren van Jeruzalem en ziet de vestingmuren en torens.
En vol bewondering brengt hij de veiligheid van de omwalling
in verband met de veiligheid die God aan zijn volk geeft.
Stel je voor wat er in een zwervende herder of een stoffige
pelgrim omging als hij na een lange tocht voor de muren van
de stad stond. Terwijl hij onderweg voortdurend moest letten
op rovers, geweldenaars of wilde dieren, kreeg hij hier een
gevoel van thuis komen. Anderzijds lees ik in het laatste
boek van de Bijbel, het boek van de Openbaring, hoe in het
nieuwe Jeruzalem 12 poorten zijn, die altijd gastvrij open
staan voor alle volkeren, want God woont in haar. (Openbaring
21) Wat was er in die duizend jaar veranderd? Hoe kon men
een ander soort van veiligheid ervaren zodat die defensieve
muren overbodig waren? De vraag is natuurlijk belangrijk ook
voor ons vandaag: welke ervaring moeten we doormaken opdat
we zonder angst onze verdedigingsmuren zouden durven afbreken?
Wat Welzijnszorg doet is
dus heel merkwaardig. Het roept de christenen op om alle soorten
van muren, die ze jarenlang optrokken, af te breken en alle
schijnveiligheid te laten varen. We moeten een andere, innerlijke
veiligheid opbouwen waardoor we ombekommerd en ongeremd ons
leven verbinden met ieder ander, vooral met de armsten. In
die context gaat de Adventsactie een stap verder dan vorige
zondag: niet alleen moet je angst omzetten in waakzaam, je
moet ook groeien in fijngevoeligheid en pas dan zul je merken
waar het op aankomt.
Laten we dan nu een moment
van stilte en inkeer behouden waarbij we de tweede kaars van
de Adventskrans aansteken.
Lied 659: Gij zijt boven de zee
Litanie: Wees Gij het Woord, Gij de stilte (samen)
Gebed
Tot U hebben mensen geroepen
Vanuit hun verloren bestaan,
Vanuit de diepten, vanuit het donker van de nacht.
Tot U hebben zij geroepen
Dat Gij de wolken zou scheuren,
En zelf komen
Om hen te bevrijden;
Dat Gij nieuwe wegen zou banen
Waarlangs zij aan het licht konden komen.
Wek onze harten op
Zodat wij wegen vinden
Naar uw toekomst
Toegang tot uw hart,
En wij delen in de vruchten
Van de arbeid van uw Zoon, onze Heer. (S. de Vries)
Inleiding op de lezing
Paulus zit in de gevangenis,
zijn toekomst is totaal onzeker, misschien wacht hem de dood.
Vanuit die situatie schrijft hij een brief aan de christenen
van Filippie. Niet angstig of depressief zoals je zou verwachten,
maar gegrepen door vreugde en dankbaarheid, alsof de muren
om hem heen zijn weggeveegd.. In één zin verbindt
hij zijn vreugde om Christus met zijn liefde voor de geloofsgemeente
van Filippi, die zich zo sterk inzet voor het evangelie en
voor een meer rechtvaardige samenleving. Luister naar zijn
gebed over hen:
Lezing: Filippenzen 1, 3 11
Lied 215: Als Gij ons niet verschenen waart
Homilie
En ik bid dat uw
liefde blijft groeien door inzicht en fijnzinnigheid
(Nieuwe Bijbelvertaling). Chouraqui vertaalt de zin als volgt:
que votre cur abonde de plus en plus en pleine
pénétration et toute clairvoyance. Het
Griekse woord aisthèsis of aisthanomai
betekent op de eerste plaats: zintuiglijk gewaar worden,
onderscheiden. Oorspronkelijk betekent het woord:
je sensitief en gevoelsmatig laten raken, wat Chouraqui vertaalt
als pénétration. Een voelen waarbij
ook inzicht kan groeien (zoals Aristoteles en Philo verdedigen).
Vandaar ook een afgeleide betekenis als: intellectueel
begrijpen en uiteindelijk ook moreel onderscheiden,
wat niet hetzelfde is als rationeel inzicht. Zodat u
kunt onderscheiden waarop het op aankomt schrijft Paulus.
Alle betekenissen van het woord lijken me van toepassing voor
het thema van deze Adventszondag. Mocht jullie liefde groeien
door gevoelsmatig je te laten raken en inzicht te verwerven.
Heel dit gebed gaat in
tegen de mentaliteit waar wij vandaag mee te maken krijgen.
Tv-beelden hebben maar kracht als emoties vloeien. Men perst
mensen uit opdat ze zich binnenstebuiten zouden keren, hoe
ze achteraf zich daarbij ook mogen voelen. Ik heb nog meegemaakt
dat het CGG door medewerkers van een populair programma werd
opgebeld om namen door te spelen van patiënten die aan
anorexia nervosa leden. Toen wij daarop reageerden dat er
zoiets als beroepsgeheim bestaat, werden we weggehoond als
oubollige, kneuterige hulpverleners, terwijl zij juist via
hun programma problemen bespreekbaar maakten. Fijnzinnigheid
is niet bepaald de sterkste kant van de media. Het Duitse
woord Fernsehn is niet slecht gekozen. Het gaat
inderdaad om een zien vanuit de verte, waarbij
zogenaamd veel wordt getoond terwijl het mensen onaangedaan
laat.
We kennen daarnaast allemaal
voldoende voorbeelden van onbetrokken nieuwsgierigheid of
onverschilligheid. Het ramptoerisme, het schaamteloos begapen
van daklozen, het bespotten van psychisch zwakken, het misprijzend
toezien of zich afkeren van alles wat anders is dan wijzelf.
Indien de campagne van
Welzijnszorg oproept om de muren af te breken en open te staan
voor de noden van de armsten, dan heeft ze een ander beeld
voor ogen. Allereerst veronderstelt dit dat je innerlijk sterk
genoeg bent om een veilige ommuring op te heffen, dat je gevoelsmatig
je laat grijpen en tracht tot verheldering te komen zodat
ook je verstand gaat inzien wat er fout loopt. In plaats van
angstig je te verschansen toelaten dat je kunt groeien naar
waakzaamheid en tot fijngevoeligheid kunt evolueren met respect
voor de eigenheid en intimiteit van die ander.
Hoeveel goed bedoelde hulpverlening
gebeurt niet met voorbij zien van wat mensen werkelijk nodig
hebben. Hoeveel hulpverlening gebeurt niet met veronachtzaming
van de eigen kracht en bekwaamheid die de armen zelf hebben?
Onrecht moet worden uitgesloten, armoede opgeheven, maar de
sterken, degenen die aan de rijke kant staan verliezen zo
gemakkelijk hun geduld en dus ook hun kracht. Je kan alleen
voor een ander gunstige voorwaarden creëren, maar hoe
die daarmee zal omgaan is zijn of haar eigen weg.
Opdat je zou zien
waar het uiteindelijk op aan komt schrijft Paulus. Zou
ik dat ook gelovig mogen invullen als: indien je God werkelijk
hebt ervaren als een kracht in het diepste van jezelf, dan
krijg je een innerlijke vrijheid en voel je je sterk genoeg
om muren af te breken, om de ander te helpen tot waardigheid
te komen en te verdragen dat die ander haar of zijn eigen
weg gaat, anders de jouwe. Is dat niet de nieuwe samenleving
of het Rijk van God waar we in deze Advent naar
uitkijken?
Armoede en onrecht mogen
niet worden dood gezwegen. Daarom wordt vandaag in de muur
een kleine luidspreker gezet, opdat we allemaal de stem zouden
worden van een nieuwe, rechtvaardige en vredevolle wereld.
De kinderen zullen dat doen als ze de offergaven aanbrengen.
Luisteren wij tot slot naar de boodschap van iemand die onbelemmerd
en vrij iedereen opriep om te groeien naar gerechtigheid.
Lucas 3, 1 - 6
Groot dankgebed: Tafelgebed voor de Advent (Jongerius
Gouzes)
Na de communie lied 213: Als tussen licht en donker
|